(۱۴۰۰/۹/۸ صبح ۰۱:۲۶)رابرت نوشته شده:  

در پست های قبل به عرض رساندم که:

در بهمن 1374 با امید، انگیزه و اشتیاق فراوان وارد رشته تولید (گرایش برنامه سازی تلویزیونی) دانشکده صدا و سیما شدم. از وجود اساتید بی نظیری بهره بردم که بسیاری از آنها با کج سلیقگی مسئولان وقت روبرو شدند و جوانان جویای علم از دانش و منش آنها بی بهره ماندند.

***

پس از پایان تحصیلات، با عنوان رسمی کارگردان - و البته با شغل های متفاوت کارگردانی، تصویربرداری، تدوین و نویسندگی- در واحدهای مختلف معاونت های سیاسی، استان ها و سیما فعالیت کردم. سرانجام نیز با درخواست شخصی و با حدود بیست و دو سال سابقه خود را بازنشسته کردم!

به طور خلاصه طی این سال ها در هر سه بخش اصلی تولید، تأمین و پخش برنامه تلویزیون تجربه کسب کردم و در شوراهای مختلف عضویت داشتم.

حکم استخدام رسمی من -پس از چندین سال بگیر و ببند- از اول بهمن سال 1383 صادر شد و کار رسمی ام را در حوزه تأمین برنامه خارجی معاونت امور مجلس و شهرستان ها*ی وقت آغاز کردم. پس از یک سال به اداره کلّ تأمین برنامه های خارجی معاونت سیما** مأمور و در بخش بازبینی مشغول کار شدم. در کل، طی این سال ها به خاطر تحریم و البته قطع رابطه با آمریکا، مراحل خرید آثار سینمایی بسیار سخت و پیچیده بود و البته خرید و پخش سریال های آمریکایی نیز تا چند سال قبل کاملاً ممنوع بود!

در سال های آغازین انقلاب، آثار سینمایی بدون خرید حقّ رایت*** از تلویزیون پخش می شدند؛ اما با نقره داغ شدن صدا و سیما و البته در واقع کشور، بر مسئولان ثابت شد که روال پخش آثار سینمایی و تلویزیونی "هر کی به هر کی" نیست و جریمه های بسیار سنگینی در انتظار کشورهای خاطی است! (بگذریم که هنوز در داخل کشور زور مصنفان، مؤلفان و تولیدکنندگان آثار مختلف هنری، صوتی و تصویری به شخص و یا مؤسسه خاطی نمی رسد.)

با این حال، بیشتر محصولات آمریکایی بسیار پر طرفدار بودند و شبکه های مختلف سیما برای جذب مخاطب ناچار بودند در رقابتی تنگاتنگ این آثار را به خود اختصاص داده و پخش کنند. از آن سو، این محصولات به خاطر تحریم و قطع رابطه با آمریکا، در فرایندی محیرالعقول! توسط اداره کلّ تأمین برنامه های خارجی از واسطه دست چندم خریداری می شدند! در خیلی موارد نیز، مدت ها بعد معلوم می شد آن واسطه دست چندم، فرد شیادی بیش نبوده و در واقع سر سازمان صدا و سیما کلاه گذاشته است!

بسیاری از خاطرات من از آن دوران، به برگزاری انواع نمایشگاه ها و بازارهای فیلم بازمی گردد. ان شاءالله طی پست های متناوب -و نه الزاماً سلسله وار- چند مورد را به فراخور، تقدیم دوستان کافه خواهم کرد.

در بهمن سال 1386 بازار فیلم جشنواره فجر در ساختمان آفرینش های هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در خیابان حجاب تهران برگزار می شد. من هم به اتفاق چند نفر از دوستان در این بازار حضور داشتم و آثار سینمایی و تلویزیونی تولید شده توسط کشورهای مختلف را بازبینی می کردم.

