نوستالژی نوار کاست

چندی پیش به مناسبت 50 سالگی تولد نوار کاست مطلبی در سایت ب.ی ب.ی س.ی فارسی منتشر شد که به تاریخچه تولید این محصول مفید که اکنون در خاطرات ما جا خوش کرده پرداخت. با خواندن آن مقاله ، تصمیم گرفتم از دریچه خاطرات خود که مسلما مشترک با بسیاری از هم سن و سالان من – چه مرد و چه زن – است به جایگاه نوار کاست در دوران تقریبا 15 ساله از زندگیمان بپردازم. اما بعد تصمیم گرفتم که یک تاپیک جداگانه بزنم و هر آنچه در مورد نوار کاست لازم است بدانیم در این تاپیک بنویسم. از آنجایی که جدیدا بسیار در نوشتن سختگیر شده ام (و شاید علتش این باشد که در کافه دوستانی حضور دارند که نمیتوان برایشان مطالب سرسری نوشت) نوشتن و جمع آوری عکس ها و مطالب چند ماهی طول کشید. سعی کردم از هیچ منبع فارسی استفاده نکنم از ویکی پدیا خیلی کم استفاده کردم. اصل مطالب از سه سایت انگلیسی زبان ترجمه شد . البته هنوز قسمت هایی باقی مانده که ترجمه نکرده ام. و احتمالا تعطیلات آخر هفته را به آن اختصاص میدهم. شاید این مطالب برای جوانان هم سن و سال من! تکراری باشد اما برای جوانان امروز که بیشتر با سی دی و دی وی دی سر و کار داشته اند مطمئنا جالب است.

فکر میکنم مطلبی که جمع کردم چهار یا پنج پست بشود . بعد از اتمام این مطالب ، دوستان میتوانند مطالب و خاطرات خود را از نوار کاست اینجا بگذارند.

پ ن: میدونستید خارجی ها در مورد نوار کاست فوروم اختصاصی دارند؟

تعریف نوار کاست:

نوار کاست عبارتست از یک محفظه پلاستیکی که در آن نوار مغناطیسی به عرض 3/81 میلیمتر بین دو قرقره کشیده شده است. بر اثر چرخش قرقره ها داخل دستگاه پخش ، این نوار با سرعت 4/71 سانتیمتر در ثانیه حرکت میکند و در اثر تماس سطح مغناطیسی این نوار با هد دستگاه ، سیگنال آنالوگی تولید میشود که از طریق بلندگوها شنیده می شود.

تاریخچه:

اولین بار در قرن نوزدهم بود که اوبرلین اسمیت بدنبال بازدید از آزمایشگاه توماس ادیسون ، نظریه ضبط مغناطیسی صدا را مطرح کرد. در سال 1888 ، مجله "دنیای الکتریسیته" مطلبی نوشت با عنوان "Some Possible Forms of Phonograph"

در این مطلب ، دستگاهی توصیف شده است که از یک الکترومگنت و یک نوار آغشته به براده های آهن تشکیل شده است.

ده سال بعد در سال 1898 ، والدمار پولسن کارمند شرکت تلگراف کپنهاگ ، اصول و قواعد ضبط مغناطیسی را کشف کرد. او دستگاهی اختراع کرد بنام "تلگرافون" که اولین دستگاهی بود که بطور موفقیت آمیزی صدا را ضبط کرد. در سال 1918 بعد از انقضای حق ثبت اختراع پولسن ، آلمان تلاش کرد کارایی این اختراع را برای ضبط صدا ارتقا دهد. حدفاصل سالهای 1920 تا 1950 نیز کشورهای بریتانیا ، ژاپن و آلمان تلاش کردند دستگاه هایی با استفاده از نوار و مفتول های فولادی بسازند.

اما استفاده از نوار مغناطیسی به شکل امروزی از سال 1928 آغاز شد. جایی که فریتز پلامر آلمانی حق ثبت اختراع استفاده از نوارهای کاغذی یا فیلم آغشته به پودر مغناطیسی را به نام خود ثبت کرد. در سال 1930 ، شرکت آلمانی Allgemeine Elektrizitats gesellschaft -AEG تصمیم به تحقیق و توسعه بروی دستگاه "مگنتوفون" را گرفت. در تابستان 1935 آاگ دستگاه مگنتوفون کا یک و دستگاه مگنتوفون تایپ سی را در نمایشگاه برلین ارائه کرد و شور و شعف زیادی را برانگیخت. در همان سال شرکت باسف Basf اولین نوار مغناطیسی را برای مگنتوفون تولید کرد که شامل یک نوار از جنس استات سلولز بود که روی آن براده های اکسیدآهن چسبانده بودند. سال بعد ، باسف به جای اکسیدآهن از کربونیل آهن به عنوان پودر مغناطیسی استفاده کرد. در همان سال یعنی 1936 ، اولین ضبط عمومی بروی نوار باسف انجام شد؛ اجرای ارکستر فیلارمونیک لندن در سالن کنسرت خود شرکت باسف . محققان شرکت باسف همچنان به ارتقای کیفی نوارهای خود ادامه دادند. در سال 1938 آنها نوار مغناطیسی آغشته به اکسید آهن گاما γ-Fe2O3 که قرمز رنگ بود را ارائه کردند. این نوع نوار تا سی سال بعد که نوارهای دی اکسید کروم جایگزین آن شد تولید میشد. ذرات اکسید آهن گاما ریزتر از ذرات اکسید آهن معمولی بود و همین امر باعث میشد پاک کردن و ظبط مجدد روی نوار با کیفیت بالاتری انجام شود.

