سلام مجدد

مرسی از توضیحاتت

والا یه چیزی یادم اومد... شاید بد نباشه بگم اونهم نقش و مفهوم حروف بزرگ یا همون کاپیتال هست. توضیح واضحات نمیدم...

یه مثال وحشتناک:

اکثرا سریال فرار از زندان را تماشا کردند...

فردی بود بنام لینک (Link) که مخفف لینکلن هست این اسم...

در ابتدا ترجمه خوب بود (حالا واقعا نمیتونم بگم خوب یا عالی) اما در جلوتر گویا دوست یا دوستانی خواستند گوی سبقت را به هر قیمتی بربایند و زودتر از تیم قبلی محصول خود را روانه بازار نمایند!

لینک شد پیوند!!!! به همین راحتی

گویا داده بودن گوگل ترجمه کنه!

نه خودش سریال را دیده بود... نه خواست ببینه چه جنایتی کرده... نه فهمید چی کار کرده... نه تماشا کرد اقلا!

پس

1- خیلی بهتره سریال را مانند یک مدیر دوبلاژ قبلا تماشا کنیم تا پرسوناژها دستمون بیاد... (اقلا بفهمیم اسماشون چیه!) تا بتونیم تا اونجایی که مهمه لحن را در متن منعکس کرد، جاهایی که لازم نیست ترجمه بشه را شناسایی کنیم و ...

2- بدانیم واژه ای که در وسط متن است و با حروف بزرگ مشخص شده، برای قشنگی نیست!!! بدونیم فرق فعل و اسم چیه

دیگه رفع زحمت میکنم...

سلام

در این پست نگاهی به شیوه های ترجمه فیلم های صامت در ایران می اندازم و البته در زمان فعلی یعنی چند سال اخیر.

همانطور که قبلا عرض کرده بودم فیلم های صامت اصولا (البته نه همیشه) با میان نویس ها همراه بوده اند تا مطالب فیلم بهتر به بیننده منتقل گردد. من چند فیلم را قبلا بررسی کرده بودم ببینم برای ترجمه میان نویس ها چه شیوه ای به کار می رود. من دو شیوه پیدا کردم: شیوه روایت گری و شیوه میان نویسی.

در شیوه اول میان نویس اصلی نماش داده می شود و گوینده فارسی ترجمه را همزمان با نمایش میان نویس انگلیسی قرائت می کند مثل نمونه ذیل: 

مثال از دو فیلم (City Lights (1931) و The General (1926

در شیوه دوم میان نویس اصلی با میان نویس فارسی جایگزین می گردد، مانند فیلم ذیل: 

نمونه از فیلم (Steamboat Bill Jr. (1928

نمونه از فیلم (The Pilgrim (1923

با سلام

در دوبله نیز این مسئله ها است ،صاحبان فیلم به دلیل این که فیلم فروش خوبی داشته اونو تهیه می کنن بدون اینکه بدونن موضوع فیلم چیه میگن باید دوبله شه و در نهایت چون فیلم دارای کلمات رکیکه و داستان هم داستانی نیست که بشه به راحتی اونو بیان کرد دست به خلق داستان جدید می زنن

باید این موضوع راهم ملاک قرار داد که بعضی ازاین فیلم ها با فرهنگ کشور ما جور در نمیاد

مثال

فیلم خنگ و خنگ تر 2

Dumb and dumber 2

یک مثال خوب که دوبله به اصل فیلم آسیب نرسوند

فیلم ترسناک 3

Scary Movie 3

مدتی پیش، ترجمه و زیرنویس فارسی فیلم رویای یک شبِ نیمه‌ی تابستان (1935) یگانه اثر سینمایی نابغه‌ی تئاتر آلمان ماکس راینهارت (با همکاری ویلیام دیترله) را به انجام رسانیدم. تکیه‌ام در اینکار به دو ترجمه‌ی فارسی از اصل نمایشنامه‌ی شکسپیر بود: ترجمه‌های دکتر کریمی حکاک و دکتر پازارگادی. دکتر پازارگادی درگذشته‌اند ولی دکتر حکاک اکنون استاد رشته‌ی تئاتر دانشگاه «سی‌ینا» در نیویورک هستند.

از طریق ایمیل، دکتر حکاک را در جریان کار قرار دادم و ایشان پیام زیر را برایم فرستادند:

آقای کاظمی عزیز،

ممنونم از اینکه لطف کرده خبر این کار خوبتان را به من دادید. وقتی‌ متنی ترجمه می‌شود، داستانی نوشته می‌شود، و یا شعری گفته، دیگر تنها به مترجم، نویسنده یا شاعر تعلق ندارد، بلکه جزئی از فرهنگی‌ می‌شود که زبان این نوشته از آن‌ اوست.  پس خوشحالم که زحمت مختصر من ثمری فراگیرتر از صفحات کتاب دارد و در ارتباط اثر بجا ماندنی دو هنرمند دیگر با جامعه‌ای که ریشه در آن‌ دارم نقشی‌ ایفا می‌کند. سلام و عشق بی‌پایان من را به دوستان و عزیزان هنرمند برسانید. ای کاش می‌توانستم در کنار شماها باشم.

محمود کریمی‌ حکاک

زیرنویس فارسی را روی فیلم، رندر و هارد ساب کرده و در سایت آپارات و نماشا منتشر نموده‌ام:

آپارات: بخش اوّل فیلم ــ بخش دوّم ــ بخش سوّم

نماشا: بخش اوّل فیلم ــ بخش دوّم ــ بخش سوّم

دو نسخه‌ی کلاسیکِ مصوّر از اصل نمایشنامه را هم در اینترنت آپلود کرده‌ام:

1- نسخه‌ی سال 1908. با طرح‌های زیبای آرتور راکهام 

2- نسخه‌ی سال 1874. با طرح‌های زیبای آلفرد فردریکز

زیرنویس‌ـ‌‌زدنِ فیلم بارون مونشهاوزن (بارون پراسیل) (1961) برایم کار لذت‌بخشی بود. شاهکار سینمایی کارل زمان، با گراورهای قدیمی و فضای خلاقه‌ی پُر رمز و رازش، اقتباسی دلنشین از داستان "بارون مونچهاوزن"، لافزن و خالی‌بند مشهور قرن هجدهم است، که گاتفرید آگوست بورگر با افزودنِ غنای ادبی‌اش در سال 1788 به آلمانی منتشر نموده بود.

برای انجام بهتر کار، لازم بود که ابتدا اصل داستان را می‌خواندم. ترجمه‌ی فارسی زنده‌یاد سروژ استپانیان به یاری‌ام آمد؛ ترجمه‌ای که تحت عنوان "ماجراهای حیرت‌انگیز بارُن فُن مون‌هاوزن" در سال 1373 توسط انتشارات توس منتشر شده بود.

