چند وقت پیش استاد ناصر طهماسب (صدای هارولد لوید) (تهماسب صحیحه چون ی اسم فارسی رو نمیشه با ط عربی نوشت ) تو یکی از شبکه های تلوزیونی دل خیلی پری از دوبله های جدید داشتن. میگفتن که دوبله ها خیلی ضعیف شدن، ترجمه هایی که از فیلم میشه هم نسبت به گذشته شدیدا افت کرده آخه مترجمهایی رو که واسه ترجمه فیلمها میارن، در زمینه سینما آگاهی ندارن و دراین زمینه غیر متخصص هستن. دوبلور های امروزی هم دیگه قابل قیاس با دوبلور های گذشته نیستن. مهارت اونها رو هم ندارن در واقع استاد یکی دیگه از دلایل ضعف دوبله رو حجم زیاد کارهای دوبله و در نتیجه با عجله انجام دادن دوبله ها می دونستن. همچنین استاد یکی دیگه از عوامل ضعیف شدن دوبله های ایران رو مدیرهای دوبلاژ میدونستند که هر مدیری رو نمیشه برای هر فیلمی انتخاب کرد باید ببینیم فیلم در چه ژانریه اونوقت ی مدیدر دوبلاژ باتجربه و آگاه که در اون زمینه کار کرده و بلده آورد.

وقتی مدیر دوبلاژ نا آگاه باشه طبیعتا صداهایی رو هم که برای نقشهای مختلف اون فیلم انتخاب میکنه خوب از آب در نمیان. ایشون میگفتن اگه بخوایم بعد از انقلاب دوبله هایی رو که خوب بودن رو نام ببریم خیلی نمیشن. ایشون میگفتن که اوج دوبله ایران در دهه 1340 بود که ایران و ایتالیا در اون دوران بهترین دوبله های جهان رو انجام میدادن و حتی وقت مسئولای کمپانیهای سازنده همون فیلما این دوبله ها رو میدن ما رو تحسین می کردن. ایشون از جمله دوبله های خوب رو که اخیرا انجام شدن رو به دوبله سریال کره ای جواهری در قصر اشاره داشتن و گفتن خوب طبیعیه سریالی که این همه با اقبال عمومی روبرو بشه طبیعتا دوبلش هم خوب از آب در میاد. در ادامه به دوبله قدیم لورل و هاردی که توسط زنده یادان مقبلی و حسن عباسی انجام میشد اشاره کردن و گفتن که اونها کجا و این جدید هایی که دارن به جای اونها صحبت میکنن کجا!! ((ولی خودمونیما واقعا صدای اونها قشنگ تر هم بود ))البته به جز این دو عزیز کسان دیگری هم بودند که به جای لورل و هاردی صحبت می کردند مثل خود جناب ناصر تهماسب به جای لورل و دیگر عزیزان. حالا من برای تایید حرفای استاد میخوام دوبله های جدید و قدیم یک قسمت از فیلم به یاد موندنیه احمق ها در آکسفورد اثر هنرمندان بزرگ الیور امانوئل هاردی و آرتور استنلی جفرسون معروف به لورل از کمپانی هال روچ رو مقایسه کنیم(مربوط به قسمتی که در نقش کارگران شهرداری بعد از آشغال جمع کردن میخوان نهار بخورن)حالا خودتون مقایسه کنید ببینید کدوم ترجمه صحیح تر و با متن جمله های پیشین مرتبط تره؟کدوم ترجمه ها کمیک تر و خنده دار تره؟ حیف که صدا ها رو نداریم که با هم مقایسه کنیم:

دوبله قدیم :

هاردی:آخر عمری بالاخره رسیدیم به آشغال جمع کنیه خیابون. نمیدونم ما چه مرگمونه؟ مگه ما مثل بقیه مردم نیستیم؟ چرا ما نباید ترقی بکنیم؟ چرا ما به هیچ جایی نمیرسیم؟

دوبله جدید:

هاردی: خوب اینم عاقبت ماست وسطه زباله ها و آشغالها گرفتاریم. میخوام بدونم مشکل ما چیه؟ ما به خوبیه بقیه مردم هستیم حتی گاهی هم بهتر از اونها هستیم اماهنوز به هیچ جا نرسیدیم.

دوبله قدیم :

لورل: میدونی که اشکال اصلی چیه؟دنبال درس خوندن نرفتیم. مرگمون همینه. به اندازه کافی با سواد نیستیم.