به نسبت ارتقای کیفیت نوار ، کیفیت دستگاه مگنتوفون هم باید بالا میرفت. در سال 1940 سیستم  AC Bias کشف شد. مهندس والتر وبر این اپلیکیشن را در جریان تحقیقات خود و البته به کمک کمی شانس کشف کرد. با این مگنتوفون و نوار جدید ، کیفیت ضبط و پخش صدا بالاتر رفت. در سال 1943 شرکت باسف نوعی نوار پلاستیکی را جانشین نوار سلولزی کرد.

اما هنوز زمان برای عرضه نوار کاست به شکل سنتی و کلاسیک آن باقی بود. اولین تلاش برای ساختن این نوع نوار در سال 1958 صورت گرفت. کمپانی آمریکایی Radio Corporation of America معروف به RCA برای اولین بار کارتریج کاست به شکل امروزی را طراحی کرد. ابعاد این قاب عبارت بود از 127 *197*13 میلیمتر و نوار آن با سرعت 3/75 اینچ در ثانیه حرکت میکرد. زمان آن نیز سی دقیقه بود. این نوار کاست دوطرفه بود و از هر دو طرف امکان اجرا داشت. با وجود این ، این اولین تولید کننده نوار کاست به دلایل مختلف نتوانست در رقابت با سایرین دوام بیاورد و در سال 1964 بکلی از بازار محو شد.

یک سال بعد در سال 1959 شرکت NAB نوعی نوار کاست بنام فیدلی پک Fidelipac را ارائه کرد که البته بیشتر در پیامهای تبلیغاتی رادیویی مورد استفاده قرار میگرفت. پهنای نوار مغناطیسی آن 4/6 میلیمتر بود و تا اواخر دهه 90 میلادی مورد استفاده قرار می گرفت.

اما نوار کاست به شکل امروزیش برای اولین بار توسط شرکت فیلیپس و در سال 1963 به بازار عرضه شد. کاست فیلیپس از نظر اندازه ، یک چهارم فیدلی پک بود و به همین خاطر میشد آن را در پلیرهای کوچکتر که با باتری معمولی کار میکردند نیز استفاده کرد. عرض نوار مغناطیسی آن 3/81 میلیمتر بود (عرض استاندارد نوار) و در هر طرف نوار ، 30 یا 45 دقیقه میشد موسیقی یا صدا ضبط کرد. بعد از آن بود که شرکت های دیگری نیز وارد بازار نوار کاست شدند و نوارهای کاست مختلفی را بر اساس پارامترهای استاندارد شرکت فیلیپس عرضه کردند. هر روز کشف جدیدی در این صنعت انجام میشد و بر کیفیت تولید نوار کاست افزوده میشد.

ادامه دارد ...

انواع نوار کاست:

1-      معمولی

2-      کروم

3-      متال 

نوار کروم: نوار کاستی بود که پوشش نوار مغناطیسی آن به جای اکسید آهن ، اکسید کروم بود. کیفیت ضبط و پخش روی این نوع نوار به مراتب بالاتر از نوارهای معمولی بود

نوار متال: در اوخر دهه هفتاد میلادی نوار متال به بازار عرضه شد. مزایای این نوع نوار نسبت به نوارهای معمول ، ضبط فرکانس صدای بالاتر و کاهش نویز صوتی بود و به اصطلاح هوای کمتری داشت (این "هوا داره" یکی از اصطلاحات معمول جوونا در دوره نوار کاست بود). البته قیمت آن نیز به مراتب بالاتر از نوار معمولی بود.

مدت زمان نوار: زمان معمول هر نوار کاست 60 دقیقه بود (30 دقیقه در هر طرف). اما نوارهای 90 ، 120 و 46 دقیقه ای نیز متداول بود . ندرتا نوارهایی با زمان های غیر معمول مثل 74 ، 100 ، 64 و 70 نیز به چشم میخورد.

