شرلوک هولمز به روایت گای ريچی

گای ريچی با فيلم کمدی سياه "ضامن، قنداق و دو لوله داغ تفنگ" خود را به عنوان استعدادی نوظهور و خلاق در سينمای بريتانيا معرفی کرد.فيلمی که پایه گذار سبکی در سينمای بريتانيا شد و نمونه های متعددی بر اساس آن ساخته شد که فيلم "در بروژ" ساخته مارتين مک دونا، آخرين نمونه آن است.

اما ساختن فيلمی بر اساس ماجراهای شرلوک هولمز، کارآگاه تيزهوش و محبوب انگليسی، می توانست اعتبار ريچی را به خطر بيندازد.

تصوير هولمز در ذهن تماشاگران سينما، که با تصوير جرمی برت (بازيگر نقش هولمز در سريال تلويزيونی)، عجين شده و آنقدر پررنگ، جاافتاده و شمايل گونه است که رابرت داونی جونيور آمريکايی، به سختی می تواند از آن آشنا زدايی کند.

همين طور دکتر واتسن که جود لا عليرغم همه تلاشی که می کند در پاک کردن تصوير چهره ديويد برک ناموفق است. حالا بماند که تماشاگران ايرانی نيز بخواهند آن را با دوبله دوبلور ديگری غير از بهرام زند تماشا کنند.

شرلوک هولمز گای ريچی، تفاوت های اساسی با نسخه های سينمايی و تلويزيونی کلاسيکی دارد که بر اساس ماجراهای اين کارآگاه زيرک اما خيالی ساخته و پرداخته ذهن سر آرتور کانن دويل، ساخته شده اند.

اول اينکه اين فيلم، به جای اقتباس از داستان های کانن دويل، بر مبنای داستانی از ليونل ويگرم ساخته شده که ماجرايی کاملا تازه را با همان شخصيت های اصلی و هميشگی داستان های کانن دويل يعنی هولمز، دکتر جان واتسن دستيار هولمز و پروفسور موريارتی، دشمن شماره يک هولمز و چهره اسرارآميز و پشت پرده ماجراها و آيرين ادلر زن فم فتال داستان، بازگو می کند.

گای ریچی

شرلوک هولمز گای ريچی، نسبت به نسخه های قديمی و کلاسيک، سرزنده تر، خوش قيافه تر، شوخ طبع تر و چابک تر است. چرا که رابرت داونی جونيور، خود جوان تر، خوش قيافه تر و جذاب تر از جرمی برت است اما تماشاگران تا حد زيادی به تصوير برت خو گرفته اند و جايگزين کردن تصوير تازه در ذهن آنها کار ساده ای نيست.

مشکل اصلی فيلم ريچی که در واقع مشکل خالق اين نوع داستان يعنی کانن دويل هم است، اين است که شرلوک هولمز برخلاف نمونه های آمريکايی داستان های کارآگاهی، مثل داستان های ريموند چندلر و دشيل همت و جيمز ام کين، فاقد ابهام و رمز و راز است.

شخصيت ها کاملا تعريف شده و قالبی اند و تماشاگر توقع ندارد که آنها دست به اعمال و حرکاتی بزنند که در اين شخصيت ها قبلا تعريف نشده است. هر راز، هر قتل و هر معمايی حتما بايد در پايان فيلم افشا و برملا شود. هيچ نکته ابهام آميزی نبايد در ذهن تماشاگر باقی بماند.

شرلوک هولمز، کارآگاه ماهری است و دانش شگفت انگيزی در باره علوم مختلف مثل شيمی، فيزيک، نجوم و غيره دارد و به کمک علمش می تواند صحنه جنايت را به طور دقيق تشريح کرده و پرده از راز طراحان قتل و دسيسه بردارد. او نه تنها تيرانداز ماهری است بلکه شمشيربازی و هنرهای رزمی نيز می داند و می تواند به کمک عصايش، تبهکاران را از پا دربياورد.

در پايان اين فيلم، هنگامی که موفق می شود لرد بلک وود تبهکار را به سزای اعمالش رسانده و از تاور بريج لندن آويزان کند، تازه نوبت آن می رسد که به تشريح حقه ها و شگردهای پيچيده بلک وود برای طراحی صحنه اعدام قلابی و تدفين دروغين اش بپردازد.

ريچی در روايت قصه هيچ نوآوری ندارد. جز در صحنه هايی که هولمز، کنشی را زودتر در ذهن خود تصوير سازی کرده و بعد می بينيم دقيقا عين آن را اجرا می کند. نمونه آن صحنه بوکس بازی او و صحنه زد و خورد او با مرد غول پيکر فرانسوی است. حتی اسلوموشن کردن اين صحنه ها نيز با اينکه جذاب است اما به هيچ وجه تازگی ندارد.

