همه ما می دانیم که جنگ پدیده جالبی نیست و از دست دادن عزیزان بدتر از آن. اما چاره ای نیست. باید زندگی کرد و از بطن مشکلات دریچه ای به سوی فرداها گشود. فردایی که شاید بهتر از امروز باشد. شاید مشکلات باعث شوند تا بچه ها زودتر بزرگ شوند و درک کنند که برای به دست آوردن چیزی که می خواهند باید از امروز تلاش کنند. زوزو همین را می خواهد. فردایی بهتر در کشوری بهتر، پیش آنهایی که دوستش دارند. او تلاش می کند که برود. تلاشی که به ثمر می نشیند...

زوزو نام فیلمی لبنانی-سوئدی محصول سال 2005 به کارگردانی جوزف فارس است که همان سالها نیز از تلویزیون ملی پخش شد. داستان پسر یازده ساله یتیمی به نام زوزو که خانواده اش را در بمب گذاری های جنگ های داخلی در بیروت از دست داده است. او که آواره و بی کس در خیابانها پرسه می زند و غم از دست دادن عزیزانش را می خورد با محبت دختری هم سن و سالش به نام ریتا مواجه می گردد. دختری که مخفیانه به او پناه می دهد و سعی می کند با دوستی و محبت از غم زوزو بکاهد. زوزو احساس می کند که به جز ریتا کسی را در آنجا ندارد. پس تصمیم می گیرد که مخفیانه به کشور سوئد برود. یعنی همان جایی که پدربزرگش زندگی می کند. ریتا که از رفتارهای خانواده اش به ستوه آمده تصمیم می گیرد که به همراه زوزو بگریزد. آنها در افکار کودکانه شان اینگونه گمان می کنند که رفتن به کشوری دیگر امری ساده است. خانواده ریتا به سراغش می آیند و دخترشان را بر می گردانند. زوزو که گرفتار شده به ماموران توضیح می دهد که خانواده اش را از دست داده و در حال حاضر تنها کسی که دارد پدر بزرگ او در سوئد است و اینگونه می شود که او پا به دنیایی بهتر برای یک زندگی بهتر می گذارد.

جوزف فارس کارگردان فیلم وقتی ده ساله بود به دلیل جنگ های داخلی واقع در لبنان همراه با خانواده اش به کشور سوئد مهاجرت کرد. او در فیلم زوزو تصویری تاثیر گذار و واقع گرایانه از دوران نوجوانی، جنگ، تنهایی، عشق های کودکانه و تلاش برای بهبود زندگی ارائه داده است. انگار که دست بر سوژه ای گذاشته که به آن آشنایی دارد. در سال 2018 بازی ویدئویی یک راه خروج به کارگردانی او عرضه شد که تنها در مدت دو هفته بیش از یک میلیون کپی از آن فروش رفت. عماد کردی نوجوانی که برای نقش زوزو انتخاب شد به زبان های فرانسوی،آلمانی، انگلیسی و عربی سخن می گوید. مدتی قبل از فیلمبرداری این فیلم کمی زبان سوئدی را نیز آموخت.

فیلم فضایی را نشان می دهد که نباید در دنیا وجود داشته باشد اما دارد. جنگ نباید رخ دهد اما می دهد. گرسنگی نباید باشد اما هست. بچه ها نباید یتیم شوند اما می شوند و بدتر آنکه کنترل این اتفاقات نیز تا حد زیادی دست خود انسان ها نیست. حداقل نه در دست آنهایی که قربانی می شوند. اما چرا بعضی قربانی ها تلف می شوند و بعضی ها فرصت دوباره می یابند؟ سوال خوبی است که جواب روشنی ندارد. تمام قربانی های دنیا مانند زوزو نیستند. منصفانه که به نظر نمی رسد. اما هر چه هست، واقعیت تلخیست که قرن ها در این کره خاکی روی داده است.

ما برای چه کاری پا به این کره خاکی نهادیم؟ این سوالیست که در طول عمرمان در ذهن همه ما انسانها پرسه می زند! تمایل داریم بدانیم که به چه دردی می خوریم و کدام بخش از دنیا را می توانیم تغییر دهیم. شاید بیشتر انسانها راه رسیدن به پاسخ این پرسش را هیچگاه نیاموزند. شاید در موقعیتش قرار نمی گیرند. گاهی انسان در موقعیتی قرار می گیرد که در آن همه چیز آسانتر از آنچه که باید باشد جلوه می کند. مسیر دشوار و زمانبر است اما انگار راه عبورش را می شناسیم. به عبارتی سختی اش شیرین است. هر گاه به چنین احساسی دست پیدا کردید احتمالا جواب سوالتان را هم گرفته آید. شما در مسیری قرار گرفته آید که برای آن به دنیا آمده بودید.

