درود بر ویگو مورتنسن عزیز و اطلاعات جالبی که قرار دادند.

اولین بار من خودم زمانی به این مشکل برخوردم که تلاش میکردم با انگلیسی ناقص خودم از همه جزییات فیلم سردرآورم، آن هم بدون زیر نویس. حتی زیر نویس انگلیسی اش هم کمکی نمیکرد چون منظور و حس و کلام گوینده را کاملا متوجه میشدم اما این که معادلش به فارسی میشود را نمیدانستم. یعنی چطور میتوان آن کلمات را با همان کوبندگی و آزاردهندگی به معدل فارسی برگرداند. چند زیر نویس مختلف فارسی هم دیدم که یکی از یکی بدتر بودند. اما نهایتا یکی از آن ها - که الان به یاد نمی آورم چه بود- سعی کرده بود مشکل را حل و آن هم به چه جالبی! دقیقا از همان کلمات و عبارات عامیانه و به قولی چارواداری استفاده کرده بود.

یک مثال:

در ابتدای فیلم، بین وینسنت و جولز این دیالوگ شکل میگیرد:

Vincent: You know what they put on French fries in Holland instead of ketchup?

Jules: What?

Vincent: Mayonnaise.

Jules: Goddamn.

Vincent: I've seen 'em do it, man. They fuckin' drown 'em in that shit.

برگردان فارسی اش در زیرنویس مورد نظر:

وینسنت: میدونی توی هلند به جای کچاپ چی روی چیپس سیب زمینی میمالن؟

جولز: چی؟

وینسنت: مایونز!

جولز: نکبت!

وینسنت: دیدم که میگم. برمیدارن گه مالش میکنند!

حالا این جمله آخر را شاید بتوان به 10 شکل حتی صریح تر و تند هم بیان کرد ولی مسلما بهتر است از "چیپس را به لجن میکشند".

پ ن

یاد مقایسه ترجمه های مختلف از "دن آرام" می افتم.

ترجمه به آذین:

در دهکده زمزمه برخاست که زن پروکوفی جادوگر است.

عروس آستاخوف Astakhov (خانواده آستاخوف نردیکترین همسایه پروکوفی بودند) قسم میخورد که روز دوم عید تثلیث پیش از برآمدن آفتاب زن پروکوفی را دیده است که با سر و پای برهنه گاوشان را می دوشد. از آن روز باز ، پستان گاو پژمرده گشت و باندازه مشت یک بچه شد و حیوان از شیر افتاد و بزودی مرد.

ترجمه شاملو:

پچپچه افتاد تو خوتور که زن پراکوفی جادو جمبل می کند.

آستاخوف Astaxof ها – که نزدیک کورن پراکوفی می نشستند – عروس شان خدا را گواه گرفت که روز عید تثلیث پیش از روشن شدن هوا زن پراکوفی را دیده که با سر لخت و پای برهنه آمده بوده تو مال خانه شان داشته گاوشان را می دوشیده. از همان وقت گاوه شیرش خشکیده پستان اش شد قد مشت یک بچه و چند روز بعد هم سقط شد.

حالا تصور کنید آن فضای خشن و دهقانی و خشک آن دهکده را و هوای سرد و فقر و ... و این که کدام ترجمه ممکن است به فضای متن اصلی نزدیک تر باشد. هرچند ترجمه دیگر ساده تر و خواناتر باشد.