دانستم که زِمان، در اقتباس سینمایی‌اش، طرحی نو درانداخته و با استفاده از بخش‌های مختلف و پراکنده‌ی داستان، روایتی مبنی بر ذوق و سلیقه‌ی خود آورده است. بخش‌هایی از کتاب که با تغییراتِ اینچنینی در فیلم دیده می‌شوند:

ــ سفرِ بارُن با کشتی به کره‌ی ماه

ــ رفتن به قصر سلطان عثمانی در قسطنطنیه

ــ معاشقه با یکی از زنان حرَمسرای سلطان

ــ ربودنِ گنج سلطان

ــ گریختن از دست سلطان با کشتی‌ای که عازم ونیز بود و مُنهزم شدن بحریه‌ی عثمانی

ــ گرفتار شدنِ جمعی در معده‌ی هیولای دریایی

ــ آویزان شدن از پای پرنده‌ی غول‌آسا و پرواز با او

ــ افتادن در دریای شراب و گردش با اسبِ آبی بر کف اقیانوس

ــ رد کردن پیشنهاد ازدواج امپراتریس‌ روسیه و زنان صاحب‌مقام دیگر

ــ جَست زدن بر روی گلوله‌ی توپِ شلیک‌شده و شناسایی مواضع دشمن، حین سواری بر روی آن

ــ پرتاب کردن خمپاره با دست به اردوگاه دشمن.

ترجمه‌ی فارسی را از روی زیرنویس انگلیسی انجام دادم؛ و گام به گام و جا به جا، برای چک کردن صحّتِ ترجمه‌ی انگلیسی، به زیرنویس و برگردانِ ایتالیایی مراجعه کردم و مواردی را تصحیح نمودم.

زیرنویس فارسی را روی فیلم، هارد ساب کرده‌ام و در آپارات و نماشا قرار داده‌ام. امید که مقبول افتد:

آپارات: بخش اوّل فیلم ــ بخش دوّم

نماشا: بخش اوّل فیلم ــ بخش دوّم

مدتی است بنا به پیشنهاد دوستان، بیننده یکی از سریالهای اکشن هفتگی آمریکایی هستم و البته به علت داشتن ریتم تند و سوژه پیچیده که ملغمه ای سیاسی-نظامی-اسرارآمیز است، آن را با زیرنویس فارسی که حداکثر دو تا سه روز پس از اکران هر اپیزود توسط مترجمان بی ادعا و زحمتکش عرضه می گردد، تماشا می کنم. ادامه سریال پس از وقفه کریسمسی با چند هفته تاخیر دوباره روی آنتن آمد اما با پخش اپیزود سیزدهم این بار نوبت زیرنویس فارسیش بود که با حدود ده روز انتظار در سایت سابسن گذاشته شد! اما وقتی بالاخره چشمم به جمال زیرنویس اپیزود سیزدهم روشن شد، فقط به شوق دیدن سریال نبود، بلکه این بار خود زیرنویس در حاشیه تیتراژ، جمله ای داشت که بسیار جلب توجه می نمود!

آنچه که خواندم برایم غیرمنتظره بود! در این برهه مبارک که داشتن اخلاق کاری یک کیمیا محسوب می شود این که یک زیرنویس گذار بیاید و از زحمات یک غریبه ای در آنسوی دنیا که احتمالا هرگز برخوردی هم با هم نخواهند داشت و حتی روح آن بنده خدا هم از وجود این یکی خبردار نیست، تشکر کند شایسته عنایت، احترام و تقدیر است. بنده هم همین جا از زحمت هر دوی این عزیزان و سایر مترجمان فیلم و سریال تشکر می کنم.

بسیار متشکرم از خانم لمپرت که به موضوع جالبی اشاره کردند.

به اینجور موارد عاملیت می‌گویم یعنی مترجم/زیرنویس‌گذار به هر نحوی سعی در نشان دادن عاملیت و حضور پررنگ خود در ترجمه یا زیرنویس هست. تقریبا مشابه همین موضوع را سال گذشته در مورد ترجمه اقلام فرهنگی فیلم تد در همین تاپیک بحث کردم که چطور مترجمین به تلمیحات موجود در متن اصلی در ترجمه اشاره می‌کنند تا بیننده بهتر متوجه این اقلام فرهنگی شود.

کلا دنیای عجیب و جالبی این زیرنویس‌گذاران غیرحرفه‌ای دارند.

سلام دوستان

و همچنان بدلیل نبود هنجارهای زیرنویس‌‌گذاری فارسی به شدت دچار نوعی آماتوریسم در شبکه ورزش شده‌ایم جایی که توقع استخدام مترجمین حداقل حرفه‌ای و آشنا به زیرنویس‌گذاری مورد انتظار است. نمونه ذیل نشان می‌دهد که چطور زیرنویس‌های سه خطی و با تعداد نزدیک 50 کارکتر در هر خط بروی صفحه نمایش خودنمایی می‌کنند. دیگر بماند که به دلیل خطاهای نرم‌افزار subtitle edit علائم نگارشی فارسی دچار مشکل می‌شوند-- نقطه به جای آخر جمله در اول جمله قرار می‌گیرد.

آیا بیننده‌ای که همیشه عادت به دوبله داشته است می‌توانند از پس خواندن چنین حجمی از زیرنویس بر آید؟ حتی کشورهای زیرنویس‌گذار برنامه‌های خود را با زیرنویس‌های دو خط و حداکثر 40 کارکتری نمایش می‌دهند....

http://s9.picofile.com/file/8292553842/SUB.jpg

سلام

این روزها مشغول تدوین و توسعه قواعد زیرنویس‌گذاری برای زبان فارسی هستیم. پروژه‌ای تقریبا بزرگ که احتمالا چند سال وقت برای کار نیاز داشته باشد و تمام هزینه‌ پروژه هم داریم از جیب می‌گذاریم بدون کوچکترین فاند و حمایتی.

یه خبر جالب از دل یک تحقیق که تمام کردیم:‌به نظر می‌آید دچاری نوعی چرخش مصرف مواد دیداری‌شنیداری در ایران شده‌ایم و خیلی سخت است که بگویم مردم مشغول تماشای صرفا دوبله هستند یعنی زیرنویس دارد کم کم جای خود را در میان مردم باز می‌کند. این هم زنگ خطری برای صنعت فرسوده دوبله ایران و البته سیاست‌های غلط صنعت دوبله که موجب چنین چرخشی شده است. این در حالی است که ژانر فیکشن در صدا و سیما به هیچ وجه زیرنویس نمی‌شود!