فیلم ایتالیایی هرگز دیر نیست محصول سال 2014 ایتالیا داستان واقعی یکی از همان مردان است. آلبرتو مانزی مرد جوانی در دهه چهل میلادی است که در به در به دنبال شغل معلمی می گردد. او که به شدت نیازمند شغل است با پیشنهادی مواجه می شود که تقریباً همه از آن گریزانند. او به ناچار تدریس یک عده از کودکان و نوجوانان بی سرپرست را بر عهده می گیرد که در یک مرکز بازپروری محبوس شده اند. معلمان دیگری پیش از او پا به آن مرکز نهاده و از آن گریخته اند. چرا که نه تنها بچه های آنجا رفتار خوبی با معلمان ندارند بلکه حتی بر طبق قوانین آن مرکز با تهیه قلم و کاغذ برای آنها ممانعت می شود و در نتیجه دانش آموزان از ابتدایی ترین امکانات برای یادگیری نیز محروم هستند. آلبرتو مانزی در ابتدا از این موقعیت هراسان است اما به زودی پی می برد که کاری که دیگران نمی توانند انجام دهند او می تواند...

هرگز دیر نیست فیلم خوش ساختی است. از مشکلات صحبت می کند و ممکن است احساسات تان را تکان دهد اما افسرده تان نخواهد کرد. برعکس امید بخش است. از بس که آلبرتو مانزی روحیه بخش است. مرد موفقی که تحول بزرگی در سیستم آموزشی ایتالیا به وجود آورد و با تمام سنگهایی که جلوی پایش می گذاشتند او قدرت مندتر از همیشه به میدان بازمیگشت. او دریافت که تلویزیون روش مناسبی برای آموزش مردم است. بنابراین پا به تلویزیون گذاشت و با تبدیل شدن به مجری و بعداً کارگردان هنری برنامه ‌"هرگز دیر نیست" به تدریس از طریق تلویزیون پرداخت. برنامه ای که ایتالیایی های بیشماری را با سن و سال مختلف از بیسوادی رهانید. آنهم در دوره ای که شاید حتی خواندن و نوشتن ساده نیز بیشتر از دکترای امروز ارزش داشت. نام این برنامه تلویزیونی مصداق این جمله است که ز گهواره تا گور دانش بجوی.

شاید شتابزده بودن این اثر دو قسمتی نقطه ضعف فیلم به حساب بیاید. از این منظر که کاراکتر اصلی تقریباً همیشه‌ و به سرعت حرف خود را به کرسی می نشاند. اما با این وجود ارجاعتان می دهم به سخنی که در ابتدا بیان کردم: وقتی که بفهمیم در این کره خاکی چه کاره هستیم بقیه اش دیگر تنها حرکتی است به سمت رشد و تعالی.

سلام و ارادت خدمت اهالی کافه؛

چند روز پیش یک فیلم تلویزیونی انگلیسی دیدم که از سینمایی های خوش ساخت هیچ کم ندارد! Help به کارگردانی Marc Munden و نویسندگی Jack Thorne.

در این اثر همه چیز به غایت حساب شده و اصولی است. نماهای بسته* (Close Up) علاوه بر آنکه مناسب کادر تلویزیون هستند، در این اثر بیننده را با اضطراب و تشویش شخصیت ها شریک می کنند. تدوین، موسیقی و در کل استفاده از زیر صداها و صداهای آمبیانس** بسیار حرفه ای است. بازی تمام بازیگران باورپذیر است و مخصوصاً Jodie Comer در نقش قهرمان داستان (سارا) چیزی از ستارگان بزرگ سینما کم ندارد! (البته غیر از زیبایی زنان افسانه ای تاریخ سینما) به هر حال این خانم جوان در این فیلم خوش درخشیده است.

فیلم تلویزیونی Help محصول سال 2021 انگلستان

اما داستان فیلم، نوع ارتباط شخصیت ها و گفتگوهای رد و بدل شده بین آنها نمونه ای تمام عیار و استاندارد از معنای واقعی درام است... تک تک جملات با تفکر نوشته شده و حتی سکوت بازیگران دارای معناست. نگاه های شخصیت ها کار صد جمله را می کنند و خلاصه از آن دست آثاری است که تا ساعات زیادی ذهنم را درگیر کرد. (این فیلم تلویزیونی آن قدر بر روی من تأثیر گذاشت که بی درنگ آن را به آرشیو شخصی ام اضافه کردم.)

این اثر از چند خرده داستان کوچک و یک داستان اصلی تشکیل شده است که تلاقی داستان با شیوع بیماری کرونا حس عجیب و آشنایی را برای تمام بیننده ها در هر کجای دنیا برمی انگیزاند. فضاسازی آغاز کرونا بسیار تلخ و دیدنی است و من در نمونه های دیگر، چنین تأثیری را ندیدم.

بیش از این درمورد داستان توضیح نمی دهم تا رفقایی که مایل به تماشای آن هستند، لذت بیشتری ببرند. (نسخه‌ دوبله شده حق مطلب را ادا نکرده است. حتماً نسخه زبان اصلی را مشاهده بفرمایید.)***

-----------------------

* نمای بسته (Close Up) از جمله اندازه نماهای استاندارد کادرِ تصویر در عکاسی، سینما و تلویزیون است.

** صدای آمبیانس همان صدای محیطی است. (در واقع صدای بازیگران و یا سوژه های اصلی اثر نیست) صدای آمبیانس به فضاسازی و باورپذیری اثر کمک می کند. صداهای آمبیانس مخصوصاً در آثار مستند، دارای اهمیت بیشتری هستند.

