داستان مرد روستایی در مثنوی مانند بسیاری از داستانهای دیگر در این مجموعه ی عظیم ، آدم را غافلگیر می کند. مردی روستایی به شهر می آید و برای خرید مایحتاج خود به دکانی وارد می شود و این خود باب آشنایی میان مرد روستایی و صاحب دکان می شود. مرد شهری از روی مهمان نوازی، مرد روستایی را دعوت می کند تا به خانه اش برود و پس از رفع خستگی به روستا برگردد. مرد روستایی دعوت شهری را می پذیرد و به خانه ی او می رود و چند روز و چند شب آنجا بیتوته می کند، هنگام رفتن، مرد روستایی، دوست شهری خود را دعوت می کند تا به اتفاق عیال و فرزندان خود به روستا بیاید تا از خجالت محبت های او در آید . مرد روستایی چندین بار دیگر به شهر می آید و هر بار را چند روزی در منزل مرد شهری بسر می برد و علیرغم همه ی بی اعتنایی های زن صاحبخانه، با خونسردی در خانه ی مرد شهری می ماند و هر بار وقت رفتن مرد و عیال شهری را به ده دعوت می کند. تا اینکه مرد شهری تصمیم می گیرد به اتفاق عیال و فرزندان به روستا، نزد دوست روستایی اش برود. اما وقتی مرد شهری به همراه زن و فرزند خویش به روستا می رود و سراغ خانه ی دوست روستایی خود را می گیرد مرد روستایی وانمود می کند که اصلا این مرد را نمی شناسد و آنها را به خانه ی خود راه نمی دهد طوریکه آنها مجبور می شوند شب را در باران و سرما و در خطر حمله ی گرگان به سر برند و مجدداً به شهر باز گردند. اما کجای این داستان غیر منتظره و غافلگیر کننده است ؟ شاید این اولین باریست که روستایی  - نماد سادگی و بی ریایی و مهمان نوازی - به این شکل تصویر می شود اما مولوی در این داستان چند هدف را دنبال می کند اول اینکه مولانا عقیده دارد که انسان هیچگاه نباید از مکان بزرگ به مکان کوچکتر مهاجرت نماید که این خود باعث محدود شدن و از بین رفتن وسعت اندیشه ی او می گردد. دوم اینکه همواره کسی که در مکان کوچکی زندگی می کند احساس می کند که مردمان در شهرهای بزرگ سعی در فریب او را دارند و در برخورد با این آدم ها نوعی پیش دستی نموده و پیش از آنکه او دست بکار شود خود علیه فرد مقابل دست به دسیسه می زند که این خود ناشی از حقارت فکر و کوچکی اندیشه ی آدمی است و تحلیل آخر اینکه وسعت نگاه هر انسان به اندازه ی وسعت دید اوست و فرد روستایی (نمادی از انسان با وسعت دید کم) بدلیل دامنه اندک نگاهش از اندیشه ای بس کوچک برخوردار است. پس زیستن در روستا (مکان های کوچک ) رفته رفته عقل را به سمت فنا و نیستی سوق می دهد. چنانکه مولوی در بیت زیر پیام شعر را اینچنین به خواننده القاء می نماید:

ده مرو ده مرد را احمق کند

عقل را بی نور و بی رونق کند