ساختمان و طرز کار نوار کاست:

برای پخش هر نوع صوت ، وجود دو سیستم لازم است: دستگاه ضبط صوت  Player (که در اکثر موارد ، هردو کار ضبط و پخش را انجام می دهد.) و خود نوار کاست به عنوان محل ذخیره ی صوت

نوار کاست ساختمان نسبتا ساده ای دارد که از دو قاب پلاستیکی و یک نوار بلند آغشته به پودر اکسید آهن تشکیل شده است.

در شکل زیر می توانید قطعات تشکیل دهنده ی یک نوار کاست را مشاهده کنید:

شما میتوانید هر صدایی را روی نوار ضبط ، پخش و یا پاک نمایید.

موقعی که نوار را داخل دستگاه پخش میگذاریم و دکمه پخش Play را فشار میدهیم ، هد دستگاه پخش با نوار مغناطیسی کاست تماس پیدا میکند و هد ، شار مغناطیسی را بروی نوار القا میکند. هد دستگاه ضبط صوت در واقع یک الکترومگنت (آهنربای الکترونیکی) کوچک است ، با یک شکاف ریز در انتهای آن. شبیه شکل زیر:

آهنربای هد بسیار کوچک است ؛ شاید به اندازه یک نخود با یک هسته آهنی سیم پیچی شده همانطور که در شکل میبینید.

در طی زمان ضبط ، سیگنال صوتی از طریق سیم پیچ ارسال می شود و تشکیل میدان مغناطیسی در هسته را می دهد. در شکاف هد ، شار مغناطیسی تشکیل یک الگویی را می دهد که در شکل فوق به رنگ قرمز مشاهده می شود و این شار مغناطیسی است که اکسیدآهن روی نوار را مغناطیسی می کند.

در زمان پخش نوار ، حرکت نوار روی هد موجب تشکیل یک منطقه آهنربایی روی هسته و متعاقب آن ایجاد سیگنال روی سیم پیچ می شود. این سیگنال توسط آمپلی فایر تقویت شده در نهایت از بلندگوها پخش می شود. روی یک نوار کاست معمولی ، در واقع دو سطح مغناطیسی روی هر طرف  Side از نوار وجود دارد. (شکل زیر)

 و دو هد دستگاه پخش سبب می شود که صدا به صورت استریو (دو بانده) ضبط شود. وقتی نوار را برمی گردانید ، نیمه ی دیگر نوار در مقابل هد قرار می گیرد. داخل دستگاه ضبط و پخش صوت به شکل زیر است:

در بالای این تصویر ، دو چرخ دنده می بینید که با قرقره های نوار کاست درگیر می شوند. چرخش هرکدام از این چرخ دنده ها موجب به جلو رفتن نوار در حین ضبط و پخش ، جلو رفتن سریع  FF و عقب آمدن سریع RW نوار می شود. هد  سمت چپ ، وظیفه ی پاک کردن نوار را برعهده دارد و هد وسط تصویر کار ضبط و پخش را انجام می دهد. در سمت راست راست نیز چرخ تسمه و غلطک را میبینید . (شکل زیر):

وظیفه ی چرخ تسمه اینست که سرعت حرکت نوار را موقع ضبط و پخش تنظیم میکند و ثابت نگه می دارد.کوچکترین اشکال در این قسمت ، سبب بهم خوردن سرعت نوار و پیچیدن نوار دور چرخ می شود که از معضلات و اشکالات اصلی نوار به شمار می آید. ( یکی از بدبختیهای ما موقع استفاده از نوار ، همین پیچیده شدن نوار و خش افتادن روی آن بود.)

طول عمر مفید نوار: بسته به شرایط نگهداری بین 10 تا 15 سال است و بعد از آن کیفیت صدایی نوار کاهش می یابد.

ادامه دارد ...

شرکت های سازنده:

1- سونی:

 سونی ژاپنی یکی از نوارهای مطلوب و با کیفیت و نسبتا ارزان برای ضبط و پخش محسوب میشد. البته به خاطر محبوبیت این برند ، انواع تقلبی آن هم در بازار زیاد بود که مهارت زیادی برای تشخیص تقلبی بودن آن طلب میرد.(و البته ما این مهارت را داشتیم!). سونی ای اف یکی از محبوبترین برندهای سونی برای ما بود. در زیر چند نمونه از محصولات سونی در سالهای مختلف را میبینیم:

2- ماکسل :

این برند ژاپنی نیز که توسط  شرکت هیتاچی-ماکسل تولید میشد همانند سونی  کیفیت و قیمت مناسبی داشت ؛ مخصوصا نوارهای ماکسل یو-آر که برای ضبط مناسب بودند. (شکل زیر)

3- تی دی کا:

 برند ژاپنی تی دی کا محصول کارخانه تی دی کا ژاپن ، نسبت به سونی و ماکسل شهرت کمتری داشت ، اما مثل همه ژاپنی ها باکیفیت بود. از این نوار کاست هم زیاد استفاده می کردیم.