دوبله جدید:

لورل: تو میدونی مشکل کجاست ما اصلا تحصیلات نداریم. مشکل همینه. ببین ما به قدر کافی با سواد نیستیم

دوبله قدیم :

هاردی: فکر میکنم همینه

دوبله جدید:

هادی: فکر میکنم که درست بگی

دوبله قدیم :

لورل: البته که همینه،اگه ما هم مثل بقیه مردم رفته بودیم ی خورده کلاس یاد گرفته بودیم، الان هیچ کاری حتی آشغال جمع کنی برامون کوچیک نبود، باور کن

دوبله جدید:

لورل: معلومه که درست میگم،باید ما هم مثل بقیه مردم میرفتیم مدرسه و الفبا رو یاد  میگرفتیم،برا بی سوادا اصلا هیچ جا کاری نیست، باور کن

دوبله قدیم :

 هاردی: منظورت از   اگه کلاس یاد گرفته بودیم چیه؟

دوبله جدید:

 هاردی: منظورت از سواد چیه؟

دوبله قدیم :

لورل: نوشتن،خوندن، و چیز دیگه..و.. و سُحاب (لحن گفتار آهسته و با لکنت است)

دوبله جدید:

لورل: خوندنُ نوشتنُ و.. حساب (لحن گفتار سریع و بدون توقف است)

دوبله قدیم :

هاردی:سُحاب؟؟ (با  لحن و حالت تعجب)

دوبله جدید:

هاردی:حساب؟؟ ((با  لحن و حالت تعجب))

دوبله قدیم :

لورل: آره دیگه میدونی،  دودوتا میکنه چندتا و چار چارتا میکنه چندتای دیگه

دوبله جدید:

لورل: میدونی که دودوتا میشه چهار،چهارچهارتا هم از همون قبلی بیشتره

دوبله قدیم :

هاردی: منظورت همون حسابه

دوبله جدید:

هاردی:من و تو حساب بلدیم

دوبله قدیم :

لورل: آره حسابو میدونستم ولی زبونم نمیچرخید

دوبله جدید:

لورل:آره میدونم منظورم چیه اما بلد نیستم بگمش

دوبله قدیم :

هاردی: میدونی تو درست فهمیدی از امروز که کارمون تموم شد میریم کلاس اکابر

دوبله جدید:

هاردی:فکر میکنم چیزی که میخواستی گفتی امروز که کارمون تموم شد میریم ی مدرسه شبانه

دوبله قدیم :

لورل: آره جون تو

دوبله جدید:

لورل: آره فکر خوبیه

حالا خودتون منصفانه نقد کنید.کدوم از این جمله ها بیشتر به درد ی کار کمدی میخوره؟ اصلا ی نگاهی به بالا بندازید کلاس یاد گرفتن (تو دوبله قدیم) کمیک تره یا تحصیلات (تو دوبله جدید)؟ اصلا میریم روی تحریف خیلی فاحش که تو ترجمه و دوبله جدید دیده میشه: به قسمتهای رنگی ی نگاهی بندازید قسمتای قرمز دوبله قدیم و جدیدا آبی هستند.ببینید اصلا دوبله بنا به دلایل نا مشخصی از سوی مترجم محترم تحریف شده در حالی که هیچ معنیه خلاف اخلاق توش نیست. تو دوبله جدید به جای سحاب میگه حساب!! پس با این حال دلیلی دیگه واسه تعجب هاردی نمیمونه؟! پس چرا باید از این کلمه تعجب کنه؟خوب مگه تا حالا تو عمرش اسم حساب و ریاضی رو نشنیده؟؟جواب کاملا مشخصه چون لورل داره کلمه حساب رو اشتباه تلفظ میکنه و به قول دوبله قدیم میگه سحاب. تازه آخرشه خوب دقت کنید تو دوبله قدیم بعد از اینکه هاردی متوجه منظور لورل میشه میگه: آها منظورت همون حسابه ولی تو دوبله جدید میگه: من و تو حساب بلدیم بعدش دوباره تو دوبله جدید تو آخرین خط ابی رنگ میگه که: آره میدونم منظورم چیه اما بلد نیستم بگمش جالبه دیگه آخرش لورل داره داد میزنه که من تلفظ رو اشتباه گفتم ولی هنوز مترجم محترم یا متوجه گافی که داده  نشده یا اصلا بی خیال شده و اصلاح نکرده!!!

