عربسک  Arabesque

در دهه 60 استنلی دانن دو فیلم پرفروش و مشهور معما 1963 و عربسک 1966 را کارگردانی نمود که هردو در زمان اکران رکورددار فروش در گیشه بودند. گرچه منتقدان معما را بسیار پسندیدند و به عنوان یک اثر هیچکاکی از دانن مورد ستایش قرار دادند، اما عربسک شاید دارای جذابیتهای بصری بیشتری به عنوان یک فیلم تمام عیار جاسوسی-جیمزباندی و با تم تعقیب و گریز باشد.

دیوید پولاک (گریگوری پک) یک پروفسور استاد هیروگلیف است که قرار است مدتی را در دانشگاه آکسفورد بگذراند. وی از جانب منابع سری و متفاوت عربی طرف تماس قرار می گیرد تا یک نوشته مرموز هیروگلیف را رمزگشایی کند. یک تاجر مشکوک عرب (آلن بادل) و یک رهبر محترم سیاسی از خاورمیانه (کارل دورینگ)در رقابت برای کشف راز هیروگلیف هستند. در این بین معشوقه زیباروی تاجر عرب ، یاسمین (سوفیا لورن) هم یک مامور نفوذی و ستون پنجمی رقیب است که با پروفسور ماجراجو در یافتن هیروگلیف رمزی و رمزگشایی آن و انتقال پیام به رهبر عربی همکاری داشته و روابط حسنه ای برقرار می کنند!... نظیر آنچه در احوالات زیبارویان خطر پیشه در سری فیلمهای جیمزباند می بینیم.

پک که درفیلمهایش عمدتا بسیار عصا قورت داده نقش بازی می کند. اینجا بنا به اقتضای کاراکتر همان حالت خشک و رسمی را دارد اما با درگیر شدن پروفسور در ماجرای هیجان انگیز جاسوسی آنچنان در رل خود انعطاف و چابکی نشان می دهد که در قالب منعطف نقش بسیار جذاب می نماید. در جریان فیلم پروفسور به معشوقه تاجر و جاسوس دوجانبه یاسمین ازیر علاقه مند می شود. صحنه مخفی سازی پولاک در حمام توسط یاسمین یکی از طنزهای جذاب فیلم است که یاسمین شوخ طبع نیز چند بار به طعنه بدان اشاره می کند.

سوفیا لورن زیبا هم در نقش یاسمین با لباسهای دیور چنان می درخشد که در طول حضورش همواره تمام صحنه را از آن خود می کند. تبدیل یاسمین از یک معشوقه جذاب و لوند به یک جاسوسه خطرناک دوجانبه همراه با چاشنی طنز خاص دلنشین در میمیک چهره و چشمهای لورن و عشوه گریش بسیار دیدنی است.

اما نکته بسیار جالب و قابل تعمق در فیلم عربسک نشان دادن این واقعیت است که خاورمیانه آن دوران محل جمعی اراذل و اوباش و جنایتکار نیست. از یاسمین دختر عرب گرفته که شیک پوشیش چشم نواز است و سمبل یک جاسوس زن مدرن است، تا تاجر خطرناک ولی مبادی آداب عربی و بالاخره رهبر روشنفکر و دلسوز خاورمیانه که به دنبال یافتن یک راه حل مسالمت آمیز برای برخورد با مشکلات کشورش می باشد و علاوه بر اینها برخورد محترمانه و پر ارادت پروفسور پولاک به رهبر عرب و همدستانش همه در جهت اعتلای اعتبار اعراب است. این فیلم از بسیاری همتایان جاسوسی دهه شصتی خود که درباره جنگ سرد و جاسوس بازیهای روسهاست، از نظر سوژه و بازی پیشی می گیرد.

اینجا باید تقدیر ویژه ای از موسیقی هنری مانچینی به عمل بیاوریم. او سازنده موسیقی هر دو فیلم دانن معما و عربسک بود، گرچه در معما هم بسیار موفق عمل نمود اما موسیقی عربسک او با تلفیق تم عربی خاورمیانه ای با نتهای غربی بسیار شنیدنی و با شکوه از آب درآمده و فضای عربی فیلم را به بیننده القا می کند.

برای لذت بردن از فیلم انتظارات خود را کمی پایین بیاورید و اجازه بدهید دانن در طول فیلم شما را در تعلیق حیران کننده ای قرار دهد و هنرپیشگان عربسک هم شما را در بازی خطرناک و مهیج عشق، جوک و جاسوسی شان وارد نمایند.