(۱۳۹۶/۲/۲۵ عصر ۱۰:۰۲)ویگو مورتنسن نوشته شده:  

سلام

این روزها مشغول تدوین و توسعه قواعد زیرنویس‌گذاری برای زبان فارسی هستیم. پروژه‌ای تقریبا بزرگ که احتمالا چند سال وقت برای کار نیاز داشته باشد و تمام هزینه‌ پروژه هم داریم از جیب می‌گذاریم بدون کوچکترین فاند و حمایتی.

یه خبر جالب از دل یک تحقیق که تمام کردیم:‌به نظر می‌آید دچاری نوعی چرخش مصرف مواد دیداری‌شنیداری در ایران شده‌ایم و خیلی سخت است که بگویم مردم مشغول تماشای صرفا دوبله هستند یعنی زیرنویس دارد کم کم جای خود را در میان مردم باز می‌کند. این هم زنگ خطری برای صنعت فرسوده دوبله ایران و البته سیاست‌های غلط صنعت دوبله که موجب چنین چرخشی شده است. این در حالی است که ژانر فیکشن در صدا و سیما به هیچ وجه زیرنویس نمی‌شود!

نظر شخصی من اینست که زیرنویس ،چیزی باسمه ای تر از دوبله روی فیلم است.

چرا؟

چون:

1)  در دوبله در بخش صدا (که فرای هویت سینما - یعنی تصویر - است) چیز زائدی به فیلم اضافه میشود اما در زیرنویس ، چیز زائدی روی تصویر (که اساس سینماست) اضافه میشود. بنابراین توجه کسانی که ادعا میکنند دوبله باعث تحریف فیلم میشود را به این نکته جلب میکنم که زیرنویس (ذات خود زیرنویس و نه درست بودن یا نبودن مفاد نوشته ها) هم نوعی تحریف در فیلم است.

2) دیدن فیلم با زیرنویس یعنی فارغ شدن از دیدن 50 درصد نکات ریز تصاویر. شما کلیت فیلم را می بینید و نه جزئیات را چراکه مجبورید نصف قوه دیداری خود را معطوف به خواندن زیرنویس هم بکنید. بیننده یا باید کاملا روی زیرنویس متمرکز شود و یا روی تصویر. در دیدن فیلمهای پرگفتگو و سریع ، شما در هر لحظه بخشی از یکی از اینها را از دست خواهید داد. یا نصف نوشته را خواهید خواند و یا  اینکه تصویر را از دست خواهید داد.

3) هیچ احدی نمیتواند ادعا کند که فیلم با زیرنویس دیدن بیش از دیدن فیلم دوبله لذت دارد. لذت در راحتی است و انسان همواره از خواندن که نوعی مشقت است فراری است (ریشه همان کم بودن مطالعات کتاب و روزنامه). در فیلم زیرنویس دار شما مجبورید که بخوانید نه مختار و کسی از جبر لذت نمی برد.

4) زیرنویس، بخشی از تصویر فیلم را پوشش میدهد یعنی بخشی از تصویر را اشغال میکند. شاید رقمی بین 2 تا 7 درصد از تصویر. این امر فی نفسه یک استحاله فیلم است. هیچ احدی تاکنون در اینخصوص اظهار نظر نکرده است درحالیکه یک حقیقت محض است.

5) در دوبله ، دقیقا مطابق با گویشها ، لحن ها و اصوات صداها تولید میشود. اگر گویش اصلی فیلم عامیانه است دوبله نیز عامیانه است و اگر کتابی و به عبارتی با لحنی مانند شکسپیری است دقیقا به همان شکل دوبله میشود. در زیرنویس کسی به این امر توجه ندارد. گویش کتابی را با عامیانه مینویسند و گویش عامیانه را با کلمات قلمبه و سلمبه و گاه ترکیبی از ایندو .

و ....

اگر زیرنویس باعث آشتی مردم با سینمای فاخر بشه از این دوبله های جدید که باعث قهر مردم میشه بهتره

(با پوزش از همه که صریح حرفمو گفتم ولی منظورم از دوبله های جدید کلی نبود)

سلام بسیار ممنون از مشارکت دوستان.

من در مورد نظرات دوستان چند نکته عرض کنم. ولی قبلش بگم هدف پروژه ما تبلیغ زیرنویس نیست بلکه دست‌یابی به چارچوبی معقول و هدفمند در زیرنویس‌گذاری است تا از آشفته‌بازاری که وجود دارد جلوگیری به عمل آید. در هر صورت ما نمی‌توانیم وجود زیرنویس را در ایران و در میان ایرانیان انکار کنیم. 

1. تحریف واژه نسبی است و بستگی دارد چی تعریف شده باشد. شاید منظور این بوده است دوبله تغییر صدا دارد ولی زیرنویس تغییر چیزی ندارد بلکه زیرنویس یک چیز اضافه بر روی تصویر است و جایگزین چیزی نمی‌شود ولی دوبله جایگزینی دارد.

2. باید دید هدف از تماشای فیلم چیست؟ آیا صرفا تفریح و سرگرمی؟ یا دیدن تکنیک‌های کارگردان؟ یا هر دو؟ اگر تکنیک اهمیت دارد پس چطور دوبله صدای شخصیت‌ها که به گونه‌ای می‌تواند تکنیک سینمایی محسوب گردد بهم می‌ریزد. مگر در تولید انیمیشن از صدای بازیگران معروف استفاده نمی‌کنند؟ مگر در تولید موزیکال از خوانندگاه معروف استفاده نمی‌شود؟ آیا این تکنیک نیست؟  

3. این حرف شما کمی سابجکتیو است. افرادی که در کشورهای زیرنویس‌ مثل کشورهای اسکاندیناوی بزرگ شده‌اند اصلا با دوبله نمی‌توانند کنار بیایند. این مشقت به این دلیل است که ما هنوز به زیرنویس عادت نداریم. پژوهش‌ها نشان می‌دهد خواندن زیرنویس عملی اتوماتیک است. در عین حال تحقیقات در بلژیک نشان داده است (از طریق آزمایش و دستگاه ردیاب چشم) که زیرنویس از نظر میزان مصرف انرژی و تلاش هیچ تفاوتی با دوبله ندارد حداقل در گروهی که آنها بررسی کردند. در ایتالیا آزمایشی بین دو گروه دوبله بین و زیرنویس بین انجام گرفت و نتایج نشان داد در گروه از نظر میزان مصرف تلاش و انرژی با هم هیچ فرقی نداشتند و نشان می‌داد که زیرنویس چیزی اضافه‌ای نیست که بخواهد تلاش فرد را مضاعف کند. 