مشخص نیست چرا برای بازی در نقش هولمز یک بازیگر آمریکایی انتخاب شده است

يکی از ويژگی های داستان های کانن دويل، اين است که در آن همه چيز از طرح داستانی گرفته تا موضوع و لوکيشن و مکان وقوع رويدادها، ساده و کوچک اند اما در فيلم ريچی کاملا برعکس است و همه چيز در ابعاد عظيم و گسترده اجرا شده است.

مارک استرانگ در نقش لرد بلک وود، مردی است با هيئتی دراکولايی که از گور برمی خيزد، زنان را به طور آيينی قربانی می کند و دشمنانش را با اشاره انگشت دود کرده و به هوا می فرستد اما نه ظاهر و نه رفتارش هيچکدام لرزه ای در دل تماشاگر نمی اندازد. او آنقدر دور و در لانگ شات است که جز در سکانس پايانی اصلا ديده نمی شود.

ريچی در اين فيلم از نظر شخصيت پردازی و پرداخت قصه، ناتوان تر از فيلم قبلی اش «راک ان رولا» ست.

شگرد قياس و نتيجه گيری شرلوک هولمز که در داستان های کوتاه کانن دويل و نسخه تلويزيونی آن، شيرين ترين قسمت ماجرا بود، در اينجا هيچ نوع هيجان و تعليقی ايجاد نمی کند.

اگر ريچی بخواهد ادعا کند که خواسته به هجو و پارودی (نقيضه) اين کارآگاه زبل عصر ويکتوريايی بپردازد، باز هم در اين هجو خود ناموفق است چرا که مصالح او برای اين کار بسيار ناچيز است.

ريچی در فيلم "ضامن، قنداق و دو لوله داغ تفنگ"، با ترکيب ژانرهای گانگستری و کمدی، هجويه منحصر به فردی در باره دنيای سارقان و گانگسترها ساخت اما در اين فيلم نه فقط شخصيت ها بلکه کنش ها نيز قابليت هجو و پارودی شدن را ندارند.

به اين ترتيب می توان گفت که شرلوک هولمز گای ريچی، اثری است که در ميان ژانرهای کمدی، تريلر و کارآگاهی معلق و سرگردان می ماند.

از سوی ديگر رابطه بين هولمز و دکتر واتسن نيز تا حدی گمراه کننده است. در حالی که در داستان های کانن دويل هيچ نشانه روشن و مستقيمی از رابطه همجنس خواهانه اين دو نيست، ريچی در فيلم خود، تلويحا بر اين رابطه انگشت می گذارد و اين رابطه را فراتر از ارتباط بين يک کارآگاه و دستيارش نشان می دهد به ويژه در صحنه ای که هولمز آشکارا نارضايتی اش را از جدا شدن واتسن از او و قصد ازدواجش با مری نشان داده و مصرانه از او می خواهد آپارتمان مشترکشان را در شماره 221ب خيابان بيکر استريت لندن (که الان موزه شرلوک هولمز است) ترک نکند.

شرلوک هولمز، کارآگاه ماهری است و دانش شگفت انگيزی در باره علوم مختلف دارد

رابرت داونی جونيور بازيگر توانايی است و مهارت زيادی در به کارگيری لهجه انگليسی عصر ويکتوريا از خود نشان داده اما تيپ، رفتار، ژست ها و طرز بيان او همچنان آمريکايی است.

سوال اين است که چرا گای ريچی برای نقش يک شخصيت خالص انگليسی مثل شرلوک هولمز، يک بازيگر آمريکايی را انتخاب کرده است.

تنها امتياز مثبت فيلم، تماشای لندن تاريک، خيس و مه آلود عصر ويکتوريا و مکان هایی چون ميدان پيکادلی و تاور بريج است که به مدد جلوه های کامپيوتری پيشرفته، بسيار نزديک به واقعيت ساخته شده است.

ادی مارسن در نقش بازرس لستريد، افسر اسکاتلنديارد، تنها شخصيت به غايت انگليسی فيلم و نزديک به آدم های داستان کانن دويل است.

موسيقی مدرن و مينی ماليستی هانس زيمر آهنگساز آلمانی نيز در برخی صحنه ها به ويژه سکانس شروع فيلم که ترکيبی از ساز پيانو و ويولون خش دار کولی هاست، بسيار تاثير گذار است.

اما با اين همه، گای ريچی با پرهيز از نمايش [ س ... ] و برهنگی و تلطيف خشونت هميشگی فيلم هايش، توانسته فيلمش را برای نخستين بار در سطح گسترده ای در آمريکای شمالی به نمايش درآورد و مورد استقبال عموم واقع شود

پرویز جاهد

منتقد فیلم

نقل از بی بی سی فارسی