تصویر روی جلد کتابچه راهنمای بازار فیلم جشنواره فجر بهمن 1386

گروه اداره کلّ تأمین برنامه های خارجی در آن بازار فیلم

همان طور که می دانید، ضوابط پخش داستان، تصویر و صدا درتلویزیون ایران بسیار عجیب و غریب، سلیقه ای، سخت گیرانه و در بیشتر موارد تأسف برانگیز است. این ضوابط تابع چند عامل از جمله سلیقه مدیر وقت سازمان، فشارهای خارجی اشخاص و نهادهای بیرون از سازمان، سیاست های خارجی حکومت و ... هستند!

 طبعاً این نوع ضوابط (تغییرات و سانسورها) طی سال ها برای مخاطب بخت برگشته ایرانی شناخته شده و آشناست، اما شرکت ها و مؤسسات خارجی هیچ گاه از آن سر در نمی آورند. (مثلاً مخاطب ایرانی می داند، در اکثر موارد که دختر و پسر جوانی به عنوان خواهر و برادر و یا زن و شوهر معرفی می شوند، به احتمال قریب به یقین دوست دختر و دوست پسر هستند! پس بیننده کارکشته می داند که باید تصویرسازی ذهنی خود را انجام دهد و پیش فرض خواهر-برادری و زن-شوهری ارائه شده از سوی شبکه محترم این ورِ آبی را یکسره کنار بگذارد!)

اما نگون بختی من و دوستانم در آن بازار فیلم از جایی شروع شد که مسئول عرضه و فروش تلویزیون Rai Trade ایتالیا که جوانی خونگرم بود، شخصاً دی.وی.دی بازبینی آثار پیشنهادی را به غرفه IRIB آورد.

من قسمتی از یک مینی سریال را بازبینی کردم و دیدم داستان مینی سریال متعلق به حدود 200 سال پیش است و طبعاً پوشش بانوان اصلاً با ضوابط ما همخوانی ندارد! (آن موقع هنوز امکانات و نرم افزارهای روتوسکوپی**** در تلویزیون مورد استفاده قرار نمی گرفت.)

کمی از ابتدا، میان و انتهای مینی سریال را بازبینی کردم و دی.وی.دی را با احترام به جوان ایتالیایی برگرداندم. او همان جا نتیجه را جویا شد و من صراحتاً به او اعلام کردم که این اثر قابل خریداری نیست. اما پرسش نماینده Rai Trade من را غافلگیر کرد:

- چرا؟!

محض اِرا! (البته این را به آن بنده خدا نگفتم و فقط از ته دلم گذشت.)

تا به حال با چنین فرد سمج و پیگیری مواجه نشده بودم. معمولاً رسم نبود، پس از عدم توافق برای خرید یک برنامه، "چرایی" آن را بپرسند؛ اما جوان ایتالیایی قاعده را به هم ریخته بود! به رسم ادب و مهمان نوازی به صورت سر بسته برای او توضیح دادم که در جمهوری اسلامی، ما ضوابط خاص خودمان را داریم و معیارهای پوشش ما با ایتالیا فرق دارد. به او توضیح دادم:

- ما نهایتاً فقط مجاز به پخش موهای بازیگران خارجی و مثلاً آستین کوتاه آنها هستیم و اگر پوشش بانوان، شانه ها، زانو و ... را نمایان کند، قادر به پخش تصاویر نیستیم.

پسر ایتالیایی نگاه عاقل اندر سفیهی به من انداخت و از غرفه بیرون رفت. تنها چند لحظه طول کشید تا برگردد. او وِل کن نبود. دی.وی.دی های جدیدی آورده بود.

- شانه و زانوی زن ها تو این سریال معلوم نیست. قبوله دیگه؟

- خیر! لباس ها بلند هستند و جایی معلوم نیست؛ اما خیلی تنگ و چسبان هستند!

چشمان جوان ایتالیایی گرد شد و نزدیک بود از حدقه بیرون بزند! مشخص بود که دچار استیصال شده و ضوابط ما به کل برایش غیر قابل فهم است. گویی با یک معادله چند مجهولی روبرو شده است. از غرفه ما بیرون رفت و سریع برگشت.