4. بله اشغال می‌کند و شکی در آن نیست. 

5. طرز صحبت کردن افراد هم می‌توان در زیرنویس منعکس کرد. برای لحن عامیانه پیشنهاد ما اصول شکسته‌نویسی آقای صلح جو است و اگر گونه به صورت بسیار رسمی باید به صورت فارسی رسمی منعکس یابد. اینکه زیرنویس ممکن است ترکیبی از این دو باشد ربطی به ذات زیرنویس ندارد این دیگر توانش مترجم است که نتوانسته این دو را از هم تمیز دهد. نکته دیگر این است دوبله چطور می‌تواند گویش‌ها را منعکس کند؟ چطور می‌توان تمایز بین انگلیسی آمریکایی و بریتانیایی یا اسکاتلندی را در ترجمه نشان داد؟ آیا این یک اصل ترجمه ناپذیری نیست؟ 

6. نکته مهم‌تر:‌ آیا ناشنوایان در جامعه ما هیچگونه حقی ندارند که فیلم ببیند؟ آیا این زیرنویس کمکی به آنها واقعا نیست؟ 

7. زیرنویس را می‌توان در جاهای مثل فرودگاه یا ترمینال بکار برد. جایی که چون شلوغ است و دوبله پاسخگو نیست. 

8. زیرنویس برای جوامع چند زبانه بسیار مناسب است چون می‌توان همزمان دو زبان را زیرنویس کرد که به نظر میاد برای غرب کشور خودمان که به ترکی و کردی تکلم دارند می‌تواند انتخاب مناسبی باشد تا هویت زبان‌های آنها هم حفظ شود.

9. هدف من حقیقتا تبلیغ زیرنویس نبود یا اینکه بگم دوبله بهتر است یا زیرنویس. هر دوی این شیوه مزیت‌های خودشان را دارند. هدف من جلوگیری از آشفته‌بازار زیرنویس است اگر بر مبانی اصول و قواعد انجام گیرد نه زبان فارسی دچار آسیب می‌شود و نه بیننده برای خواندن در عذاب خواهد بود. 

بحث خوبی بودم. امیداورم مابقی دوستان هم نظرات خود را اعلام کنند. 

1. تحریف واژه نسبی است و بستگی دارد چی تعریف شده باشد. شاید منظور این بوده است دوبله تغییر صدا دارد ولی زیرنویس تغییر چیزی ندارد بلکه زیرنویس یک چیز اضافه بر روی تصویر است و جایگزین چیزی نمی‌شود ولی دوبله جایگزینی دارد.

بیننده قدرت انتخاب دارد که دوبله رو ترجیح بده یا زیرنویس شاید هم هردو   در این که هردو زائد هستند شکی نیست ولی انسان همیشه آسان ترین راه رو انتخاب میکنه

2. باید دید هدف از تماشای فیلم چیست؟ آیا صرفا تفریح و سرگرمی؟ یا دیدن تکنیک‌های کارگردان؟ یا هر دو؟ اگر تکنیک اهمیت دارد پس چطور دوبله صدای شخصیت‌ها که به گونه‌ای می‌تواند تکنیک سینمایی محسوب گردد بهم می‌ریزد. مگر در تولید انیمیشن از صدای بازیگران معروف استفاده نمی‌کنند؟ مگر در تولید موزیکال از خوانندگاه معروف استفاده نمی‌شود؟ آیا این تکنیک نیست؟  

در مورد تکنیک ساخت و نحوه ی بازی بازیگران 100% باید از زیرنویس استفاده کرد چرا که در دوبله چیزهایی هستند که تحریف می شن ولی نه زیرنویس فارسی بلکه زیرنویس مطابق با زبان فیلم چون زیرنویس هم نوعی تحریف است 

3. این حرف شما کمی سابجکتیو است. افرادی که در کشورهای زیرنویس‌ مثل کشورهای اسکاندیناوی بزرگ شده‌اند اصلا با دوبله نمی‌توانند کنار بیایند. این مشقت به این دلیل است که ما هنوز به زیرنویس عادت نداریم. پژوهش‌ها نشان می‌دهد خواندن زیرنویس عملی اتوماتیک است. در عین حال تحقیقات در بلژیک نشان داده است (از طریق آزمایش و دستگاه ردیاب چشم) که زیرنویس از نظر میزان مصرف انرژی و تلاش هیچ تفاوتی با دوبله ندارد حداقل در گروهی که آنها بررسی کردند. در ایتالیا آزمایشی بین دو گروه دوبله بین و زیرنویس بین انجام گرفت و نتایج نشان داد در گروه از نظر میزان مصرف تلاش و انرژی با هم هیچ فرقی نداشتند و نشان می‌داد که زیرنویس چیزی اضافه‌ای نیست که بخواهد تلاش فرد را مضاعف کند. 

در کشور های اروپایی هم از دوبله استفاده میشه، اروپایی ها از دوبله بیشتر استقبال میکنند تا زیرنویس یکی از سنت شکنان این کار هم مل گیبسون هست که بعضی از فیلم هاش به زبان های غیر انگلیسی و با زیرنویس نمایش داده میشه مثل مصائب مصیح (در ایران نیز دوبله نشده و با زیرنویس توزیع شده است)

4. بله اشغال می‌کند و شکی در آن نیست. 

5. طرز صحبت کردن افراد هم می‌توان در زیرنویس منعکس کرد. برای لحن عامیانه پیشنهاد ما اصول شکسته‌نویسی آقای صلح جو است و اگر گونه به صورت بسیار رسمی باید به صورت فارسی رسمی منعکس یابد. اینکه زیرنویس ممکن است ترکیبی از این دو باشد ربطی به ذات زیرنویس ندارد این دیگر توانش مترجم است که نتوانسته این دو را از هم تمیز دهد. نکته دیگر این است دوبله چطور می‌تواند گویش‌ها را منعکس کند؟ چطور می‌توان تمایز بین انگلیسی آمریکایی و بریتانیایی یا اسکاتلندی را در ترجمه نشان داد؟ آیا این یک اصل ترجمه ناپذیری نیست؟ 

در دوبله میشود مثالی بارز تر از فیلم بانوی زیبای من نیست که سه لهجه مختلف به خوبی منعکس شده است

ناصر طهماسب هم لهجه روسی رو به خوبی به بیننده منعکس میکنه مثل فیلم ابلوموف

6. نکته مهم‌تر:‌ آیا ناشنوایان در جامعه ما هیچگونه حقی ندارند که فیلم ببیند؟ آیا این زیرنویس کمکی به آنها واقعا نیست؟ 

جوب سوال شمارو با سوال میدم

آیا نابینا ها نمیتوانند فیلم ببینند؟

7. زیرنویس را می‌توان در جاهای مثل فرودگاه یا ترمینال بکار برد. جایی که چون شلوغ است و دوبله پاسخگو نیست. 