اینجاست که استاد میگه مترجم باید به فن سینما آگاه باشه تا ترجمه ها متناسب با مظمون فیلم در بیان. اصلا باید مترجم جوری ترجمه کنه که تو کارش خلاقیت رو هم چاشنی بکنه مثلا نباید تحت الفظی ترجمه کنه ممکنه که یه لغت تو دایره واژگان آمریکایی باشه که واسه اونا کمیک و خنده دار باشه و لی واسه ما یا معادل نداشته باشه یا اصلا چیز خنده داری نباشه. مترجم بدون دست بردن در معنای کلی فیلم باید متناسب با ژانر و مظمون فیلم از لغات متناسب استفاده کنه. اگه مثل این فیلم، کمدی باشه باید حتی المقدور از لغات خنده دارتر و حتی کوچه بازاری تر استفاده کنه. تو یکی از جملات قرمز رنگ دوبله قدیم میگه منظورت همون حسابه ولی تو جمله آبی رنگ بالا تو دوبله جدیدش میگه من و تو حساب بلدیم. حالا واسه من جای تعجب داره اگه اینا سواد حساب کردن رو بلدن پس چرا به خودشون میگن بی سواد و باید به کلاس و مدرسه برن؟؟ اصلا هدف مترجم از تحریف جملات بالا چی بوده؟؟ یعنی مترجم برا گرفتن گاف کارش در جملات قبل که به جای سحاب گفته بود حساب، حالا مجبور شده که این جمله رو هم تحریف کنه حالا چرا برنگشته جمله قبلی رو اصلاح کنه به جای تحریف این یکی و الله اعلم!!! به این جمله ها دقت کنید:  برای ژانر کمدی:  مشکلمون همینه (تو دوبله جدید) قشنگتره یا مرگمون همینه (تو دوبله قدیم)؟؟ فکر میکنم که درست بگی (تو دوبله جدید) قشنگتروراحت تره یا فکر میکنم همینه (تو دوبله قدیم)؟؟ الفبا رو یاد  میگرفتیم (تو دوبله جدید) قشنگتره یا کلاس یاد گرفته بودیم (تو دوبله قدیم) و .....

 یادمون نره که این جملات داره بین دوتا بی سواد رد و بدل میشه که خوب نمیتونن صحبت کنن حالا این چند نمونه بالا کدومشون به صحبت کردن دوتا بی سواد بیشتر شبیه؟؟ انصافا کلاس اکابر (تو دوبله قدیم)  قشنگتره یا کلاس شبانه (تو دوبله جدید) ؟؟ میدونی.. تو درست فهمیدی (تو دوبله قدیم) قشنگتره یا فکر میکنم چیزی که میخواستی گفتی (تو دوبله جدید) ای کاش مترجم محترم ی نگاهی به دوبله قدیمش مینداخت بعد شروع به ترجمه میکرد. اصلا اینا ابتکار ندارن تو دوبله قدیم همین فیلم وقتی لورل با خالی کردن باد لاستیک ماشین کلاه هاردی رو تو سطل اشغال میندازه و کثیف میکنه هاردی با عصبانیت ی جیغ بلند و خنده داری میکشه و کلاهشو پس میگیره ولی تودوبله جدیدش کاملا آروم و بدون صدا کلاهو پس میگیره.تو نسخه اصلیش هم چیزی نمیگه ولی این کار ابتکاری دوبلور قدیمی ایرانی رو نشون میده. از اینها که بگذریم انصافا چرا میان با اینکه بعضی دوبله های قدیم کاملا با کیفیتن باز میان از اول دوبله میکنن؟؟ این یعنی چی؟؟ نه ماشاالله دوبله های قشنگی هم میکنن؟؟ مثلا همین فیلمای بروسلی رو ببینید؟ بابا این چه افتضاحیه که در آوردن؟ صدای خشن و مردونه و محکم ی رزمیکاری مثل بروسلی رو اومدن برداشتن به قول معروف تو دماغی کردن!! اون هم ی صدای کاملا لطیف که به درد فیلمای رومانس و به اصطلاح عاشقانه میخوره نه رزمی!! اون هم واسه بروسلی!! من مطمئنم که اگر مرحوم بروسلی زنده بودن و این دوبله افتضاح رو میدیدن حالشون گرفته میشد. اصلا ی فیلم رزمی با خشم و هیجان هنرپیشه ها همراه هستش و دوبلور هم باید با نهایت خشم و احساس دوبله کنه که به احساس واقعیه فیلم آسیبی نرسونه. ولی میبینیم اومدن همه رو از اول دوبله و خراب کردن.اصلا احساس متن  فیلم رو نرسوندن. اینجاست که استاد میگه که مدیر دوبلاژ باید در اون زمینه فیلم و اون ژانری که کار میکنه کاملا مسلط و آگاه باشه و صداهای خوب و دوبلورهای خوبی رو متناسب با اون فیلم انتخاب کنه.

منبع:  classicfilms.blogfa.com با اندکی ویرایش

انشااله یکی از پروژه هایی که حتما باید بعدا بهش برسیم گذاشتن صدای دوبله اصلی و قدیمی  لورل هاردی بر تصویر DVD جدید هست. زوج اینچنینی در تاریخ سینما دیگر تکرار نشد.   نقش ترجمه به خصوص در فیلم هایی که دیالوگ محور هستند بسیار مهم است. به خصوص  فیلم های کمدی  ( به ویژه کمدی کلامی ) ،  که در این زمینه باید بسیار با دقت ترجمه شوند.