4-  فوجی:

نوار کاست مطلوب من برای ضبط . گرچه برند فوجی بیشتر به خاطر ملزومات عکاسی اش شناخته شده است اما الحق نوار کاست های این شرکت ژاپنی عالی بود. قیمت آن کمی بالاتر از نوارهای سونی و ماکسل بود اما ارزشش را داشت. در زیر چند نمونه از این محصول ارزشمند را می بینید:

5-  اس کا سی:

 شرکت کره ای اس کا سی- اسمت یکی از بزرگترین شرکت های تولید و توزیع نوار کاست در دنیا محسوب میشد. برندهای این شرکت تحت نامهای اسمت و اس کا سی در همه دنیا منجمله اروپا و آمریکا به فروش میرفت. در ایران هم از جمله نوارهای فراوان و ارزان قیمت محسوب میشد . اما کیفیت چندان خوبی نداشت و نوار ایده آل ما نبود.

6-  گلدستار (ال جی):

 شرکت گلد استار در سال 1958 در کره تاسیس شد و اولین رادیو را در کره تولید کرد. این شرکت در سال 1992 با شرکت صنایع پلاستیک "لاکی" شریک شد . چون نام جدید شرکت یعنی لاکی-گلداستار کمی ثقیل بود ، در سال 1995 نام خود را به ال-جی تغییر داد. محصولات این شرکت چه با برند گلداستار و چه با برند ال-جی دارای قیمت ارزان و کیفیت متوسطی بودند:

.

ادامه دارد ...

7- سامسونگ:

  بله! این شرکت همه کاره کره ای نوار کاست هم تولید میکرد.نوار کاست های این شرکت نسبت به سایر محصولات کره ای کیفیت نسبتا بالاتری داشتند و البته قیمت آن هم مانند بقیه کره ای ها ارزان بود.

8- اسمت:

 رجوع کنید به شماره 5 :

9-  ناسیونال (پاناسونیک و تکنیکز):

  شرکت الکترونیکی ماتسوشیتا یکی از قدیمی ترین شرکت های تولید لوازم صوتی و تصویری به شمار می آید. این شرکت در سال 1918 در ژاپن تاسیس شد. محصولات این شرکت تحت نامهای تجاری مختلفی تولید شده است. از سال 1927 نام تجاری ناسیونال ، از سال 1955 نام تجاری پاناسونیک و از سال 1965 نام تجاری تکنیکز . امروزه ناسیونال فقط برای محصولاتی که داخل ژاپن فروخته می شود استفاده می شود. نوار کاست های این شرکت هم از جمله نوارهای باکیفیت و پرفروش در دوره ما محسوب میشد:

10- باسف:

در مورد باسف در قسمت تاریخچه توضیحات داده شد. باسف جزو نوارهای کمیاب و کم فروش در ایران بود و حقیقتا چون خودم از آن کم استفاده کردم اطلاعی از کیفیت آن ندارم. اگر دوستان اطلاعاتی دارند بگن تا من اضافه کنم. با این حال چند نمونه ازنوارهای این شرکت را در زیر میگذارم تا برای دوستان تداعی خاطرات بشه:

11-  دنون:

 شرکت دنون حتی از ماتسوشیتا هم قدیمی تر بود (1910) دنون نام تجاری شرکت نیپون کلمبیا بود. در سال 2002 شرکت دنون با شرکت های دیگر ادغام شد. کاست دنون هم مثل تمام کالاهای ژاپنی کیفیت خوبی داشت. اما هیچوقت مثل سونی و ماکسل و پاناسونیک پرفروش نشد:

12- کونیکا:

کونیکا هم هرچند مثل فوجی بیشتر به خاطر لوازم عکاسیش معروف است اما نوار کاست های نسبتا خوبی هم تولید می کرد. هرچند بنده زیاد از این برند استفاده نکردم:

13- راکس:

 راکس محصول ترکیه بود. شرکت راکس در سال 1946 در ترکیه احداث شد و امروزه به تولید انواع محصولات الکترونیکی و سمعی و بصری منجمله سی دی ، دی وی دی ، باتری و ... مشغول است. محصول خوبی بود و با این که از همسایگی ما می آمد نسبتا گران بود. (زمانی که قیمت یک نوار سونی ای-اف 110 تومان بود نوار راکس به قیمت 200 تومان به فروش می رفت):

سایر برندهای نوار کاست:

مطمئنا محصولات و برندهای نوار کاست بسیار متنوع تر از چند مورد بالاست. مواردی که ذکر شده محصولاتی بودند که  بیشتر در ایران عرضه میشدند و بنده بیشتر با آنها آشنایی داشتم. به نام برخی از این برندها اشاره میکنم:

آگفا ، آکائی ، هیتاچی ، جی وی سی ، فیلیپس ، کنوود ، سانیو ، ته آک ، شارپ ، یاماها ، ان ای سی ، ردستار ، سوپرا ، آیوا و ...