تا حدودی موافقم

8. زیرنویس برای جوامع چند زبانه بسیار مناسب است چون می‌توان همزمان دو زبان را زیرنویس کرد که به نظر میاد برای غرب کشور خودمان که به ترکی و کردی تکلم دارند می‌تواند انتخاب مناسبی باشد تا هویت زبان‌های آنها هم حفظ شود.

دوست من من خودم  فیلم هایی(فیلم های کوتاه و سریال) رو دیدم که به زبان های گیلکی و ترکی دوبله شده اند و  مورد استقبال قرار گرفته اند(البته زبان رسمی کشور ما فارسی است و بیشتر مردم کشورمان در کنار زبان محلی خود زبان فارسی رو هم بلد هستند و عده ای هم هستند که بلد نیستن مثل مادربزرگ مرحومم)

9. هدف من حقیقتا تبلیغ زیرنویس نبود یا اینکه بگم دوبله بهتر است یا زیرنویس. هر دوی این شیوه مزیت‌های خودشان را دارند. هدف من جلوگیری از آشفته‌بازار زیرنویس است اگر بر مبانی اصول و قواعد انجام گیرد نه زبان فارسی دچار آسیب می‌شود و نه بیننده برای خواندن در عذاب خواهد بود. 

بحث خوبی بودم. امیداورم مابقی دوستان هم نظرات خود را اعلام کنند. 

من اینو میخوام بگم که نسبت به چیز اضافه ای تعصب نداشته باشید زیرنویس و دوبله هر دو در جای خود خوب هستند من خودم بهترین تجربه ی فیلم دیدنم یا هردوش بوده، فیلم دکتر ژیواگو (که قبلا هم گفته بودم که با دوبله ناقصی که در دسترس بود و با کیفیت صدای پایین لذتی ازش نبردم و کامل نگاه نکردم) ولی بعدا با دوبله و با دوزیرنویس (فارسی و انگلیسی هر دو با هم) تماشا کردم و لذتی وصف ناپذیر رو تجربه کردم

(۱۳۹۶/۲/۲۶ عصر ۱۰:۳۹)ویگو مورتنسن نوشته شده:  

هدف پروژه ما تبلیغ زیرنویس نیست بلکه دست‌یابی به چارچوبی معقول و هدفمند در زیرنویس‌گذاری است تا از آشفته‌بازاری که وجود دارد جلوگیری به عمل آید. در هر صورت ما نمی‌توانیم وجود زیرنویس را در ایران و در میان ایرانیان انکار کنیم.

زیرنویس از نخستین روزهای پیدایش سینما در ایران وجود داشت و پروژه جدیدی در ایران نیست. از همان روزهائی که خان بابا معتضدی در دوره صامت ، روی کاغذهایی اندازه A4 متن های انگلیسی یا فرانسوی فیلمها را به فارسی ترجمه میکرد و روی این کاغذها مینوشت و بعد از آن فیلمبرداری میکرد و آنرا مثبت منفی میکرد تا خط سفید در زمینه سیاه بوجود آید و آنرا با دقت بجای متن خارجی مونتاژ میکرد در ایران شکل گرفت. البته اسم این میان نویس ها و کارکرد آنها را نمیتوان با ساختار فعلی زیرنویس فیلم مقایسه کرد اما ریشه ها از همانجست. در شکل فعلی هم از زمان ورود سی.دی. به ایران ( و نه نوارهای وی اچ اس) از اواسط دهه 70 زیرنویس مورد استفاده قرار میگیرد. کاری که در ایران و به شکل نوین قدمتی درحدود 20 سال دارد ، در اروپای شرقی ، آمریکای لاتین ، جنوب شرق آسیا و شمال آفریقا قدمتی 70 تا 100 ساله دارد.

چنین پروژه هائی (اگرچه ارزشمند) هستند اما هرگز به سرانجامی خاص نمیرسد. تحقیق در روند تاریخی زیرنویس در کشورهائی که در اینخصوص پیشگام هستند نشان میدهد اگر یک سازمان یا انجمن (ترجیحا با عنوان سازمان یا نهاد یا انجمن زیرنویس فیلم در کشور) وجود نداشته باشد و بشکلی حرفه ای و اجباری بر کار مترجمین و افراد فنی این کار نظارت نشود هرگز شاهد سروسامانی منضبط بر آن نخواهیم بود.

در خصوص بند اول : هرچیز باسمه ای که به فیلم اضافه شود و هر نوع تغییر در هرکدام از ارکان یک فیلم (اعم از تصویر یا صدا) تحریف بحساب می آید. زیرنویس ، دوبله و سانسور فی نفسه تحریف فیلم هستند اما ما بخاطر هرکدام از اینها در درک فیلم و در اجرای مقررات و اخلاقیات یک کشور به خود فیلم کمک میکنند با آن موافق و گاه شیفته آن راه ها هستیم. هرکدام از اینها در بالاترین سطح کیفیت هم که باشند بازهم وصله هستند اما نشان از هنر و مهارت بانیان خود دارند. خواسته یا ناخواسته این امور امروزه بخشی از سینما هستند و نمیتوان بخاطر حسادتها یا کینه ها آنها را از سینما جدا کرد و به آنها انگ چسباند. اصولا هرچیزی که به لذت فیلم دیدن بیفزاید و به نوعی بر خود فیلم سوار شود قابل احترام است. از رنگی کردن خوب یک فیلم سیاه و سفید کلاسیک بگیرید تا ترجمه متن یک اس ام اس روی صحنه فیلم که در صدا یا دوبله فیلم ردی از آن نیست.

اما ابهام اینجاست که برخی زیرنویس را تحریف فیلم نمیدانند اما دوبله را تحریف می نامند! از زیرنویس مدح میکنند اما به دوبله میتازند. تمام ضعفهای صنعت زیرنویس را کوچک می انگارند اما کوچکترین ضعفها در دوبله را بزرگنمائی میکنند. از زیرنویس طوری صحیت میکنند که انگار چیز زائدی نیست اما دوبله را زائد معرفی میکنند. زیرنویس را اوج روشنفکری در دیدن فیلم فرض میکنند و دوبله را اوج حماقت و عوام فریبی... روی سخن من در درج کلمه "تحریف" در بند یک ، تکیه بر چنین فرضیاتی بود.

