(۱۳۹۶/۸/۱ عصر ۱۰:۲۰)BATMAN نوشته شده:  

این اواخر انیمیشن گربه های اشرافی رو دیدم تا هم یه تجدید خاطره ای بشه و هم اینکه بعد از سالها صدای گویندگان رو دوباره بشنوم

عوامل دوبله اول

شهلا ناظریان (دوشس) نصراله مدقالچی (اومالی) ...

دوبله دوم

زهره شکوفنده (دوشس)‌ محمود قنبری (اومالی) ...

اوّلین‌باری که کارتون گربه‌های اشرافی (1970) [+] را دیده بودم، روی یک نوار ویدئوی بتاماکس بود در شبی که مهمانِ منزل عمه‌ام بودیم در تهران. شوهر-عمه‌ام رفته بود از یکی از جاهایی که فیلم ویدئو کرایه می‌دادند [آن ایّام، بصورت مخفی و قاچاق!] این کارتون را گرفته بود تا سرِ ما بچه‌ها گرم باشد. ولی عملاً وقتی کارتون را گذاشتند، کل بزرگسالانِ مجلس هم محو تماشای-اش شدند و شادی و سرگرم‌شدن‌شان با آن، کم از ما بچه‌ها نبود!

آن شب این کارتون را به نام "گربه‌های اشرافی و گربه‌های زیر شیروانی" دیدم؛ با دوبله‌ی فارسیِ شیرین و موسیقی‌ و ترانه‌های پُرـنشاط. نخستین و ماندگارترین نما از شبِ پاریس هم، از خاطراتِ تماشای آن شب-ام شد.

این گذشت، تا پارسال همین موقع‌ها، یکی از دوستان [BATMAN گرامی] لینک دانلود نسخه‌ی بلوـری آن را در اختیار قرار دارد: بصورت دو-زبانه (فارسی و انگلیسی) با دو دوبله‌ی متفاوت.

در این دوّمین تماشا، به اتفاق همسر و دختر خُردسالم، باز کودک شدم و خاطراتِ خوش کودکی در ذهن-ام بیدار شد. دخترم، دوبله‌ی جدید-اش را دوست داشت؛ من، همان دوبله‌ی قدیمی را؛ و همسرم، زبان اصلیِ کارتون را به انگلیسی!

یک نکته‌ی جالب که همسرم متوجه آن شد و من هم ضمن چک‌کردنِ زیرنویس انگلیسیِ کارتون در ساب‌سین با تعجب پذیرای-اش شدم؛ اشتباهی بود که در دوبله‌ی این اثر روی داده است ــ هم دوبله‌ی قدیمی و هم دوبله‌ی جدید:

جایی هست [در دقیقه‌ی 33] که "اومالی"، "دوشِس" و بچه‌ها را [به قول خودش] سوار قالیچه‌ی جادویی می‌کند تا راهیِ پاریس شوند. حین بدرقه‌شان میگوید:

- Aloha (1)

(2) Auf Wiedersehen

Bonsoir! (3)

(4) "Saranora"

ظاهراً اومالی می‌خواسته ادعای فضل و خودـشیرینی کند و چند کلمه برای خداحافظی به زبان‌های مختلف گفته است: کلمه‌ی (1) به زبانِ مردم هاوایی؛ کلمه‌ی (2) به آلمانی؛ کلمه‌ی (3) به فرانسوی؛ و کلمه‌ی (4) به ژاپنی. ولی کلمه‌ی چهارم را اشتباه تلفظ می‌کند و به جای "sayonara" (سایونارا) می‌گوید "Saranora" (سارانورا).

این همان چیزی است که در دوبله‌های فارسی (قدیم و جدید) نادیده گرفته شده و اشتباهِ تلفظیِ اومالی را بی‌توجه به نکته‌ی ظریف پنهان در آن، خودسرانه اصلاح کرده و گفته‌اند "سایونارا"!