البته این مشکل ترجمه رو حتی در شاهکارهای دوبله هم داریم. در دوبله بعضی فیلم های کلاسیک ، مترجم یا مدیر دوبلاژ ، عمدا یا سهوا ، کل جمله رو عوض کرده و در بعضی موارد جمله هایی که به نظرش مناسب تر بوده جایگزین کرده و  امروز بعد از 40 سال ، متاسفانه دیگر به آن صداهای جادویی برای تصحیح ترجمه دسترسی نداریم و ناچاریم آنها را با همان دیالوگ ها بپذیریم. البته در برخی موارد هم حقیقتا جایگزینی برای جمله انگلیسی وجود نداشته و چون معادل فارسی ای موجود نبوده ، مدیر دوبلاژ جمله ای را که مناسب می دیده ، جایگزین می کرده است.

مشکل ترجمه برخی عبارات و اصطلاحات انگلیسی به زبان فارسی یکی از مهمترین بخش های دوبله است. به عنوان نمونه به چند مورد در دوبله های شاهکار که متاسفانه درست ترجمه نشده اند نگاه کنید:

در پایان بربادرفته وقتی که رت ( کلارک گیبل ) از اسکارلت ( ویوین لی ) خداحافظی می کند ، جمله ای می گوید که معنی آن به حدی مهم است که در انتخاب صد دیالوگ برتر تاریخ سینما ( 100 سال - 100 دیالوگ ) توسط موسسه فیلم آمریکا AFI به عنوان دیالوگ اول انتخاب می شود. او می گوید:

 "Frankly, my dear, I don't give a damn"

چیزی که در دوبله می شنویم اینست:    " راستشو بخوای عزیزم ، اصلا برام مهم نیست "

خب مشکل اینجاست که این معنی برای یک شنونده فارسی زبان هیچ خصوصیت خاص و ممتازی که جذابیت اول شدن را دارا باشد ندارد. به عبارتی دیگر ، قدرت جمله ، هنگام ترجمه از بین رفته است. مسلما می شد با یک عبارت مشابه فارسی ( که لزوما ترجمه دقیق تحت اللفظی نباشد ) قدرت جمله را حفظ کرد.

مثلا " می دونی عزیزم ، من دیگه از تو خسته شدم "  یا    " عزیزم ، من دیگه به پای تو نمی شینم "

البته با کمی صرف وقت و کلمه شناسی می توان جایگزین های بهتری نیز پیدا کرد.

در مورد ترجمه اشتباه برخی نام های فیلم های معروف هم حرف و حدیث زیاد است. برخی از این نام ها به دلیل زیبایی و اینکه در طول دهها سال استفاده شده ، پس کسی به دنبال تغییر آنها نیست !

north by northwest  شمال از شمال غربی

این نام یکی از معروف ترین فیلم های آلفرد هیچکاک است. روز اولی که مترجم   ، سهوا " و به اشتباه عبارت شمال از شمال غربی را انتخاب کرده نمی دانسته که معنی دقیق این عبارت سفر به شمال با خط هوایی Northwest ( یکی از شرکت های هواپیمایی معروف آمریکا ) بوده است. یعنی نام درست و خلاصه می تواند این باشد:  شمال همراه با نورث وست . یا شمال بوسیله نورث وست

اما چون همه عبارت اولیه را استفاده می کنند و انصافا نام زیباتر و با مسماتری هم می باشد ، پس فعلا تا اطلاع ثانوی همین نام بر روی فیلم خواهد ماند !

در مورد اینکه لورنس عربستان صحیح است یا لورنس عربها ذکر چند نکته ضروری است

1-به لحاظ ترجمه گرامری و اصول ترجمه

Arabia  در زبان انگلیسی به منطقه شبه جزیره عربستان اطلاق می شود ( نه کشور عربستان سعودی) ولی در علم زبان شناسی به عربها اطلاق می شه

در زبان فارسی ما به اختصار به کشور عربستان سعودی ، عربستان می گوییم ، (عربستان یعنی محل و منطقه عربها)

به لحاظ زیبایی یک عنوان سینمایی در زبان فارسی ، لورنس عربستان زیباتر است اما چون اکثر مخاطبین  عنوان عربستان رو به دید کشور عربستان می بینند لورنس عربها ترجمه صحیح تری است.

2-به لحاظ تاریخی

شبه جزیره عربستان به لحاظ جغرافیایی نه سیاسی شامل مناطق زیر است

بحرین ، کویت ، عمان ، قطر ، امارات ، یمن ، عربستان سعودی ، شمال شرقی اردن ، جنوب شرقی سوریه و غرب عراق می باشد

به لحاظ تاریخی در جامعه عرب همیشه مصر نقش تعیین کننده داشته و اصطلاح Arabia در آن دوران منظور جامعه عرب می شده که کمیته عربها در مصر واقع بوده.

در ان دوران منطقه حجاز که مستقل بوده  و ربطی به عربستان سعودی نداشته به اضافه کویت ، اردن ، سوریه و  عراق در اشغال امپراتوری عثمانی بوده .