2- اینکه بگوئیم چون در تولید انیمیشن از صدای بازیگران استفاده میشود و یا اینکه بجای آواز یک بازیگر از صدای یک خواننده معروف استفاده میشود و آنرا برای توجیه دوبله مستمسک قرار دهیم کار اشتباهی است. منظور از دوبله فقط صدای تغییر یافته نیست. اصولا دوبله پس از آماده شدن کامل فیلم روی آن انجام میگیرد اما مواردی که مثال زدید بخشی از خود فیلم است که زمان ساخت آن بدان افزوده میشود و بخشی از اصالت خود فیلم بحساب می آید. حتی زیرنویسهائی که خود کارگردان (مثلا در ترجمه صحبتهای یک بیگانه) روی اصل فیلم قرار میدهد با زیرنویسی که منظور نظر ما در این بحث هاست توفیر دارد. نه صداهای اصلی شخصیتهای یک انیمیشن دوبله محسوب میشود و نه چنین نوشته هائی در نسخ اصلی فیلم ، زیرنویس. حتی سانسورهائی که در مرتبه اول توسط خود کارگردان یا تهیه کننده یا نهاد دولتی روی نسخ بیرون آمده برای اکران بر روی فیلم انجام میشود را هم نمیتوان سانسوری دانست که منطور نظر ما در مباحث تحریف است. بطور مثال نسخه آماده شده فیلم این گروه خشن (دسته وحشی) توسط خود پکین پا 220 دقیقه بود که بخاطر خشونت زیاد حدود 70 دقیقه از آن توسط لولومبارد به سفارش تهیه کننده و علیرغم عدم تمایل کارگردان از آن قیچی شد و در نهایت نسخه 143 دقیقه ای در تمام جهان اکران گردید.

3- گفته اید که " دیدن فیلم با زیرنویس از نظر میزان مصرف انرژی مغز و درگیری حواس پنجگانه هیچ تفاوتی با دیدن فیلم دوبله ندارد و این امر بستگی مستقیم به عادت هر انسانی دارد" . در ابتدای سخن گفته اید که تعصبی روی زیرنویس ندارید و از آن حمایت هم نمیکنید اما بارزترین حمایت شما را در بزرگنمائی نتایج غلط همین تحقیق میتوان به عینه دید! ظاهرا شما از علم فیزیک چندان سررشته ندارید. چشم انسان طوری عمل میکند که در کسرثانیه فقط  بر یک درجه از یک لانگ شات 180 درجه مقابلش میتواند متمرکز شود. "تمرکز" را با "دیدن" یکی ندانید. شما وقتی چشم باز میکنید و به مقابل خود می نگرید همه چیز را در آن واحد می بینید اما بدون تمرکز. اگر قرار شود چشم شما به نقطه خاصی تمرکز کند صرفا نقاط متمرکز در یک درجه را به مغز شما گزارش میکند و آنقدر انتقال این یک درجه ها یا فوکوس ها به مغز سریع انجام میشود که بعضا فکر میکنید همه جا را یکسان  می بینید. تجربه خواندن کتاب را همه داریم. وقتی روی یک کلمه از یک صفحه پر از کلمات زوم کنید مابقی کلمات در همان کسر ثانیه در چشم شما تار دیده میشوند و بخش واضح همان یک کلمه است اما قدرت انتقال عصبهای چشم که با سرعت 50 کیلومتر در ساعت دیده ها را به مغز منتقل میکنند عملا شما را در وضعیتی قرار میدهند که فکر میکنید همه کلمات را می بینید در حالیکه چنین نیست و در آن واحد شما فقط یک کلمه ( و به زعم بسیاری از فیزیکدانان و زیست شناسان صرفا یک حرف) را می بینید و نه یک صفحه را

کوتاه سخن اینکه در یک صفحه نوشته ( که همه نوشته هستند) وضعیت دید انسان چنین است و علت خستگی مغز موقع خواندن کتاب یا درس دقیقا همین انتقالها و جابجائیها و تمرکزهای پیوسته و ممتد است. اگر در یک صفحه ، کنار نوشته ها یک تصویر هم باشد شما در آن واحد نمیتوانید هم تصویر را ببینید هم نوشته را. تصویر و نوشته ها در آن واحد می بینید اما هیچکدام را با فوکوس کامل و با تمام جزئیات نه. گاهی تمرکز روی تصویر می رود و گاه روی نوشته. این انتقالها آنقدر سریع است که فکر میکنید در یک لحظه همه چیز را واضح می بینید درحالیکه چنین نیست.

اگر یک صفحه شامل فقط نوشته یا فقط عکس باشد خستگی این انتقالها کمتر است اما اگر ترکیبی از ایندو باشد خستگی ذهن بیشتر خواهد بود. حکایت دیدن فیلم با زیرنویس همین است. درست که طولانی ترین فیلمها در دو یا سه ساعت به پایان میرسد ، درست است که داستان فیلم آنقدر جذاب است که بیننده محو آن میشود و خستگی ذهنی اش در انتقالهای ممتد تمرکز بین تصویر و نوشته چندان به نظر مهم نمی آید ، درست است که عادت در یک انسان یا یک کشور یا یک قاره میتواند یک کار شاق را مثل آب خوردن سهل الهضم ذهنی و روحی و جسمی کند اما بحث ما بحث عادت نیست. شما یک فیلم دوبله شده (دوبله در سطح بالا) به زبان مادری یک بیننده و همان فیلم را با زیرنویس (در سطح بالا) به زبان مادری همان شخص برای او که فارع از هر عادتی (به دوبله یا زیرنویس) و یا واقع شدن در مناطق خاصی از جهان است پخش کنید و بعد بپرسید از کدام نسخه لذت بردید. برای کسی پخش کنید که حتی تا به حال فیلم ندیده است تا قضاوتها منصفانه تر و نتایج تحقیقات عادلانه تر باشد. نه آنکه در مهد دوبله جهان (ایتالیا) یا ایران که دوبله عمرش را کرده و به نوعی دمده شده دنبال تحقیقات منصفانه روی بهتر بودن زیرنویس یا دوبله کنید و نتایج آنرا به تمام بشریت و تاریخ و علم هم بسط دهید.

