با سپاس از سروان رنو گرامی بابت آغاز این بحث تامل برانگیز . البته قلم من قاصر و علم من ناقص تر از اونی هست که بخوام در اینباره صاحب نظر باشم اما ...

بشخصه نمیتوانم پادشاهان و رجال سیاسی [در اینجا قاجار] را مهمترین عامل عقب ماندگی ایران [در قرن نوزدهم] بدانم . به نظرم از دلایل اصلی عقب ماندگی سرزمین مادریمان تغییر سیاست های مکرر در هر دوره از تاریخ ، تحت شعاع قرار گرفتن از طرف دیگر کشور ها [ابر قدرت ها] بخاطر موقعیت جغرافیایی و دور و بی اطلاع ماندن از وقایع مهم در دنیا همچون انقلابات صنعتی و پاره ای مسائل دیگر  مثل مسئله نژادی و دین و ... که بدون شک بی تاثیر نبوده و گاهی موجب اتحاد و همبستگی و گاهی هم سبب دشمنی های داخلی و خارجی گردیده ، مردم این قسمت از جهان که ایران ، پارس (هردو برای من عزیز هستند) نام دارد می باشد. در اینجا بحث بر سر «خان بابا جهانبانی» که بعد ها با نام فتحعلی شاه به سلطنت رسید است . پادشاهی زیبا پسند و جمال دوست ، دارای دیوان شعری ( بیشتر غزل ) .در کتاب خواجه تاجدار درباره او خواندم که بخاطر نزدیکیش (برادرزاده) با آقا محمد خان که انسانی کاردان و لایق و بااراده بوده او نیز در اوایل سلطنتش همین خصلت ها را داشته است اما پس از چندی به خاطر پاره ای از مسائل (در مقدمه دیوان اشعارش آمده : این قدر اسباب عیش و تجمل و فرزندان متعدد شایسته هیچ سلطانی را حاصل نگشته ... بعد از فراغت از امور مملکت داری به عیش و شادکامی و تفرج باغ و بار و تفنن راغ و شکار مشعوف بود و شب ها در سراهایی چون بهشت پر حور و محفل هایی چون خورشید پرنور به عیش و عشرت می گذاشت ... ) حکومتش رو به زوال رفت و در قرارداد های گلستان و ترکمانچای قسمت هایی از خاک ایران را به روسیه واگذار کرد .

حالا ما مانده ایم و نگاه امروزی به پادشاه 170 سال پیش : مظهر خیانت ، ظلم ، شقاوت ، فساد و تباهی ؟ یا نگاه 170 سال پیش به پادشاه وقت : ظل السلطان ، مسئول جهاد در برابر کفار ، قدرت لایزال شرعی و عرفی و شبه جانشین خدا بر روی زمین ! کدام یک میتواند واقعی باشد ؟ گذشت زمان و نمودار شدن افق های تازه ای از حقیقت و تاثیر «تبلیغات» ؟ یا زندگی در آن دوره و حس و فهم موقعیت آن دوره ؟  به نظر من هر دو .

جدا شدن قسمت های گرجستان ، ایروان ، نخجوان و ... و پرداخت غرامت جنگی  هنگفت به روسیه به خاطر نالایقی و نا کارآمدی شخص فتحعلی شاه بعنوان شاه در ایجاد نیروی نظامی یا نتیجه هیجان زدگی روحانیون و عدم شناخت درباره قدرت روسیه در دربار قاجار و یا وفادار نبودن کشور های فرانسه و انگلستان به پیمان همکاری با ایران بوده و می توان گفت که پذیرفتن معاهده های گلستان و ترکمانچای از طرف فتحعلی شاه از آن جهت خردمندانه بوده است که جلوی ضرر را از هر جا که بگیری منفعت است ! (در مقدمه دیوان اشعارش باز آمده است که ...در تمامت عمر وهنی در دولتش حادث نیامد الا در فتنه آذربایجان که در پیش یاجوج حادثه سدی سکندر آسا از زر مسکوک بست تا آن فتنه فرو نشست . چنین کنند بزرگان چو کرد باید کار).این که ما بگوییم اشتباه فتحعلی شاه در اینجا و آنجا بود حرفی است که ما به راحتی به زبان می آوریم و واقعا معلوم نیست که اگر شخص دیگری هدایت ایران آن دوره را بر عهده داشت ممکن بود بدتر از آن عمل کند . برای اداره امور داخلی و خارجی آن زمان ایران به چه موارد و مسائلی باید توجه میشده ؟ رسیدگی میکرده ؟

ولی آیا دفن شدن کسی یا پادشاهی در جوار قبر حضرت معصومه (س) دلیل بر خوب بودن آن شخص می تواند باشد ؟! آیا تشییع جنازه با ابهت و با جمعیت و عزاداری مملکت و خواندن نماز میت از طرف بزرگترین علما و روحانیون چطور ؟ پیغام تسلیت علما و مراجع نجف ( که حتی در ایران زندگی نمی کرده اند و فقط شاید به دلیل فرستادن گنبد و ضریح های طلایی بوده که آقا محمد خان برای آرامگاه های ائمه اطهار فرستاده است ؟ )

اینکه او دارای ازدواج های متعدد و مکرر برای داشتن متحدین جدید برای خود بوده به نظر کمی غیر منطقی میاد ! چون در آن دوره و حتی دوره های پیشین ، قتل و توطئه برای جانشین شدن ولیعهد و کسب قدرت از طرف پسران و حتی مادرانشان چه در ایران و حتی در خارج از ایران ( بصورت بارز در سریال حریم سلطان ، کتاب سلطانه )امری معمولی و متداول بوده است. و آیا داشتن رابطه های فرزند خواندگی ( البته نه به شکل ایتالیایی اش ) و برادران و خواهران ناتنی به «آرام اداره» کردن کشور بدون ارتش ، اقتصاد ، پلیس و ... کمک می کرده ؟ یا یکپارچه ماندن ایران آن دوره بیشتر بخاطر تغییر سیاست و روابط میان ابر قدرت های آن زمان ( فرانسه ، انگلستان و روسیه ) یا حکومت ملوک الطوایفی دیگر شهر ها که به شاه وفادار بوده اند و یا اقدامات مفید آقا محمد خان برای یکپارچه کردن ایران و باقی ماندن آثار رعب و وحشت از دوره او سبب حفظ کلیتی به نام ایران شده ؟