لورنس به مصر می ره و از طریق کمیته عربها ، اعراب اون منطقه رو علیه امپراتوری عثمانی می شوراند اون موقع تقسیمات کشوری عربها به این شکل امروز وجود نداشته و بعد از جنگ جهانی اول و سقوط عثمانی ایجاد می شه

و خیلی خاندان سعودی نقشی در این جنگ نداشته.

بنابراین لورنس جامعه عرب یا لورنس عربها ترجمه صحیح تری است.

به تازگی تعداد فیلم های زیرنویس و دوبله گذاری شده در بازار اینقدر زیاد شده که از هر فیلم نسخه هایی متفاوت ، هر ماهه در دسترس علاقمندان قرار می گیرد . جدای از کیفیت های متفاوتی که صداگذاری این نسخه ها با هم دارد ، امکان دیدن زیرنویس های انگلیسی ، فارسی و ... همراه با صداهای اصلی و دوبله   ( 2 صدا ) در برخی نسخه ها امکان پذیر شده است. چندی پیش یکی از این نوع فیلم ها بدستم رسید و من هم برای کنجکاوی ، هم زیرنویس فارسی و هم صدای دوبله فارسی آنرا فعال کردم. حاصل کار بسیار گیج کننده بود. تقریبا در 60 درصد صحنه ها ، جملات زیرنویس با جملاتی که در دوبله گفته می شد تفاوت کلامی ( نه معنایی ) داشتند. جمله بندی دوبله پخته تر و شیواتر بود اما در برخی جملات معنی زیرنویس واضح تر و گیراتر بود. البته در بعضی قسمت ها ، اینقدر تفاوت زیاد بود که برای پیدا کردن ترجمه صحیح تر به زیرنویس انگلیسی فیلم مراجعه می کردم.

مشکل اصلی این بود که نه ترجمه درست دوبله ( که کار TV ) بود اطمینان داشتم و نه به صحیح بودن ترجمه زیرنویس. دیدن فیلم با زبان اصلی هم که در مرام ما نیست ! کار به جایی رسید که تصمیم گرفتم تا موقعی که نسخه جدیدی از دوبله یا زیرنویس آن - که قابل اعتماد تر باشد - بدست نیاورم ، عطایش را به لقایش ببخشم. حیف است که یک فیلم زیبا اینگونه حرام شود.

راستی کسی زیرنویس کار خبره ، که کار سفارشی قبول کنه سراغ نداره ؟!

سلام

اقای واترلو یک توضیح  در مورد  2 نسخه دوبله دوست امریکایی که در ایران به نام طعمه نمایش داده شده بدید

کدوم دوبله به تم فیلم دوست امریکایی نزدیک هستند؟

این نسخه در حال حاضر در بازار هست کدوم دوبله هست؟

(۱۳۸۸/۸/۶ صبح ۰۲:۰۸)vic_metall نوشته شده:  

سلام

اقای واترلو یک توضیح  در مورد  2 نسخه دوبله دوست امریکایی که در ایران به نام طعمه نمایش داده شده بدید

کدوم دوبله به تم فیلم دوست امریکایی نزدیک هستند؟

این نسخه در حال حاضر در بازار هست کدوم دوبله هست؟

با سلام به شما

متاسفانه از هر دو دوبله این فیلم چیزی دستگیرت نمی شه

دوبله اول هم ناقصی داره که معلوم نیست چرا دوبله نکردن

نسخه ای که سینما 4 مسعود اوحدی نشان داد دوبله اول است که زمانی حرف زده

نسخه تله ای که تو بازار است دوبله دوم است که طهماسب حرف زده

در هر صورت در هر دو دو بله متوجه منطور فیلم نمی شوی مگر اینکه قصه فیلم رو خونده باشی

"  roundup the usual suspects " 

این جمله ای است که سروان رنو در پایان فیلم  کازابلانکا می گوید و تا آنجا در فرهنگ عامه مردم جا افتاد و معروف شد که خود عنوان فیلمی دیگر به نام مظنونین همیشگی شد .( همون کایزر شوزه خودمون با بازی کوین اسپیسی ) . در دوبله کازابلانکا به دلایل نامعلوم این عبارت اینطور ترجمه شده: "برش دارین بذارینش تو ماشین ! " . اما  ترجمه فارسی دقیق آن که نوعی معنی طنز هم در آن  نهفته است اینست " برید دنبال مظنونین همیشگی" ؛ شاید با کمی ترجمه آزادتر بتوان جملات جالب تر دیگری هم جایگزین کرد:  برید مظنونین همیشگی رو بیارین اینجا.  و یا   برید دنبال آدمهای مشکوک .  به هر حاب همیشه یک سری آدم های بدبخت و سابقه دار هستن که تا اتفاقی می افته ، پلیس همیشه اول میره یقه اونا رو می گیره. (=مظنونین همیشگی )

(۱۳۸۸/۷/۳۰ صبح ۱۲:۱۰)IranClassic نوشته شده:  

در مورد ترجمه اشتباه برخی نام های فیلم های معروف هم حرف و حدیث زیاد است. برخی از این نام ها به دلیل زیبایی و اینکه در طول دهها سال استفاده شده ، پس کسی به دنبال تغییر آنها نیست !

