در اینجا به شرح عوامل ساخت و تولید سریال زوروی دیزنی ، داستان و دوبله آن می پردازیم

عوامل تولید سریال

کارگردانان : هالینگورث مورس / چارلز بارتون / نورمن فاستر / ویلیام ویتنی / چارلز لامونت / لوئیس ر. فاستر / جان مردیت لوکاس / رابرت استیونسون / هارمون جونز / جیمز نیلسون

نویسندگان : جانستن مک کالی (سرپرست نویسندگان) / باب ولینگ / لاول هاولی / ا.ب. استون / جان مردیت لوکاس / رابرت بلومفیلد / نورمن فاستر / جکسون گیلیز / لوئیس فاستر / جین کان / مائوریس هیل

تهیه کننده : بیل اندرسون / لوئیس دبنی

موسیقی متن : ویلیام لاوا / بادی بیکر

مونتاژ : کتن ووربرتن / روی لیوینگستون / هاگ چالوپکا / رابرت استافورد / جورج گال / ادوارد سامپسون / آل تیتر / بازیل رانگل

کارگردان هنری : ماروین دیویس

طراح صحنه : امیل کوری / هال گاسمن / ویلیام استیونس

مدیر تولید :  روی واد / راس هاوریک

صدابرداران : راس هاوریک / وینست مک ایوتی / آرتور ویتارلی/ ران میلر / رابرت شانون / رابرت و. کلاک

جلوه های ویژه : جورج ای. تانر/پیتر آلن شاو / آلبرت ویتلاک

مدیر فیلمبرداری: کالوین میهیل

بازیگران (فهرست کامل . 84 بازیگر بترتیب تعداد بازیها) :

گای ویلیامز ( دون دیه گو دلاوگا و زورو) / جین شلدون (برناردو) / هنری کالوین (گروهبان دیمتریو لوپز گارسیا) / دان دایموند (سرجوخه ریس ایبارا) / جورج ج. لوئیس (دون آلخاندرو دلاوگا) / نستور پائیوا ( تئو گونزالس مهمانخانه دار) / بریت لوموند (کاپیتان موناستاریو) / وینتون هیوارث ( کارلوس گالیندوی قاضی) / ژولین برند (آنا ماریا وردوگو) / سوزان لويد (راکول تولدانو) / جان آروان (ناچو تورس) / جان لیتل ( فرماندار) / رومنی برنت (کشیش فیلیپ) / دن وین (لیسنسیادوی وکیل) / چارلز کروین (ژان سباستین وارگا، عقاب) / کارلوس رومرو (رومرو سرانو) / ادوارد فرانز (گریگوریو وردوگو) / جی نوولو (ژان گرکو) / ژان ایوانز (لئونار) / پراکتیکا مدینا (مارگارتا کورتازار) / گلوریا تالبوت (مونتا) / پیتر آدامز ( کاپیتان آرتور تولدانو) / باربارا لونا (ترزای دستفروش) / میرنا فیهی (ماریا کرسپو) / جورج نیاس (کاپیتان فیلیپ آرلانوس) / رابرت ج. ویلک (کاپیتان مندوزا) / مایکل پت (سالوادور کوئینتانا) / پری لوپژ (کاستندای معلم) / ریک رومن ( کاپیتان برایونز) / کنت تیلور (کارلوس موریتا) / ریچارد اندرسون (ریکاردو دل آمو) / سزار رومرو (استفان دلا کورتز) / کن لینچ (پابلو) / آنت فونیچلو (آنیتا کابریلو) / اورت اسلون (اندرس فیلیپ بازیلو) / رودولفو هویز (ویورا) / ادگار باریر (دون کورنلیو اسپرون) / فرانک ویلکاکس (لوئیس ریکو) / ایگوئنا پائول (سینیوریتا النا تورس) / داگلاس کندی (مانوئل) / کارلوس ریواس (راموندو رویز) / جین وایلز (کارلوتا) / آنتونی کاوسو (دون ژوان اورتگا) / ماری ویکس (دولورس باستینادو) / آرتور اسپیس (گنزالس) / رودولفو آکوستا (کارانچو) / پائول ریچاردز (هرناندو) / تونی راسل (کارلوس مارتینز) / وولف بارزل (میهمانخانه دار) / وندل هولمز (آویلای انباردار) / هاوارد وندل (دون مارکوس کوتزار) / جاناتان هریس (دون کارلوس فرناندز) / پنی سانتون ( کرسچنیکا) / جف یورک (جو کران ) / لوید کاریگان (سانچو) / پیتر ماماکوس (انریکه فونتس) / گریج فیلیپس (جوز) / آرماندو آلزامورا (فیلگوئرا) / رابرت کرافورد (پاکو باستیناندو) / پت هوگان (بنیتو) / مادلین هولمز (دونا لوئیزا تورس) / جک ایلام (گومز) / جاناتان هولمز (آلفردو) / ریتا مورنو (چولیتا) / مارک دامون (ایگوئینو) / جک کراسچن (جوز موردانته) / هنری رولند (کنت کولینکو) / جورج کیماس (روبرتو) / ژوزف کان وی (فرانچسکو پالومارس) / سندی لیوینگستون (روزاریتو کورتز) / جان شاول ( پیشخدمت بار) / ویتو اسکاتی (چاتو) / برن هافمن (ترومپا) / گیلبرت رولند (ال کوچیلو) / ریچارد ریوز (کارلوس) / پیتر بروکو (بارکا) / پائول پیزرنی (پدرو موریتا) / ادوارد کولمانز (دون فرانچسکو مونتز) / آنتونی جورج (اوزبیو کرسپو) / هنری ویلز (کاسترو) / چارلز استیونس ( جاسوس) / الورا کورنا (پیلار فونتس ، رقاص) / آرجنتینا برونتی (امیلیا) / دیوید شارپ (برناردو بوچ واکر)