این بار اثر پیشنهادی او، داستانی امروزی داشت. پلیس های جوانی که لباس های فرم به تن داشتند؛ اما این بار دوز داستان های عاطفی (به اصطلاح Love to Love) این پلیس ها زیاد بود و با سیاست های ما همخوانی نداشت. به ناچار برای دوست ایتالیایی اینگونه توضیح دادم:

- ما مجاز به پخش عشق های غیر رسمی نیستیم. دختر و پسر باید حتماً حداقل با هم نامزد باشند...

جوان ایتالیایی بازگشت و این بار یک سینمایی ایتالیایی آورد و گفت:

- این فیلم داستان زن و شوهری است که در آستانه جدایی هستند و ...

در این فیلم قهرمان مرد داستان مدام لبی به مِی می زد و خلاصه مست بود.

- ما مجاز به نمایش نوشیدن مشروبات الکلی نیستیم.

جوان ایتالیایی دست بردار نبود و حتماً باید حداقل یک اثر را به ما می فروخت! موقعیت بسیار مضحکی بود. جوان ایتالیایی مدام دی.وی.دی می آورد و من و دوستانم مجبور به مردود کردن آثار پیشنهادی او بودیم.

یکی به خاطر استعمال بیش از حد سیگار، یکی به خاطر خشونت فراوان و صحنه های درگیری، یکی به خاطر مباحث سیاسی، یکی به خاطر آرایش غلیظ، یکی به خاطر نمایش فراوان گیتار، یکی به خاطر ...

***

پس از حدود دو ساعت جوان ایتالیایی حسابی با ما دوست شده بود و "بگو، بخند" می کرد. یک صندلی آورده و کنار من نشسته بود و حتی در کار بازبینی تشریک مساعی داشت! تا من کار بازبینی از شرکت های مختلف را شروع می کردم، می گفت:

-No, No

و با دست مثلاً ادای سیگار کشیدن درمی آورد که این خاطر سیگار مردود است.

و یا ادای بالا آوردن لیوان و نوشیدن در می آورد که این کار به خاطر مصرف مشروبات مردود است.

و یا دستش را روی قلبش می گذاشت که این کار به خاطر عشق ممنوعه، مردود است.

خلاصه آن شب ما موفق به خرید هیچ اثری از Rai Trade نشدیم، اما در عوض یک بازبین خوب، متعهد و آشنا به ضوابط پخش سیمای جمهوری اسلامی تحویل ایتالیایی ها دادیم! 

___________________________

پی نوشت:

* معاونت امور مجلس و شهرستان ها یکی از معاونت های سازمان صدا و سیما بود که تمام امور مربوط به مراکز استان ها و مجلس شورای اسلامی به آن مربوط می شد. این معاونت طی این سال ها، بارها و بارها تغییر نام و الگو داده است:

معاونت امور مجلس و استان ها، معاونت امور استان ها(ی خالی!)...

مدیون هستید اگر فکر کنید این تغییرات همین طوری و بدون تفکر و منطق صورت گرفته و می گیرند!

** تمام مراحل انتخاب، عقد قرارداد، خرید و ارسال آثار مختلف سینمایی و تلویزیونی (اعم از نمایشی، مستند، ترکیبی، نماهنگ و ...) از مبادی خارج از سازمان صدا و سیما (چه داخل و چه خارج از کشور) به عهده این اداره کل می باشد.

*** حق نشر، حقّ تکثیر یا کپی رایت -به انگلیسی Copyright- مجموعه ‌ای از حقوق انحصاری است که به ناشر یا پدیدآورندهٔ یک اثر اصل و منحصربه‌فرد تعلق می‌ گیرد و حقوقی از قبیل نشر، تکثیر و الگوبرداری از اثر را شامل می‌شود. (ویکی پدیا)

این قانون در کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی با قاطعیت اجرا شده و عواقب و مجازات های سنگین و بازدارنده ای در انتظار خاطیان است.

**** پوشاندن نقاطی از تصویر، بدون آنکه نیازی به اعمال فیزیکی مثل زوم کردن باشد را روتوسکوپی می گویند. در ایران روتوسکوپی گستره بزرگی، (از ایجاد یقه برای خانم ها و بلند کردن دامن و شلوار گرفته تا حذف سیگار و قاب عکس روی دیوار و حذف خالکوبی های روی بدن بازیگران) را شامل می شود!