-----------------------------------------

امّا آن نکته‌ی ظریفِ پنهان:

در صفحه‌ی 109 از کتاب "A Glossary of Literary Terms" ، متوجه یک صنعت ادبی با عنوانِ "Malapropism" می‌شویم:

اینکه شخصی، ناخواسته، کلمه‌ای را به اشتباه به گونه‌ای دیگر تلفظ کند (یعنی شبیه به کلمه‌ای دیگر با آوای یکسان و معنای متفاوت)؛ اشتباهی که از روی آن، می‌توان پی به موقعیت شخص (گوینده) از لحاظ جایگاه اجتماعی بُرد.

Malapropism is a type of solecism (that is, the conspicuous and unintended violation of standard usage in a language) which mistakenly uses a word in place of another that it resembles; the effect is usually comic ... .

-----------------------------------------

لری کلمنس و گروهِ نویسندگانِ کارتون گربه‌های اشرافی، با گذاشتنِ تعمدیِ این اشتباهِ مضحک در دهانِ اومالی ["سارانورا" به جای "سایونارا"]، قصد داشتند که جایگاهِ اجتماعی او را به عنوان گربه‌ای خیابانی و عامی برای بیننده آشکارتر سازند!

جناب دون دیه‌گو دلاوگا ، تیزبینی و موشکافی شما بسیار جالب و قابل ستایشه

(۱۳۹۷/۸/۲۸ عصر ۰۱:۵۳)ماهی گیر نوشته شده:  

جناب دون دیه‌گو دلاوگا ، تیزبینی و موشکافی شما بسیار جالب و قابل ستایشه

ممنون ماهی گیر گرامی.

راستش در بررسی زیرنویس انگلیسی این کارتون، یه چیز جالب دیگه هم دیدم؛ که چون ازش مطمئن نبودم، جایی ننوشتم. ولی اینجا در جمع خودمانی دوستان، از روی تفنن بیان میکنم:

در تایم ِ "00:28:07.032" ، جایی که اومالی داره واسه دوشِس آواز میخونه و قصد دلبری داره، اینو میگه:

I only got myself and this big old world

But I sip that cup of life [1] With my fingers curled

که در دوبله‌ی جدید، اینطوری ترجمه‌اش کرده‌اند:

من تنهای تنهام، تو این دنیای بزرگ

امّا برای زنده موندن، همه‌چی رو با انگشتام چشیدم

این بخش، منو یاد یه شعر معروف از تی. اس. الیوت میندازه. شعری به نام "ترانه‌ی عاشقانه‌ی آلفرد پروفراک" که در آن، یه بنده‌خدایی که آدم باکلاسی هم نیست، چشمش دنبال زنان زیبای اشراف‌ـه و مدام میخواد به خودش جرأت خواستگاری بده؛ یه طورایی (در دنیای گربه‌ای) شبیه وضعیتِ اومالی در این لحظه، جلوی دوشِس!

نگاه کنید به این بخش از شعر الیوت:

For I have known them all already, known them all:

Have known the evenings, mornings, afternoons,

I have measured out my life with coffee spoons [2]

ترجمه‌ی قطعه‌ی بالا (از سعید سعیدپور):

چرا که دیگر همه‌ی آنها را شناخته‌ام، همه‌شان را ــ

شب‌ها، صبح‌ها، عصرها را شناخته‌ام،

زندگی‌ام را با قاشق‌های قهوه اندازه کرده‌ام

-----------------------------

دقت می‌نمایید؛ تناظر و قرینگی [1] و [2] : cup of life & coffee spoons 

بعضی مواقع ترجمه لفظ به لفظ یک عبارت , آن بار معنایی را که در زبان انگلیسی برای مخاطب دارد برای مخاطب فارسی زبان منتقل نمی کند. چون آن کار در جامعه ایران انجام نمی شود .

 "some where an electric chair is waiting"

این جمله ای است که وقتی لورل و هاردیِ دست و پا چلفتی , خانه ی صاحب کار را به گند می کشند پیشخدمتِ خانه که از دست آنها به ستوه آمده است بر زبان می آورد.

ترجمه پزشکیان به متن اصلی نزدیک تر است اما ترجمه اسماعیلی جالب تر و خلاقانه تر به نظر می رسد و بار معنایی طنازانه تری به بیننده فارسی زبان منتقل می کند.