عناوین فصول و قسمتهای مختلف

سریال زورو همچون سایر تولیدات مجموعه ای آمریکا داری عناوین خاصی برای سریهای فصول مختلف سریال است. در دوبله این سریال ، عناوینی غیر از عنوانهای اصلی در ابتدای سریال ذکر میشد که ساخته و پرداخته ذهنیت مدیریت دوبله و یا مترجم بود.

 

فصل اول این مجموعه در 39  قسمت از دهم اکتبر 1957 تا سوم ژوئیه 1958 پخش شد و به شدت مورد استقبال قرار گرفت. فصل دوم از نهم اکتبر 1958 تا دوم ژوئیه 1959 پخش گردید . پخش کلیه قسمتهای 78 گانه این دو فصل بدون انقطاع و طی 78 هفته متمادی صورت گرفت . فصل سوم بشکلی منقطع پخش شد چنانکه دو قسمت اول در سال 1960 ( سی ام اکتبر و ششم نوامبر ) و دو قسمت آخر در سال 1961 ( اول ژانویه و دوم آوریل)

 از قسمت 1 تا 13 با عنوان "موناتساریوی ظالم" به نمایش درآمد

دون دیه گو دلاوگا فرزنده اشرافزاده دون آلخاندرو پس از سالها علم آموزی در اسپانیا به لوس آنجلس و زادگاه خود باز میگردد. او که در مبارزات شمشیرزنی نیز صاحب جوائز متعددی است تنها راه مبارزه با والی ظالم زادگاهش کاپیتان موناتساریو را دست بردن در شمشیر تحت لوای شخصیتی با عنوان زورو میداند. نجات همسایه خانه پدری اش تورس از چنگال موناتساریوی ظالم داستان 13 قسمت ابتدائی را تشکسل میدهد.

1-       معرفی سینیور زورو

2-       راز زورو

3-       ماموریت زورو

4-       ماموریت مهم

5-       عشق زورو

6-       نجات یک دوست

7-       تله  موناستاریو

8-       دامی برای زورو

9-       محاکمه عادلانه

10-   ماموریت مخفیانه گارسیا

11-   دو مشکل برای زورو

12-   زورو شمشیرزن سرزنده

13-   سقوط  موناتساریو

 از قسمت 14 تا 26 با عنوان "پر یک پرنده"  به نمایش درآمد

 قتلهائی رخ میدهد که بر بدن هر مقتول پر عقابی به نشان گذاشته اند. پری که به شکلی خاص برشهائی روی آن دیده میشود و وسیله ایست برای ارتباط افرادی قانون شکن که مبارزه با قانون را پیشه خود ساخته اند. تلاشهای زورو برای متلاشی کردن این باند به سرکردگی عقاب این 13 قسمت را تشکیل میدهد. 