دستگاههای پخش نوار کاست:

 همزمان با پیشرفت صنعت ساخت نوار کاست ، تولید دستگاههای ضبط و پخش نیز پیشرفت کرد. اولین دستگاههای ضبط و پخش ساختار ساده ای داشتند و فقط برای ضبط و پخش صدا طراحی شده بودند. معمولا همراه آنها میکروفونهایی نیز برای ضبط صدا وجود داشت. در مدلهای بعدی ، این میکروفون داخل خود دستگاه ضبط و پخش تعبیه شده بود (Built In) . این میکروفونها هرچند کیفیت خوبی داشتند ، اما صدای موتور (آرمیچر) دستگاه روی صداهای ضبط شده نویز مینداخت.

بعدها چیزهای دیگری نیز به ضبط و پخش های ساده قدیمی اضافه شد. گیرنده رادیویی از جمله این موارد بود و به این دستگاهها رادیوضبط گفته میشد. دکمه های تنظیم اکولایزر در حین ضبط و پخش از جمله موارد دیگری بود که بعدها اضافه شد.

دکمه های پیانویی روی دستگاه ضبط و پخش کم کم استاندارد شد و به ترتیب زیر قرار گرفت:

- دکمه خروج نوار کاست Eject

- دکمه توقف Stop

- دکمه پخش Play

- دکمه جلو رفتن سریع FF

- دکمه عقب آمدن سریع REW

- دکمه ضبط  Rec

- دکمه توقف موقت Pause (در مدلهای اولیه وجود نداشت)

(البته گاهی اوقات ترتیب دکمه ها فرق می کرد و دکمه ضبط ، کنار دکمه پخش قرار داشت و وقتی که دکمه ضبط را فشار می دادیم، همزمان دکمه پخش هم پایین می رفت. چقدر اتفاق افتاد که فشار دادن سهوی دکمه ی ضبط باعث پاک و خراب شدن نوار شد. به همین خاطر اغلب ته نوار را می شکستیم. داخل ضبط صوت و جایی که نوار کاست قرار می گرفت یه زائده کوچکی قرار داشت که این زائده با قرار دادن نوار کاست داخل آن پایین میرفت و اگر این زائده پایین می رفت دکمه ضبط عمل میکرد. ولی اگر ته نوار رو میشکستیم این زائده پایین نمیرفت و دکمه ی ضبط عمل نمیکرد.)

استاندارد دکمه های دستگاه ضبط و پخش در طول زمان ، به سایر دستگاه های سمعی و بصری مثل سی دی پلیر و دی وی دی پلیر هم منتقل شد و بدل به الگویی برای همه آنها شد.

کم کم دستگاه های ضبط و پخش استریویی با کیفیت صدایی بالا Hi Fi به بازار آمد که با نام کاست دک Cassette Deck  خوانده میشد. این دستگاه های استریو بر خلاف دستگاه های ضبط و پخش معمولی دارای بلندگوها و آمپلی فایر های داخلی نبودند و بلندگوها و آمپلی فایرهای خارجی External را با سیم به آنها متصل می کردند. معمولا ضبط و پخش های استریو از بالا نوار میخوردند و دارای نشانگر عقربه ای VU meter (نمایشگر میزان صدا) و نمایشگر ضبط بودند. البته در انواع جدیدترِ کاست دک ، نوار از قسمت جلو می خوردند . همچنین در مدل های جدیدتر نمایشگرهای فلورسانس یا LED جایگزین نمایشگرهای عقربه ای قدیمی شد.

تعداد بلندگوهای دستگاههای ضبط و پخش در ابتدا یک عدد بود و صدا به صورت مونو ضبط و پخش میشد. بعدها تعداد بلندگوها به دو عدد رسید و صدا استریو شد. آنگاه تعداد کاست ها اضافه شد و رادیو ضبط های دوکاسته به بازار آمدند که شما میتوانستید یراحتی و با فشار دادن چند دکمه ، محتویات یک نوار را روی نوار دیگر کپی کنید. معمولا یکی از کاست ها فقط دارای دکمه پخش بود و دیگری کار ضبط و پخش را انجام میداد.

همزمان با ساخت و پیشرفت دستگاههای ضبط و پخش برای منازل ، دستگاههای پخش نوار برای اتوموبیل ها نیز ابداع و ساخته شد. این دستگاهها که حجم کمتری نسبت به ضبط و پخش های خانگی داشتند و فشرده تر بودند ، کم کم به جزو لاینفک اتوموبیل ها تبدیل شدند و همه خودروها به رادیو پخش مجهز شدند. البته بلندگوهای این دستگاهها داخلی نبودند و معمولا در پشت صندلی عقب خودرو تعبیه می شدند.