در اینجا می توانید دوبله را ببینید:

https://iranclassic.wistia.com/medias/erkjuv1ur0

هفته پیش یک مستند از شبکه 4 داشتم می دیدم. چند تا اشتباه فاحش توی دوبله متن گوینده مستند دیدم.

جلو پسر 15 ساله ام که یک مقدار اهل مطالعه در باره همون موضوع هست است واقعا خجالت کشیدم با این وضع تلویزیون.

با این ترجمه، کاملا مطلب ارائه شده مفهومی متضاد با واقعیت داشت. نمی دونم عیب از گوینده بود که متن را اشتباه خوانده یا مترجم که فرق بین جمله منفی و مثبت را در ترجمه لحاظ نکرده است.!!!!

اشتباه در این بود:  «نمی شود» با «می شود» جایگزین شده بود.

و چند جمله بعد هم یک جمله دیگر مشابه با همین اشتباه .

چندی پیش دوباره فیلم پلی در دور دست A bridge too far 1977 را تماشا می کردم.

دوبله زیبا و شاهکاری دارد اما در چند جای فیلم نام عملیات مارکت گاردن Market Garden را به اشتباه , مارکت طلایی می گوید , مخصوصا در نریشن آغازین فیلم.

همانطور که شاید بدانید این عملیات بزرگترین تهاجم چتربازی تاریخ بود که در اواخر جنگ جهانی دوم و توسط متفقین انجام شد اما به شکست انجامید. خود اصطلاح مارکت گاردن چیزی معادل جمعه بازار خودمان است .

من حدس می زنم که مترجم , کلمه garden را با golden اشتباه گرفته و آن را مارکت طلایی ترجمه کرده است !
.

دیدن فیلم پروفسور کم‌حافظه/حواس‌پرت (1961) [+] از والت دیسنیِ فقید، واقعاً مفرح بود!

در وب‌سایتِ راتن تومیتوز هم امتیاز خوب ۸۳ از ۱۰۰ را دارد!

این فیلم، در زمان خودش، با داستانی سرگرم‌کننده، نماهای خلاقانۀ دوربین، جلوه‌های ویژۀ باورپذیر و طنز هوشمندانه، در میان تماشاگرانِ همۀ سنین بسیار محبوب شد. این فیلم به مدت هفت هفتۀ پیاپی در سالن رادیوسیتی‌موزیک‌هال نیویورک اکران شد، و جزو پنج فیلم پرفروش سال ۱۹۶۱ قرار گرفت، و نامزد دریافت سه جایزۀ اسکار شد. موفقیت این فیلم باعث شد تا دنباله‌ای به نام «پسر فلاوبر» در سال ۱۹۶۳ ساخته شود؛ که تنها دنبالۀ بلند سینمایی دیزنی است که توسط خود والت دیزنی تهیه شد. (منبع: وب‌سایت موزۀ خانوادۀ والت دیزنی)

برایم جالب بود که در دوبلۀ قدیمی این اثر، یک جای آن (در تایم ۴۷:۴۵)، زبان شبه زرگری به‌کار برده بودند:

«هازا لذه چزه توزو اوزو رزه مزه گزه نزه ازه بزه.»

از روی کنجکاوی به زیرنویس انگلیسی فیلم مراجعه کردم، و دیدم که اصل دیالوگ چنین است:

Peter piper picked a peck of pickled peppers.

که ترجمه‌اش تقریباً می‌شود این:

 «پیتر فلوت‌زن، یه ناخنک به فلفل‌ترشی زد!»

پیشنهاد من برای بازی کلامی بهتر در زبان فارسی (با کمک هوش مصنوعی):

«پری پرتقال‌فروش، پرتقال رو پَرت کرد پُشت پرچین.» 

دومین بازی کلامی هم بلافاصله پشت آن، به اینصورت در دوبلۀ فارسی آمده است:

«میزی دوزون نیزی خیلی خزه ریزی بیزی ازه نزه گزه نزه.»

ولی اصل دیالوگ، این است:

Round the rugged rock, the ragged rascal ran.

پیشنهاد من، ترجمه‌ای وفادارانه و هم محتوی بازی کلامی به این شکل است:

«وروجکِ وَرپریده، دور سنگِ زبر، ورجه وورجه کرد.»