14-   سايه ترديد

15-   گارسيا متهم ميشود

16-   بردگان عقاب

17-    آنسوی خطر

18-   زورو در برابر پدر

19-   عرشه مرگ

20-   عامل نفوذی عقاب

21-    دامی برای زورو

22-   نقاب زورو کنار میرود

23-    راز سیرا

24-    فرمان جدید

25-   زورو و گرگ

26-    خداحافظ سینیور ماگسترادو 

 از قسمت 27 تا 39  با عنوان "جوجه های عقاب" به نمایش درآمد

گروه عقاب دست به سرقتهای متعدد از انبارهای باروت و جواهرات می زنند که بعنوان هزینه های اهداف خرابکارانه خود بکار گیرند. در این مجموعه عقاب وارد لوس آنجلس میشود تا شهر زورو (پوئبلو) را بطور کامل در اختیار گیرد 

27-   فرزند عقاب

28-    دامی برای زورو

29-   انتخاب کوئینتانا

30-   زورو آتش میزند

31-   مردی با شلاق

32-   صلیبی از آند

33-    بوآلز مرگبار

34-    مرگ خوب

35-   طناب دار

36-    گروهبان

37-   عقاب ترک آشیانه میکند

38-   برناردو چهره مرگ

39-    عقاب پرواز کرد

 از قسمت 40 تا 52 با نام "ملاقات دیه گو با مونتری"

دیه گو به مونتری سفر میکند جائی که ردپاهای سارقین جواهرات در آنجا دیده شده است. دیگه گو عملیاتی را بهمراه فرماندار آغاز میکند . در این گیرودار دیه گو در دام عشق زنی بنام آنا ماریا گرفتار میشود و این درحالیست که دوستی قدیمی نیز درگیر این عشق است 

40-   به مونتری خوش آمدید

41-   زورو سوار تنها

42-   اسبی با رنگی متفاوت

43-   خانم انتخاب میکند

44-    ملاقات درغروب

45-   نظم جدید

46-   چشم در برابر چشم

47-   زورو و پرچم آتش بس

48-   کمین

49-   شوخ و شنگ

50-    براده های شعله ور

51-    زورو و یک دوئل

52-    سازمانی برای عفو زورو

 از قسمت 53 تا 65 با نام "گای کابالرو،پدر گم شده، مرد کوه"

عموی دلاوگا (استفان) به لونس آنجلس می آید و این درحالیست که این مرد منافع مادی خود را دنبال میکند که در تضاد با اهداف دلاوگاست.در این حین دخترکی ادعا میکند عموی دلاوگا پدر گم شده اوست. بخش بعدی مربوط به مردی کوه نشین است که از مزرعه داری متعصب انتقام میگیرد 

53-    دختران فراری

54-    جعبه آهنی

55-    گای کابالرو

56-    گم شدن ترنادو

57-    زورو در برابر کوپید

58-    افسانه زورو

59-    جرقه انتقام

60-    پدر گم شده

61-    مرا باور کن

62-    سنجاق سینه

63-    زورو و مرد کوه

64-    سیراس سگ تازی

65-    تعقیب جنایتکاران 

از قسمت 66 تا 78 با نام "مردی از اسپانیا و دعوت به مرگ"

مردی ذهنیت مردم را درخصوص آرامش مردم اسپانیا در مقایسه با مردم لوس آنجلس به چالش می کشد. او حتی به زور سعی میکند مردم را مطیع خود سازد اما هدف وی انباشتن جیب خود است. تلاشهای زورو برای مبارزه با این مرد اسپانیائی و همینطور جلوگیری از یک شورش که در جهت قتل فرماندار برنامه ریزی شده است حوادث این بخش است. 

66-    مردی از اسپانیا

67-    گنجی برای پادشاه

68-    افشای ظلم

69-    زورو در دره

70-    امور افتخاری

71-    گروهبان قرمزمی بیند

72-    دعوت به اعدام

73-    کاپیتان شرمسار

74-    بالماسکه ای (میهمانی با ماسک) برای کشتن

75-    زنده باد فرماندار

76-    خطیب فورچان

77-    سنور پسر چینی

78-    جویندگان بینا 

 از قسمت 79 تا 82 با نام "والت دیزنی تقدیم میکند... "

داستان زورو در حقیقت در قسمت 78 به پایان رسیده بود اما والت دیزنی ترجیح داد 4 قسمت 1 ساعته دیگر به مجموعه کلی اضافه کند بنحوی که بتوان توان شرکت دیزنی را بشکل تبلیغاتی در این 4 قسمت ارائه کند. دو قسمت اول مربوط به هویت زوروست و اینکه چه کسی میتواند حدس بزند او واقعا چه کسی بوده و هست. در قسمت سوم زورو تلاش میکند عروسی دخترکی را به تاخیر بیندازد تا دختر فرصت تصمیم داشته باشد. در قسمت نهائی زورو به مبارزه با بزرگترین شمشیرزن اسپانیا میرود که از قدیم همدیگر را می شناسند. 