 

گذشته از اشكالات ترجمه همانطور كه دوستان مي دانند بسيار از فيلمها در سينماها با نام ديگري اكران ميشد.

فكر مي كنم مقايسه اي بين نام اكران شده و نام اصلي فيلم خالي از لطف نباشد.

كه در بعضي مواقع نام انتخابي دلنشين تر نيز مي نمود.

روح=رواني

اين گروه خشن=دسته وحشي

بليارد باز=تيغ زن

درخت زندگي=منطقه رينتري

داغونت مي كنم بيلي=پت گارت و بيلي دكيد

اين فرار مرگبار=گريز

مردان حادثه جو=بوچ كسيدي و سندانس كيد

آشپز هنگ=در جنگ با ارتش

گناهكار نيويورك=باترفيلد 8

ازدواج مكرر=داستان فيلدلفيا

زن نامي شهر=زن سال

قدرت جواني=يكنفر آن بالا مرا دوست دارد

عيسي بن مريم=عيسي ناصري

كتاب آفرينش=انجيل:در آغاز

فروغ بي پايان=شاه شاهان

غريق=استخر غرق كننده

صبح روز چهارم=بيوه كودرك

اسير وجدان=دنباله رو

ولگرد نيمه شب=شب رو ها

شعله هاي آتش=بسوزان

قمار باز سينسيناتي=بچه سينسيناتي

آسيابان عشوه گر=زن زيباي آسيابان

هفت دلاور=هفت با شكوه

مارشال=روستر كاگبرن

دلاور=جيك بزرگ

بعد از ظهر نحس=بعد از ظهر چله تابستان

آمريكايي قهرمان=آمريكايي زشت

شبي در رم=تعطيلات رمي

برنده=پيروزي

دنياي بزرگ يك مرد=زندگي و مرگ قاضي روي بين

اسارت به خاطر آزادي=مامور مكينتاش

ملكه آفريقا=قايق آفريكن كويين

ميسوري از هم مي پاشد=آبگير هاي ميسوري

حمله فيلها=منطقه عبور فيل

هوس در صبح تابستان=آگرانديسمان

دوازده مرد خبيت=دوجين كثيف

11 سارق در لاس وگاس=11مرد اوشن

اشكها و لبخندها=آواي موسيقي

جهنم زير و رو=ماجراي پوزايدون

توطئه در پاراگوئه=بچه هاي برزيل

گلوله=بوليت

به خاطر يك مشت دلار=يك مشت دلار

دليجان آتش=دليجان جنگي

تفنگ خدا=خشم خداوند

يك مرد يك ترن=امپراطور شمال

تعقيب در بزرگراه=شوگرلند اكسپرس

فرار به سوي پيروزي=پيروزي

هنگ جانبازان=قهرمانان كلي

گروگان=اسن كهر را بنگر

آتيلا=آتيلا تازيانه خداوند

هوسهاي امپراطور=كجا مي روي؟

تنها در تاريكي=تا تاريكي صبر كن

دامي براي جيمز باند=از روسيه با عشق

آخرين مرد روي زمين=مرد اومگا

متهم=گروهبان راتليچ

قلعه عقابها=جايي كه عقابها جرات مي كنند

معجزه سيب=جيبي پر از معجزه

شكار در شهر=هري كثيف

چیزی که مشخص است اینست که فیلم هایی که آن زمان در سینما اکران می شدند ؛ برای اینکه نام آنها برای مخاطب عام ایرانی جذاب تر و قابل فهم تر باشد گاهی تغییر بسیاری می کرده است:

بوچ كسيدي و ساندانس كيد = مردان حادثه جو !

در برج جدی ( هیچکاک )  = زندگی جهنمی !

البته بانی و کلاید را نمی دانم اما احتمالا اینطور ترجمه می شده :  زوج ماجراجو !

***

در برخی موارد هم معنی اصلی جمله فدای ظاهر زیبای نام می شده:

seven years itch - خارش هفت ساله : چیزی که از این عبارت به ذهن می رسد ، خارشی است که هفت سال به درازا می انجامد در حالیکه منظور اصلی فیلم خارشی است که بعد از هفت سال بروز می کند ، و نه خارشی که مدت آن هفت سال است.  یعنی در اصل باید نام این می بود:  خارش بعد از هفت سال

for whom the bell tolls - زنگ ها برای که به صدا در می آید: این نامی است که همواره بر کتاب معروف ارنست همینگوی مانده است و معنی آن با توجه به کلمه زنگ ، آن معنی اصلی را که ناقوس است نمی رساند. زنگ بیشتر برای تلفن و موارد اخباری به کار می رود . همچنین کلمه bell به صورت مفرد و غیر جمع آمده است. شاید بهترین عبارت برای نام فیلم این باشد:  ناقوس  برای که می نوازد و یا  ناقوس مرگ برای که بصدا در آمده است.