*** تأکید می کنم فیلم تلویزیونی Help در مجموع تلخ است و بسیاری از صحنه های آن تداعی کننده خاطرات تلخ دو سال اخیر هستند...

(۱۳۹۶/۱۰/۲۸ عصر ۰۹:۵۳)جناب سرگرد نوشته شده:  

درود بر دوستان

به مناسبت دیدن فیلم زیبای کلاسیک "  1977 The chess players"شطرنج بازان- بهانه ای دیدم تا یادآور این فیلم به یادماندنی به دوستان شوم.

این فیلم ساخته کارگردان ساتیاجیت رای و با شرکت بازیگرانی چون سانجیو کومار -امجد خان و سعید جعفری است که سالهای دور از تلویزیون پخش شد.

فقط اون آخر فیلم که دو نفر بی خیال از تغییرات اون بیرون به بازی خودشون ادامه میدن و یکی مهره شاه رو بر میداره و میگه ملکه !!!

یک سینمایی دیدنی که با کمترین بودجه ها ساخته شده است: Nowhere Special

از نکات برجسته این سینمایی می توان به بازی درخشان قهرمان داستان (جان) با بازی James Norton و پسر خردسالش (مایکل) با بازی Daniel Lamot اشاره کرد.

جان کارگری شیشه­ پاک ­کن است که تنها 34 ­سال دارد. او به سرطان پیشرفته مبتلا شده و تنها چند هفته زنده خواهد ماند. در این چند مدت باقی­مانده، تنها دغدغه جان سر و سامان دادن به اوضاع پسر خردسالش (مایکل) است. همسر جان به مجردِ تولد مایکل آنها را رها کرده و جان به تنهایی مایکل را بزرگ کرده است. اکنون جان با کمک مددکاران، درصدد پیدا کردن بهترین گزینه سرپرستی برای کودک بی پناهش است. مددکار جوانی به نام شونا بر خلاف قوانین با جان همراه شده و ترتیبی می دهد که جان و مایکل با داوطلبان سرپرستی ملاقات کرده و رفتار و اوضاع زندگی آنها را از نزدیک ببینند و بررسی کنند...*

سینمایی Nowhere Special محصول سال 2020 انگلستان، ایتالیا و رومانی

فیلم جدای بازی های درخشان و ارتباط عاطفی دیدنی پدر و پسر؛ موسیقی زیبا، تدوین استاندارد و قاب های حساب شده ای دارد. فضاسازی اثر فوق العاده است و جملاتی که از دهان یک یک شخصیت ها بیرون می آید، متعلق به خودشان است. هر کلمه، هر نگاه و هر نما تأثیرگذار است و تقریباً هیچ قطعه و یا نمای اضافی و قابل حذف پیدا نمی کنید! کارگردانی هوشمندانه Uberto Pasolini به گونه ای است که در طول فیلم آرزو می کردم، ای کاش من کارگردان این اثر بودم!

یک ­یک نماها و سکانس­ ها با وسواس و هوشمندی کنار هم قرار گرفته ­اند.

علاوه بر اینها، فیلم چند مؤلفه مهم دیگر نیز دارد:

نوع برخورد شخصیت ها با مرگ، واقعی و در عین حال دراماتیک است. بیماریِ بدون درمان و متعاقب آن مرگ، هنگامی به سراغ جان آمده که طفلش هنوز بسیار کوچک و شکننده است و هیچ مفهومی از مرگ در ذهن ندارد و حتی زندگی را نیز درک نکرده است.

دیگر آنکه در طول فیلم با خانواده های مختلفی آشنا می شویم که هر کدام هدف متفاوتی از نگهداری و بزرگ کردن فرزند دارند. این تفاوت ها به جهان بینی آنها بازگشته و گاه مغایر با انتظار بیننده از طبقه اجتماعی آنهاست.

اما بی شک تأثیرگذارترین شخصیت داستان، جان است که علیرغم شغلش (شیشه پاک کنی) و جایگاه به ظاهر پایین اجتماعی؛ به شدت فهمیده، با شعور و در یک کلام دوست داشتنی است! او به نکات تربیتی توجه ویژه ای دارد، اهل مطالعه و خواندن کتاب است، حُسن رفتارش ستودنی است، واقع گرا و در عین حال پر احساس و مسئولیت پذیر است. حال چنین شخصیتی مانند آهویی بی دفاع در چنگال گرگ تیز دندان و بی رحم مرگ گرفتار شده است...

امیدوارم علاقمندان و دوستان این گونه آثار، با تماشای فیلم احساس کنند که از وقتشان به خوبی بهره برده اند.**

* بیش از این داستان را شرح نمی دهم تا دوستانی که مایل به تماشای آن هستند، خودشان لحظات زیبای فیلم را تجربه کنند. 

** فیلم را در اوقات مناسب و ترجبحاً شرایط سینمایی (اتاق تاریک) ببینید که چیزی و کسی مانع ریختن اشک از چشمان تان نشود.