79-   ال باندیدو

80-    بفرمائید ال کوچیلو

81-    به تعویق افتادن عروسی

82-    آشنائی با یک دوست قدیمی

 

 

دوبله سریال

دوبله سریال زورو پیش از انقلاب و طی سالهای 55 و 56 توسط ناصر ممدوح صورت گرفت. چنانکه گفته میشود کلیه قسمتها دوبله شد اما در پخش تلویزیونی جرح و تعدیلهائی (چه قبل و چه بعد از انقلاب) صورت گرفت . او در مجموع بیش از 30 گوینده را بکار گرفت که بعضا از گویندگان خوب آنزمان بودند. کسانی چون امیر هوشنگ قطعه ای ، ایرج رضائی ، اکبر منانی ، ناصر نظامی و بدری نوراللهی و .... گویندگی نقش اصلی را به غلامعلی افشاریه سپرد که صدای جوانش در آن زمان (و البته امروز) بخوبی با چهره دون دیه گو و زورو تناسب داشت. با جرات میتوان ادعا کرد یکی از بهترین انتخابهای تاریخ دوبله ایران انتخاب افشاریه بجای زورو بود. این دوبله با کمترین کلمات رکیک و زننده و ترجمه ای مناسب صورت گرفت چنانکه پس از انقلاب جامعه دوبله هرگز دوبله مجددی برای زورو به انجام نرساند. افشاریه با سرزندگی خاصی نقش دیه گو و زورو را گویندگی کرد اما گاهی میشد از کودکی شنید که این شخصیت با این صدای خاص (ایرانی) چرا از روی صدا لو نمیرود؟! (چرا که وی همانند دوبله های ایتالیائی و فرانسوی کوچکترین تمایزی بین گویندگی بجای دیه گو و زورو قائل نشد اما در نسخه اصلی اندکی تفاوت را میشد حس کرد).

در این میان گویش مرحوم پرویز نارنجیها بجای گروهبان دست و پا چلفتی سریال (گروهبان گارسیا) یکی از شاهکارهای دوبله ایران است. غرولندهای مرحوم نارنجیها ، خس خس های سینه و انداختن صدا در گلو با مهارتی ستودنی (چنانکه گفته میشود وی برای کم آوردن نفس – به تبعیت از چاقی گروهبان – خود را به صندلی دوبله می چسابند و برای احساس چاقی از میز فاصله می گرفت) یکی از بدیع ترین اشکال گویندگی بود که هرگز و در هیچ کشوری (حتی ایتالیا و فرانسه که مهد دوبله فیلم در آنزمان بودند) درخصوص این شخصیت به اجرا در نیامد. این گویش آنچنان استادانه انجام گرفته است و آنچنان با شخصیت گارسیا در هم آمیخته است که تصور صدائی دیگر برای این بازیگر هرگز به ذهن کسی خطور نمیکند. شاید مرگ پرویز نارنجیها (سالها بعد) به دلیل سرطان حنجره منبعث از صداسازی روی همین شخصیت بود هرچند نارنجیها در تمام نقشهایش (از اسقفهای کاتولیک فیلمها بگیرید تا صدای یک بز کارتونی) هرگز کم نگذاشت.

مرحوم مهدی آژیر که شاید بتوان او را نابغه دوبله ایران نامید که به نقل از همسرش (ناهید شعشانی) همزمان میتوانست بجای 12 شخصیت با صداهائی مختلف در یک فیلم صحبت کند (رکورد مرحوم منوچهر نوذری 7 شخصیت بود که یکبار در برنامه صبح جمعه با شما اجرا کرد) در سریال زورو بجای بیش از 10 شخصیت اصلی و شاید 10 شخصیت فرعی دیگر هنرنمائی کرده است . گوینده توانمند و مدیر دوبله بزرگ ما امیر هوشنگ قطعه ای در این سریال بجای کاپیتان موناستاریو صحبت کرده است. قطعه ای بدون شک یکی از بزرگان دوبله ایران است اما هرگز در منابع مختلف دوبله از وی آنچنان که بود و هست یاد نشد. گاهی شخصیت امیر هوشنگ قطعه ای مرا یاد مرحوم سعید شرافت می اندازد. بدون شک سواد هر دو بالاست و قطعه ای هرگز به اندازه هنرش قدر ندید.