در دهه های 1990 و 2000 و با به بازار آمدن دیسک های فشرده CD ، تولیدکنندگان تصمیم گرفتند دستگاههای ضبط پخش نوار کاست را به دستگاه پخش کننده سی دی نیز مجهز کنند. در ابتدا ضبط صوت های دوکاسته ، مجهز به پخش کننده های تک دیسکه ی سی دی شدند. سپس تعداد سی دی ها زیاد شد و دستگاه تعویض کننده سی دی CD Changer اضافه شد که میتوانست 3 ، 5 و یا حتی هفت دیسک را در خود جای دهد و با تمام شدن یک دیسک ، به طور اتوماتیک دیسک بعدی را در جای قبلی قرار دهد. تعداد بلندگوها نیز از دو عدد به 3 ، 5 و 7 عدد رسید ،  بلندگوها اکسترنال شدند و سیستم صوتی دالبی به دستگاههای ضبط و پخش اضافه شد. بعد از مدتی این دستگاهها قابلیت پخش سی دی های تصویری و سی دی های صوتی فشرده MP3 را نیز پیدا کردند و سرانجام با آمدن دی وی دی به بازار ، پخش کننده ی دی وی دی هم به این دستگاهها اضافه شد.

واکمن:

 در سال 1979 انقلاب دیگری در عرصه نوار کاست رخ داد و آن هم ورود واکمن های سونی به بازار بود. واکمن اولین سیستم قابل حمل پخش کننده نوار کاست بود که تشکیل میشد از یک پلیر کوچک که تنها کمی بزرگتر از نوار کاست بود و انرژی آن توسط دو عدد باطری قلمی تامین میشد و هدفون همراه آن که به افراد اجازه میداد حتی موقع پیاده روی نیز موسیقی گوش کنند. شاید شنیدن این موضوع برای جوانان امروزی تعجب آور باشد اما واکمن در زمان خود تحولی عظیم در صنعت لوازم الکترونیک به شمار می آمد.

هد کلینر:

معمولا هد دستگاه پخش پس از مدتی استفاده از نوارهای مختلف و گوناگون کثیف میشد. برای تمیز کردن هد از هدکلینر استفاده می کردیم. هد کلینر کاملا شبیه یک نوار کاست بود با این فرق که به جای نوار مغناطیسی ، نواری از جنس پنبه در آن قرار داشت و با قرار دادن نوار داخل دستگاه و زدن دکمه پلی ، هد دستگاه را تمیز میکرد. در بیشتر مواقع ، همراه با هدکلینر ، محلول پاک کننده الکلی یا استونی نیز وجود داشت که هد را کاملا تمیز میکرد. ( البته بنده هیچوقت از هدکلینر استفاده نمی کردم چون معتقد بودم روی هد خش می اندازد و به جای آن از پنبه یا گوش پاک کن آغشته به الکل برای تمیز کردن هد استفاده می کردم.)

مشکلات نوار کاست:

یکی از مهم ترین مشکلات و ایرادهای نوار کاست ، پیچیده شدن دور غلطک دستگاه ضبط و پخش و خش افتادن روی نوار مغناطیسی است که سبب می شود کل صدایی که روی آن قسمت از نوار ضبط شده است خراب شود. یادم نمی رود نوار اریژینال آلبوم ندیم داریوش را به همین ترتیب نابود کرد و نگارنده تا چند روز دچار دپرشن شدید شد! گویا ضبط صوت من یک سنسور داشت که به نوارهای مورد علاقه من حساس بود و دقیقا روی آنها واکنش نشان میداد و آنها را "می پیچاند". هیچ راهی هم برای ترمیم ان نوارها وجود نداشت.

یکی دیگر از مشکلات ، قرار گرفتن در نزدیکی آهنربا بود که سبب خراب شدن نوار مغناطیسی میشد. گاهی اوقات هم که خودمان اشتباها دکمه پاک کردن را میزدیم و کل نوار را به دیار عدم می فرستادیم. یکی از وسایلی که بسیار از آن استفاده می کردیم آچار پیش گوشتی برای تنظیم هد ضبط صوت بود. کلا هیچکدام از ضبط صوت های من درپوش نداشتند تا بتوان مستقیم به پیچ تنظیم کننده هد دسترسی داشت و برای هر نوار تنظیمات خاص آن را اعمال کرد که بهترین کیفیت صدایی را به ما بدهد. 