5- گفته اید "دوبله چطور میتواند لهجه ها را نشان دهد اما زیرنویس نمیتواند". آنقدر نمونه در دوبله در این مقوله زیاد است ک مثال زدن هم حکایت مثنوی هفتاد من است. مثلا فرض کنید شما میخواهید سریال دلیران تنگستان را به زبان عربی یک بار دوبله و یک بار با زیرنویس تبدیل کنید. حتما بازیگر فربه این سریال مرحومهایگاز استپانیان که نقش مستر چیک انگلیسی را بازی میکرد و با لهجه خاصی که انگلیسیها به فارسی صحبت میکنند را بیاد دارید؟ وقتی این شخص میگفت : " ما برای منافع بریتانیای کبیر حاضریم در ایران هرکاری بکنیم" شما بفرمائید در زیر نویس عربی این سریال غیر از همین شکل نوشتن چگونه میتوانید نحوه گویش و لهجه این شخص را به بیننده منتقل کنید؟ درست است که همزمان صدای شخص پخش میشود اما یک عرب که بیننده فیلم است چه تفاوتی بین لهجه تهرانی فارسی رئیس علی و لهجه انگلیسی ارمنی استپانیان موقع شنیدن حس میکند و اصولا چه میداند که اینها لهجه دارند؟ جز دوبله چگونه میتوانید به این بیننده بیگانه بفهمانید که در اینجا مثلا این بازیگر با لهجه اسکاتلندی و آن یکی با لهجه آمریکائی و سومی با لهجه انگلیسی و چهارمی با لهجه ایرلندی همگی در حال مکالمه زبان انگلیسی هستند؟ حتی وقتی در یک فیلم ایرانی یک لر با یک ترک با یک بلوچ درحال مکالمه هستند و شما قرار است آنرا برای یک انگلیسی زبان با زیرنویس انگلیسی پخش کنید ، درک آن بیننده از تفاوت لهجه ها در یک دوبله خوب و موثر بالاتر خواهد بود یا در یک زیرنویس خوب؟ زیرنویس هرچقدر هم خوب باشد توان انتقال تفاوتهای موجود در لهجه ها و اصوات را ندارد و این یک واقعیت محرز است . در تاریخ دوبلاژ ایران ، گویندگان ما با درک تفاوت لهجه ها بین بازیگران در رعایت تفاوتها سنگ تمام گذاشته اند

(۱۳۹۵/۱۲/۱۲ صبح ۱۰:۴۵)دون دیه‌گو دلاوگا نوشته شده:  

زیرنویس‌ـ‌‌زدنِ فیلم بارون مونشهاوزن (بارون پراسیل) (1961) برایم کار لذت‌بخشی بود. شاهکار سینمایی کارل زمان، با گراورهای قدیمی و فضای خلاقه‌ی پُر رمز و رازش، اقتباسی دلنشین از داستان "بارون مونچهاوزن"، لافزن و خالی‌بند مشهور قرن هجدهم است، که گاتفرید آگوست بورگر با افزودنِ غنای ادبی‌اش در سال 1788 به آلمانی منتشر نموده بود ....

دوستان گرامی، من قبلاً زیرنویس فارسی فیلم بارون پراسیل (1961) را فقط بصورت هاردساب در اینترنت قرار داده بودم. ولی اکنون تصمیم گرفته‌ام که نسخه‌ی (SRT) آنرا هم بصورت مجزّا منتشر نمایم. می‌توانید آن را از لینک‌های زیر دانلود کنید:

1- دانلود از سایت فارسی‌ساب‌تایتل.

2- دانلود از سایت ساب‌سین.

تصاویر زیر: پوستر و دو نما از فیلم

سلام بر دوستان عزیز.

دوستان عزیز لطفا اگر درباره زیرنویس‌گذاری در دهه 70 یا 80 شمسی ایران اطلاعاتی در دست دارید لطفا در این قسمت وارد کنید تا اطلاعات تاریخی کشور در پژوهش ما من باب زیرنویس‌‌گذاری تکمیل گردد. (منظور من دقیقا میان‌نویسی در اواخر دوره قاجار و پهلوی اول نیست)

تا آنجایی که ما می‌دانیم (بر اساس اطلاعات محدودی که کسب کرده‌ام) زیرنویس‌گذاری به اواخر سال‌های 1378 یا 1379 در ایران بر می‌گردد زمانی که سی دی تازه وارد بازار شده بود و یک سری ویدیو کلوپ‌ها شروع به فروش و پخش فیلم‌های خارجی با زیرنویس می‌کنند. از 1387 یا همین حدود زیرنویس‌گذاری در سطح اینترنت نشر می‌یابد و گروه‌ها و افراد زیرنویس‌گذار زیرنویس‌های خود را در سایت‌های اینترنتی منتشر می‌کنند.

 اگر از آن زمان‌ها اطلاعاتی در دست دارید یا خود مصرف‌کنندi چنین کالاهایی بودید در این قسمت خاطرات و تجربیات خود را وارد کنید.

باتشکر از همکاری دوستان که در این امر تاریخ شفاهی همکاری دارند.

(۱۳۹۶/۹/۱۶ عصر ۰۷:۰۰)ویگو مورتنسن نوشته شده:  سلام بر دوستان عزیز.
دوستان عزیز لطفا اگر درباره زیرنویس‌گذاری در دهه 70 یا 80 شمسی ایران اطلاعاتی در دست دارید لطفا در این قسمت وارد کنید تا اطلاعات تاریخی کشور در پژوهش ما من باب زیرنویس‌‌گذاری تکمیل گردد...

با سلام

دهه هفتاد که با ویدئو اشنا شدم فیلمهای ویدئویی یا از خارج می آمدند که گاه زیرنویس داشتند (انگلیسی یا مثلا ژاپنی) یا فیلمهای ایرانی بودند و اکثرا دوبله. زیرنویس فارسی روی وی اچ اس رایج نبود. تنها مورد که به یادم هست، فیلمی بود از یکی برادران اسکات که زیر نویس فارسی شده بود و فکر کنم سال 76 از رسانه های تصویری گرفتم (و چون زیرنویس بود اصلا حوصله نکردم و ندیدم).

اولین زیرنویسهای فارسی روی سی دی را حدود سال 77 مشاهده کردم. زیر نویس سی دی، هاردکد بود و جدای از فایل ویدئو نبود. در واقع چون زیرنویس چیزی جدای از فیلم نبود، احتمالا مترجمین در قرارداد با شرکتهای پخش فیلم بودند و یحتمل ادمهای خبره تری بوده اند. خلاصه اینکه متن زیرنویسها بد نبود و تا قدری که یادم هست این تشتت و اغلاطی که در زیرنویسهای فعلی دیده میشود در آن سالها نبود. تا سالهای 82 و 83 فیلمهایی که می دیدم به همین نحو بود. یعنی اگر زیرنویس فارسی بودند، هاردکد بود و از شرکتهای معتبر داخل.