Star wars - جنگ ستارگان : یکی از نام های زیبا و پر مسمایی است که البته با توجه به نام لاتین آن در اصل باید این باشد: جنگ های ستاره ای  یا جنگ های بین ستاره ای . 

 .... 

در مورد فیلم دیوانه ای از قفس پرید که بعضی جاها با نام پرواز بر فراز آشیانه فاخته از اون یاد میشه ، جریان چیه ؟ آیا واقعا دوتا اسم لاتین داره یا اینم در ترجمه به این صورت در آمده ؟   در پوسترهای فیلم هم همان عبارت دومی دیده میشه.

سروان جان مثل همان پستي كه در مورد نامهاي انتخابي در ايران نوشتم.

 نام اصلي اين فيلم پرواز بر فراز آشيانه فاخته است. كه از رماني به همين نام نوشته كن كيسي اقباس شده است.

اين فيلم در ايران با نام ديوانه از قفس پريد به نمايش در آمده است.

نه اینو می دونم سهیل جان ! منظورم این بود که عبارت دیوانه ای از قفس پرید از کجا آمده ؟ آیا مربوط به رمان خاصی بوده ؟ چون عبارت معروفی است و بیشتر هم فیلم را به این نام می شناسند.

(۱۳۸۸/۸/۲۰ صبح ۱۲:۳۴)سروان رنو نوشته شده:  

نه اینو می دونم سهیل جان ! منظورم این بود که عبارت دیوانه ای از قفس پرید از کجا آمده ؟ آیا مربوط به رمان خاصی بوده ؟ چون عبارت معروفی است و بیشتر هم فیلم را به این نام می شناسند.

گفتم كه همون حكايت اسم اكران شده تو ايرانه كه بعضا" اينقدر خوب انتخاب ميشد كه تو ايران بيشتر به همون اسم شناخته ميشه.

مثل:بيلياردباز،اين گروه خشن،اشكها و لبخندها و.....

اين اسم هم از يكي از ديالوگ هاي آخر فيلم اومده كه رئيس(همون سرخپوستي كه خودش رو به لالي زده بود) پنجره رو ميشكنه و فرار مي كنه و يكي از روانيها فرياد مي زنه(فكر مي كنم با صداي ناصر نظامي):

اون رفت،فرار كرد.....ديوونه از قفس پريد.!

(۱۳۸۸/۸/۲۰ صبح ۱۰:۴۰)soheil نوشته شده:  

 

اين اسم هم از يكي از ديالوگ هاي آخر فيلم اومده كه رئيس(همون سرخپوستي كه خودش رو به لالي زده بود) پنجره رو ميشكنه و فرار مي كنه و يكي از روانيها فرياد مي زنه(فكر مي كنم با صداي ناصر نظامي): اون رفت،فرار كرد.....ديوونه از قفس پريد.!

خودشه سهیل جان . اصلا حواسم به این دیالوگ پایانی نبود.  درسته

البته معنی پرواز بر فراز آشیانه فاخته هم زیاد واضح نیست ( نام رمانی که ازش اقتباس شده ) یعنی مثلا دیوونه خونه آشیانه فاخته اس ؟!  یا یه جور معنی فلسفی دیگه داره ؟

(۱۳۸۸/۸/۲۰ عصر ۱۱:۴۸)سروان رنو نوشته شده:  

[خودشه سهیل جان . اصلا حواسم به این دیالوگ پایانی نبود.  درسته

البته معنی پرواز بر فراز آشیانه فاخته هم زیاد واضح نیست ( نام رمانی که ازش اقتباس شده ) یعنی مثلا دیوونه خونه آشیانه فاخته اس ؟!  یا یه جور معنی فلسفی دیگه داره ؟

والا اين رمان رو نزديك به 10 سال پيش خوندم.

ولي اسم اين رمان هم از يك شعر معروف اومده كه يادم رفته شاعرش كي بود.

واز اين قطعه:

يكي به سوي غرب رفت.....يكي به سوي شرق

و يكي بر فراز آشيانه فاخته به پرواز در آمد.

كه اين شعر رو شهيار قنبري تو كاست قدغن خونده.