پایان نوار کاست و آغاز دیسک فشرده:

 در دهه 90 میلادی  ورود دیسک های فشرده (CD) به بازار به منزله اتمام حیات نوار کاست بود. کیفیت بالاتر صدا و ارزانتر بودن تولید سی دی موجب شد که کم کم جانشین نوار کاست در بازار شود. هرچند که هنوز هم تولید آن ادامه دارد اما فروش آن به مقدار زیادی نسبت به سالهای قبل کاهش یافته است.

این هم کلکسیون 100 گانه کاست های خام آکبند من ( بدون تکرار)

چندروز پیش یک گزارش خبری توی تلوزیون دیدم که نشون میداد نوجوونهای انگلیسی بلد نیستن چجوری باید از نوارکاست استفاده کنن. وقتی به دستشون یک کاست دادن که تو واکمن جا بذارن کلی سردرگم شدن! (خنگها!)_ این درحالیه که پسرعموی کوچولوی من که فقط 4 سالشه چندوقت پیش بامهارت و ظرافت ! یک تیکه نون رو داخل یک ویدیوی ماقبل تاریخ فروکرد و وقتی دگمه ایجکت رو زدیم نون بربری درکمال صحت و سلامت بیرون اومد!

من از اول به دقت تموم مطالب جالب و آموزنده جناب اسکورپان رو درباره نوارکاست خونده بودم اما همیشه یک سوال حیاتی و اساسی دراین باره ذهنمو میخاروند که جوابشو پیدا نکرده بودم (شایدم ندیدم):

- اگه بخوایم فاصله زمین تا کره ماه رو با نوار داخل کاست اندازه بگیریم به چند کاست احتیاج داریم؟

طبیعیه که اول باید می فهمیدم هر نوارکاست چند متره؟ (اینو ندیدم تو تاپیک) چندبار هم تو نت جستجوکردم ولی چیزی گیرم نیومد. پس ناچار به انجام یک آزمایش کاملا علمی-عملی قاچاقی شدم. خاله ام نوارکاستهای نوستالژیکشون رو در یک جعبه مقوایی داخل کمد نگهمیداره که خاک روی جعبه رو پوشونده. میدونستم همینجوری اجازه کالبدشکافی کاست های نازنینش رو بم نمیده برای همین اندیشمندانه نقشه ای کشیدم تا خرابکاری ام رو بتونم بعدا توجیه کنم. دیده بودم تو ویدیو کلیپ زیبای Just the way you are جناب برونو مارس ضمن آواز خوندن کاردستی های خوشگلی برای دوست دخترخوش اقبالش از نوار کاست درست میکنه. پس آخرکارم باید ازخرابکاریم یک خلاقیت می آفریدم تا خونواده نوستالژیکم رو خلع سلاح کنم:

یک سرچ هم کردم تو اینترنت دیدم بابا کلی این کار واس خودش هنر مدرن حساب میشه و خلق الله باهاش درگیرند(گفتم درگیری چون بعدا که خودم خواستم انجامش بدم دیدم واقعا سخت و مشکل و پردردسره):

و این یکی که خداییش شق القمره کار یک هنرمند باحوصله به اسم نیناک هست :

خلاصه جعبه نوارها رو شبونه برداشتم. دوتا نوارکاست سیاه و سفید که روی یکیش نوشته بود بیخودی! - روی اون یکی هم آواهای کودکانه- انتخاب کردم. هردوتاش هم یکساعته C-60 بودند. شروع کردم با لذت هرچه تمامتر نوار داخل کاست سیاه بیخودی رو بیرون کشیدن (درست مثل شکافتن بافتنی کاموایی یک حس سبکبالی به آدم دست میده!). بعد متر رو از صندوقچه خیاطیمون آوردم و کل نوار رو دوسه دفعه بامصیبت متر کردم دقیقا 85 مترو خورده ای! بود. بعد از این روش موفقیت آمیز- در نت چرخی زدم تا فاصله زمین تا ماه گیرم بیاد  که خیلی اتفاقی وسطای جستجو خوندم طول نوار یک کاست C-60 استاندارد 85.73 متر و ضخامتش 16 میکرومتره و طول هر نوار کاست C-90 حدود 129 متره، که خوب این یافته صحت آزمایش سخت و مشقت بارم رو هم تایید کرد. اما پاراگراف علمی بعدی رو کپی میکنم:

«باتوجه به مدار بیضوی شکل ماه به دور زمین، فاصله مابین ماه و زمین تقریبی و نسبی است، به طوری که در هر چند مدت معین ماه در حداکثر فاصله (تقریباَ چیزی بیش از 384000 کیلومتر) و گاهی نیز در حداقل فاصله (تقریباً چیزی حدود 320000 کیلومتر) قرار خواهد گرفت.»