گویندگیهای مختلف مرحوم مهدی آزیر و حاتمی در نقشهای فرعی گاهی شنونده ای که با صداهای آنان آشناست را دلزده میکند و به نظر می رسد اگر ممدوح میتوانست از گویندگان بیشتری (حداقل 40 گوینده بجای کل 84 بازیگر سریال) استفاده کند دوبله ای به مراتب زیباتر و ماندگار تر در دسترس بود. امروزه و براساس آخرین پخش تلویزیونی این سریال (اواخر دهه 70 و اوایل 80) بیش از سی و چند قسمت از دوبله سریال در دسترس نیست.  امید آنکه آرشیو صدا و سیمای ایران درهای مهر شده آرشیو خود را بگشاید و دوبله کامل این سریال را علاقمندان سریال با جان و دل بشنوند. اگر هم خساستها باقی است امید که کل سریال با دوبله ای مجدد روانه بازار شود مشروط بر آنکه به احترام هنر کسانی چون مرحوم نارنجیها دوبله ای فاخر انجام گیرد و یادگارهای دوران کودکی، به سرنوشت دوبله های مجددی چون گالیور،  تنسی تاکسیدو ، لورل و هاردی ، یوگی و دوستان و... دچار نشود.

نکته ای که درخصوص دوبله زورو (و البته کلیت دوبله ایران) بنظرم می رسد اینکه در کشوری چون ایتالیا (و البته در کشورهای دیگری چون فرانسه ، اسپانیا و ... با تلاشی کمتر) وقتی یک فیلم دوبله می گردد معمولا نوشته های عنوان بندی با همان سبک و سیاق جایگزین عنوان بندی اصلی فیلم می گردد (مانند نمونه دوبله ایتالیائی یا فرانسوی ده فرمان) . همچنین آوازی که معمولا در ابتدای سریالها بشکل ثابت تکرار میشود نیز به زبان مربوطه دوبله می گردد. و چقدر زیبا بود که با آن شور و نشور دوبله دهه 50 ، آواز این سریال را که خود نورمن فاستر در نسخه اصلی میخواند مثلا با صدای فرهاد و یا فریدون فروغی و براساس ترانه ای جایگزین اجرا میشد.

این سریال پیش از انقلاب و طی سالهای 55 تا 57 دوبار ، مجددا در سالهای 58 و 59 و 61  و در سال 1376 برای ششمین بار روی آنتن شبکه اول رفت. در آخرین پخش صرفا 36 قسمت از فصل اول سریال پخش شد و دوبله ای که همکنون در دسترس علاقمندان است براساس پخش دهه 70 این سریال در ایران است.

 گویندگان (فصل اول سریال)

گای ویلیامز: دون دیه گو دلاوگا و زورو .......... غلامعلی افشاریه

بریت لموند: کاپیتان موناستاریو .......... امیرهوشنگ قطعه ای

هنری کالوین: گروهبان دیمیتریو لوپز گارسیا ......... پرویز نارنیجها

دن وین : وکیل لیسنسیادو ............ مهدی آژیر

رومنی برنت: کشیش فیلیپ .............. مهدی آژیر

پائول پیزرنی : پدرو  موریتا : ............. مهدی آژیر

جان دانر: فرماندار ............... مهدی آژیر

پیتر آدامز: کاپیتان تولدانو ............. مهدی آژیر

جورج جی لوئیس : دون آلخاندرو دلاوگا.............. ناصر ممدوح

پت هوگان: سرکارگر مزرعه ( بنیتو آویلا)  ............. ناصر ممدوح

مادلین هولمز:دونا لوئیزا تورس (همسر تورس) .............. سیمین سرکوب

سباستین کابوت : قاضی واسکا .......... بهرام زند

وینتون هیوارث:کارلوس گالیندوی قاضی .......... ایرج رضائی

دان دایموند:سرجوخه ریس (ایبارا) .......... امیر هوشنگ زند

آنتونی کاروسو: دون اورتگا.......... ناصر احمدی

سندی لیوینگستون: روزاریتو کوتز.......... مهین برزوئی

نستور پائیوا : مهمانخانه دار (تئو گونزالس).......... حسین حاتمی

تونی راسل : کارلوس مارتینز (تونی روسو) .......... شهاب عسگری

کنت تیلور : کارلوس موریتا .......... اکبر منانی

بابی کرافورد : پوکو باستینادو .......... ناهید امیریان

ماری ویکز:  سینیوریتا دولارس باستینادو ............ بدری نوراللهی

کاپیتان ملندز : ............. ناصر نظامی

مامور ماليات : ............... ناصر نظامی

 

 

منصور