(۱۳۹۶/۹/۱۶ عصر ۱۰:۱۲)رابین‌هود نوشته شده:  

با سلام

دهه هفتاد که با ویدئو اشنا شدم فیلمهای ویدئویی یا از خارج می آمدند که زیرنویس انگلیسی بود یا مثلا ژاپنی. فیلمهای ایرانی اکثرا دوبله بودند. زیرنویس فارسی روی وی اچ اس رایج نبود. تنها مورد فیلمی بود از یکی برادران اسکات که زیر نویس فارسی شده بود و فکر کنم سال 76 از رسانه های تصویری گرفتم (فیلم مجاز بود).

اولین زیرنویسهای فارسی روی سی دی را حدود سال 77 مشاهده کردم. زیر نویس سی دی، هاردکد بود و جدای از فایل ویدئو نبود. بنظر میرسید آدمهای نسبتا مسلطی دست به ترجمه میزدند. در واقع چون زیرنویس چیزی جدای از فیلم نبود، احتمالا مترجمین در قرارداد با شرکتهای پخش فیلم بودند و یحتمل ادمهای خبره تری بوده اند. خلاصه اینکه متن زیرنویسها بد نبود و تا قدری که یادم هست این تشتت و اغلاطی که در زیرنویسهای فعلی دیده میشود در آن سالها نبود. تا سالهای 82 و 83 فیلمهایی که می دیدم به همین نحو بود. یعنی اگر زیرنویس فارسی بودند، هاردکد بود و از شرکتهای معتبر داخل.

بسیار متشکرم رابین‌هود عزیز. بسیار عالی بود.

پس به نظر می‌رسید که دهه 70 شرکت‌های مجوز داری (از وزارت ارشاد) دست به زیرنویس‌گذاری آثار خارجی می‌زدند. آیا هنوز سی‌دی فیلم‌ها را در اختیار دارید؟و اینکه فیلم‌ها سانسور هم داشتند؟

یک نمونه جالب VHS هم مثال زدید آیا آن هم سانسور داشت؟ چون برای تشخیص اینکه فیلم به صورت قاچاچ زیرنویس می‌شده است یا رسمی تنها می‌توان معیار سانسور را مد نظر قرار داد.

(۱۳۹۶/۹/۱۶ عصر ۱۰:۵۸)ویگو مورتنسن نوشته شده:  

بسیار متشکرم رابین‌هود عزیز. بسیار عالی بود.

پس به نظر می‌رسید که دهه 70 شرکت‌های مجوز داری (از وزارت ارشاد) دست به زیرنویس‌گذاری آثار خارجی می‌زدند. آیا هنوز سی‌دی فیلم‌ها را در اختیار دارید؟و اینکه فیلم‌ها سانسور هم داشتند؟

یک نمونه جالب VHS هم مثال زدید آیا آن هم سانسور داشت؟ چون برای تشخیص اینکه فیلم به صورت قاچاچ زیرنویس می‌شده است یا رسمی تنها می‌توان معیار سانسور را مد نظر قرار داد.

خب من با اجازه هرچی به ذهنم بیاد رو می نویسم. ممکنه بی ربط باشه ولی امیدوارم به درد بخوره

در نیمه اول دهه هفتاد تا جایی که به یاد دارم تنها مرجع توزیع مجاز فیلم، موسسه رسانه های تصویری بود و طبعا حروجی اش هم بصورت ویدئو بود و سانسور شده. تکنیک سانسور آنها هم یا حذف صحنه بود یا بزرگ کردن تصویر به هدف بیرون افتادن تکه ی مورد دار، (دقیقا عین سیما). ولی سطح سانسور رقیقتر بود. مثلا دست دادن سانسور نمیشد یا برای لباس کمی راحت تر برخورد میشد. فیلمهای خارجی غالبا دوبله بودند و جز یک موردی که عرض شد فیلم زیرنویس دار دیگری ندیده ام. این یک مورد هم توسط همین موسسه رسانه های تصویری منتشر شده بود و لوگو داشت و قطعا سانسور شده بود. البته یادم هست فونت زیرنویس شکیل بود. شاید لوتوس.. اول هر فیلم معمولا انونسی از شرکت رسانه های تصویری و تصویر مجوز فیلم نشان داده میشد. مجوز، صفحه ای سفید رنگ بود شامل مشخصات فیلم، درجه بندی فیلم (الف، ب ...) و نام شرکت پخش کننده (رسانه های تصویری). مجوز، به صورت مدت دار و از طرف وزارت ارشاد صادر شده بود.

از سالهای 76 یا 77 کم کم سی دی به بازار امد. فیلمهای دیجیتال روی 2 سی دی 700 مگابایتی منتشر میشد. هر حلقه حدودا 45 دقیقه تا یکساعت زمان داشت و حجمی کمتر از 700 مگ. فرمت mpeg بود و ابعاد فیلم حدود 380 در 250 پیکسل. ابتدای هر فیلم عکسی از مجوز پخش فیلم نشان داده میشد که عین قبل (دوره ویدئو) بود. با این تفاوت که شرکتهای جدیدتری هم وارد عرصه شده بودند. در تیزر ابتدای فیلم نام شرکتها گفته میشد و لوگوی شرکت معمولا روی فیلم حک شده بود. شرکتهای قوی تری مثل قرن 21 معمولا فیلمهای خارجی را هم دوبله میکردند و زیر نویس منتشر نمیکردند. اما شرکتهای کمتر معروف، اکثرا زیر نویس بود با فونت تاهوما. حتی یادم هست نهادهای کوچکی مثل واحد فرهنگی فلان مسجد هم اسم و رسمش را ابتدای فیلم درج کرده بود. اینها تقریبا غیر رسمی بودند و مجوز فعالیت نداشتند. کسی هم متعرضشان نمیشد. اولین بار تکنیک شطرنجی کردن برای سانسور را در محصولات همین موسسات غیر رسمی مشاهده کردم و در تلویزیون رایج نبود. به یاد دارم فیلمهای کلاسیک را هم با زیرنویس فارسی منتشر میکردند و زبان آنها اصلی بود. مثلا توپهای ناوارون و ده فرمان را اول بار با زیرنویس دیدم.

فیلمهای داخل همه سانسور شده بودند. فیلمهای نسخه اصلی که از خارج امده بودند هم یا زیرنویس نداشتند یا اگر داشتند اغلب به زبانهای اسیای شرقی بود و گهگاه انگلیسی. مثلا تایتانیک را با زیرنویس ژاپنی دیدم.

از فیلمهای ان دوره چیزی نگه نداشته ام. هر سوالی هم هست بفرمایید شاید یادم باشد.