 برای حرف و حدیث نداشتن کار فاصله ماکزیمم رو (برحسب متر) درنظر میگیرم . پس جواب سوالم این میشه:

تعداد کاست هایی که برای فرش کردن زمین تا ماه لازمه! 4517647=85÷384000000

چیزی نمیشه حدود چهارمیلیون و پونصد تا کاست رو بازکنیم نوارهاشون رو بیرون بکشیم، بهم بچسبونیم، یک سرشو وصل کنیم به یه درخت سر دیگه شو با موشک بفرستیم کره ماه وصلش کنن به میله پرچم آمریکا! (از ناسا خواهش میکنم این کار رو انجام بده تا نتایج تحقیقات من هدر نره!).

حواشی کار: خوب این وسط سوالهای دیگه ای هم پیش اومد. گفتم در هر کاست یکساعته تو نیمساعت 85 متر نوار طی میشه (یعنی یه طرف کاست) پس باشنیدن کل نوار 170متر در یه ساعت طی میشه . به عبارتی اگه کسی که خوره ضبط و موسیقیه یکضرب تمام ساعات روزهای سال رو نوار کاست گوش کرده باشه چه مسافتی رو همراه نوار رفته؟ یک میلیون و چهارصدو هشتادو نه هزارو دویست متر! رو در سال طی کرده! میشه یکجور تردمیل صوتی تصورش کرد!

1489200=24*365*170

حالا اگه حداکثر فاصله زمین تا ماه (برحسب متر) تقسیم به مسافت طی شده نواری یکساله کنیم: 

=257= 384000000:1489200

یعنی آدم باید 257 سال یکضرب بشینه نوار گوش بده تابتونه ادعا کنه تو عوالم موسیقی با نوارکاستهای نوستالژیش تا کره ماه سفرکرده ! که خوب برای من وشما که محاله، اما برای بعضیا شاید شده باشه چه عرض کنم!

اما باتوجه به اینکه محیط استوایی زمین (دورتا دور زمین) 40075 کیلومتره فقط 27 سال طول میکشه که یک خوره موسیقی یکضرب با نوارکاست گوش دادن دورتا دور زمین رو در خیالاتش بگرده و این شدنیه و حتی شاید برای شماها اتفاق افتاده باشه!

27=1489200÷40075000

عین دور دنیا در80 روز میمونه اونا سوار بالون بودن ولی اینجا میشه دور دنیا در27 سال! * _  اونم سوار بر امواج موسیقی.

درحالیکه از این نتیجه گیریهای علمی و بینظیر خودم بوجد اومده بودم، حالا باید گندکاری کاست ها رو رفع و رجوع میکردم. با نوارهای پخش و پلا چندبار خواستم مو و ابرو برای چهرهای مقوایی درست کنم ولی خیلی سخت بود، منم عجله داشتم . 85 متر نوار هم به دست و پام پیچیده بود حتی تکون خوردنم هم سخت شده بود. یاد بازی گربه با کاموا افتادم؛فکر بکر! -ما تو کوچه مون یک گربه حنایی داریم که اسمش رو همسایه ها گذاشتن اُجاق! چون دایم دور وبرش بچه گربه های قدونیمقد میپلکن و همیشه هم بارداره (یعنی ته خلاقیت نامگذاری!)-- خلاصه تا صبح مشغول بودم همینکه رومیزم چرتم برد، دادِ خاله ام ده متر منو پروند: - «بیا ببینم! این نوارها وکاست آش و لاش تو سطل چیکار میکنه!؟!؟» بدو رفتم به سالن و تابلویی رو که پایین میبینین نشون خاله ام دادم و گفتم: «من بی تقصیرم! کار اُجاق بوده بخدااا...»

یکی از خاطراتم در رابطه با کاست نوار ،مربوط به فیلم شعله هست که برادرم با ضبط صدای اون فیلم رو پر کرده بود و ما هم همیشه گوش می دادیم..

 و نکته جالب که به خاطر اینکه فیلم های هندی و مخصوصا شعله خیلی فیلم طولانی هست تنها نرسیده به اواسط فیلم پر شده بود!

و چقدر هم بدمون میومد از جبار سینگ!

 و خیلی جالب که توی اون نوار هم صحبت کسانی که داشتن فیلم می دیدن هم شنیده می شد!

مخصوصا که به خاطر شرائط اون زمان و اینکه داشتن ویدئو واقعا جرم بزرگی بود !!

و من از برادرم پرسیدم که بالاخره آخر فیلم چی شد؟

 که گفت پای فیلمه خوابش برده بود..

 و من هم همیشه دوست داشتم که بدونم اخر فیلم چه میشه!

 و سالها گذشت تا بعدا که فیلم شعله رو دیدم!

..

 هر وقت که نوار کاست درست نمی خواند پنبه ته سیگار رو در می آوردیم و میذاشتیم وسط نوار و بعد هم درست میشد

...

 این هم عکس جالبی که با نوار کاست درست شده!