روز جمعه ، چند دی وی دی از دوبله های اصلی قدیمی لورل هاردی که بوسیله یکی از دوستان بدستم رسیده بود را دیدم. متاسفانه کیفیت تصویر در حد ماقبل VHS بود اما صدا خوب و  واضح بود. در قسمتی از فیلم،  لورل و هاردی وارد خانه ای می شوند که سیستم لوله کشی آب آن قاطی پاتی است. شیر وان حمام را که باز می کنی لوله گاز آشپزخانه باز می شود و شیر گاز اجاق را که می چرخاندند ، از دوش حمام آب بیرون می زد ! هاردی پشت تلفن رفت و به مسئول ساختمان گفت که شماره لوله کش خانه را بگیرد و بعد به لوله کش گفت:  شما لوله کش این ساختمون هستین ؟

لوله کش -  بعله ... فرمایشی بود ؟!

هاردی -   مرد حسابی ! تو نباید لوله بکِشی ، لوله باید تو رو بکِشه  ! !     ( دوبله اول )

در دوبله دوم عبارت به این صورت در آمده است.

- مرد حسابی ! تو باید می رفتی معما طرح می کردی !  (دوبله دوم )

ترقی می کند هر کس به بالا .... ما از بالا به پایین می ترقــّیم

 پ.ن:  هر زمان هر کدام از دوستان که بخواد تصویر با کیفیت این  DVD رو با صدای دوبله قدیمی میکس کنه من برای همیاری اعلام آمادگی می کنم.

(۱۳۸۸/۸/۲۰ عصر ۱۱:۴۸)سروان رنو نوشته شده:  

البته معنی پرواز بر فراز آشیانه فاخته هم زیاد واضح نیست ( نام رمانی که ازش اقتباس شده ) یعنی مثلا دیوونه خونه آشیانه فاخته اس ؟!  یا یه جور معنی فلسفی دیگه داره ؟

اگر اشتباه نکرده باشم رمان "پرواز بر فراز اشیانه فاخته" در سال 1962 اثر کن کیسی منتشر شد. کرک داگلاس امتیاز این رمان را خرید و ابتدای امر آنرا در صحنه تئاتر به اجرا گذاشت اما امکان ساخت فیلم میسر نشد. اواسط دهه 70 که امکان ساخت فیلم به تهیه کنندگی داگلاس و کارگردانی میلوش فورمن مهیا گشت ، داگلاس(علیرغم میل فراوان) به دلیل کبر سن نمیتوانست در نقش مک مورفی ظاهر شود و قرعه فال بنام جک نیکلسن افتاد که الحق از خوش اقبالی سینما بود و بس.

اگر دوستان علاقمند و ریزبین دقت کرده باشند ، آغاز و پایان فیلم ، فضای گرگ و میش صبحگاهی است...

فاخته در ادبیات غرب نماد صلح و بویژه "آرامش" است. در انجیل آمده است که وقتی کشتی نوح روی آب سرگردان بود ، فاخته از بین پرندگان به پرواز درآمد و بعد از مدتی با شاخه ای از زیتون بازگشت. مدتی بعد کشتی به خشکی نشست و همگان به سلامت رستند. نوح ، فاخته را مظهر امنیت و آرامش نامید و زیتون را نماد پایندگی و صلح. شاید به همین خاطر است که میگویند هرکه زیتون بکارد عمری دراز را تجربه خواهد کرد.

پرواز بر فراز آشیانه فاخته نامی به غایت زیبا و مترادف با وقایع داستان است. بی هیچ تردید و شائبه ، آشیانه ای که فاخته بسازد امنترین جایی است که میتوان متصور شد ... اما هرگونه پروازی از سوی پرنده ای غریب بر فراز این آشیان، نمادی از ناامنی. سلب آسایش از نماد آسایش است... در این داستان ، پرستار راچد و دوستانش پروازی هولناک در گستره ی آشیانه ای دارند که ساکنانش فاخته هائی بی آزارند. تلاطمی که خشونتهای بی حد و حصر این پرستار در این آشیانه بپا میکند ، بی هیچ تردید ، فاخته ای ساکن این آشیان نخواهد ماند ... و به همین خاطر است که نماد بی چون و چرای فاخته ی فیلم (رئیس) سحرگاهان (آن هنگام که کرکسهای فیلم در خوابند) حصار را در هم می شکند و از آشیانه ای می گریزد که دیگر جای آسایش نیست.

متاسفانه نام بسیار با مسما و زیبای این فیلم در زمان اکران و از سوی مترجم(و شاید مدیریت دوبلاژ) به "دیوانه(یا دیوانه ای) از قفس پرید" (و صرفا بر اساس آخرین جمله فیلم) تغییر یافت.

البته بودند فیلمهائی که در ایران با عناوینی بسیار سترگتر از نام اصلی فیلم به نمایش درآمدند (مانند نام  آخرین تلولوء شفق بجای اولتیماتوم)، اما بحق ، در نامگذاری این فیلم در ایران ، بدان ظلم شد