هیچ صدائی زیباتر از صدائی که قرآن میخواند نیست (مشروط بر آنکه چنین نباشد که : گر تو قرآن بدین روش خوانی/ببری رونق مسلمانی - سعدی)

دوستانی که از قبل مرا می شناسند میدانند که درسالهای گذشته در ماه های مبارک رمضان به بهانه ای بحث را بسوی صداهای ماندگار در تاریخ اسلام که عمدتا به قرآن و اذان و تواشیح و امثالهم بوده است (با دیدگاهی متفاوت) برده ام. طی سالهای گذشته از موذن زاده ها (حاج کریم و فرزرندانش و مشهورترین اذان گویان ایران و جهان از ابوزید تا تسویه چی) و همینطور از داستان شکل گیری ربنای ذبیحی تا ربنای شجریان (که متاسفانه این روزها نامی و نشانی از ربنای شجریان در صدا و سیما شنیده نمیشود همچنانکه در آغاز انقلاب ربنای ذبیحی نیز به چنین سرنوشتی گرفتار شد) و سایر مطالبی که به نحوی به صدا ربط داشت پرداختم که امسال هم به نحوی جای خالی چنین مطالبی را در این فاروم پر میکنم.

همه ما یک کتاب قرآن در منزل داریم. در اولین صفحات همه قرآنها این عبارت را می بینید: "حفص به روایت عاصم". شاید بسیاری از دوستان بارها از خود پرسیده باشند این 4 کلمه به چه معناست و چرا در همه قرآنها (حتی قرآنهائی که حجاج ما از سفر حج با خط عثمان طه با خود می آورند) به ثبت رسیده است. در کلاسهای تدریس قرآن که در محافل مختلف داخلی و در سطوح پائین برگزار می گردد هرگز به این نکته اشاره نمیشود و شما حتی اگر از امام جماعت مسجد خود هم سوال کنید سواد او آنقدر نیست که جوابی به شما دهد.

از قدیم به ما میگفتند همه کتب آسمانی(اعم از کتب مقدس عهد قدیم و جدید- تورات و انجیل) در طی زمان دچار تحریف شده اند و کلمات، آنی نیست که در ابتدا بوده است. می گفتند و می گویند تنها کتابی که از ابتدا به همین شکل بوده است قرآن است و حتی یک کلمه از آن در 1400 سال اخیر تغییری بخود ندیده است. و من در این مقاله میگویم در پاسخ به این افراد میگویم که از نظر ظاهری این تغییر وجود داشته است . در قرآن پس از پیامبر(ص) و تا فاصله سالهای 120 تا 170 هجری قمری توسط مشهورترین قاریان جهان اسلام در برخی کلمات و جملات بعضا به شکلهای مختلف خوانده میشد. یکی میخواند " مالک یوم الدین" و دیگری " ملک یوم الدین". یکی "کورت" را در آیه "اذا الشمس کورت" با تشدید واو میخواند و یکی بدون تشدید. هردو شکل یا هرچند شکل صحیح بودند و از نظر اصول لغوی و معنایی هیچ زبان شناسی نمیتوانست ثابت کند یکی از ایندو صحیح و دیگری غلط است یا اینکه شکل اولیه این کلمات چگونه بوده است.

در بین قاریانی مشهور سده دوم قمری 7 قاری محبوبیت و شهرت خاصی داشتند و هر یک از این 7 قاری 2 شاگرد یا راوی داشتند که مجموعا 14 روایت مختلف از قرآن صدر اسلام به ما رسیده است. گفته میشود حافظ شیرازی (به نقل از خودش) شاعری بود که تمامی اشکال مختلف کلمات را به نقل از 14 روایت یاد شده از بر داشت و کمتر قاریی در جهان اسلام به چنین وقوفی رسیده است که در زمان فعلی، استاد احمد عیسی المعصراوی یکی از قارین بزرگ جهان اسلام میتواند قرآن را با 14 روایت موجود بخواند و به شما بگوید وقتی میخواند "سجرت"(با تشدید جیم) کدامیک از قاریان جهان اسلام یا کدام روایت این کلمه را بدین شکل روایت کرده است و وقتی میخواند "سجرت"(بدون تشدید و صرفا با کسر جیم) این شکل مربوط به چه کس یا کسانی است. همانطور که اشاره شد 14 قرائت در حال حاضر بیشتر شهرت دارد اما روایت 20گانه هم وجود دارد که من به همه آنها اشاره میکنم:

1 – ابو رویم نافع بن عبدالرحمن (با دو راوی : عیسی بن مینای مدنی مشهور به قالون و عثمان بن سعید مصری معروف به ورش)

2- عبداله ابن کثیر مکی (با دو راوی : احمدبن محمدابی بزه معروف به البزی و محمدبن عبدالرحمن معروف به قنبل)

3- زید بن العلا البصری ابی عمر (با دو راوی: حفص بن عمر و معروف به الدوری و صالح به زیاد معروف به السوسی)

4- عبداله بن عامر شامی (با دو راوی: هشام بن عمار بن نصیر و عبداله بن احمد معروف به ابن ذکوان)

5- عاصم بن ابی النجود (با دو راوی : شعبه بن عیاش و حفص بن سلیمان)

6- حمزه بن حبیب (با دو راوی : خلف به هشام و خلاد بن خالد)

7- خلف بن هشام (با دو راوی : اسحاق بن ابراهیم  و ادریس بن عبدالکریم)

8- یزیدبن قعقاع معروف به ابوجعفرمدنی (با دو راوی: ابوالحارث بن عیسی بن وردان و ابن جماز)

9- یعقوب بن اسحاق (با دو راوی : عبداله بن محمد معروف به رویس و روح بن عبدالمون معروف به روح)

10- علی بن حمزه نحوی(معروف به الکسا) (با دو راوی: لیث بن خلد بغدادی و  حفص بن عمر و معروف به الدوری)

7 ردیف اول (یعنی 14 روایت اول) مشهورترین روایات از قراء قرآنی است و 3 ردیف دیگر کمتر دارای ارزش تاریخی است.کل موارد اختلاف این 14 قاری در 1100 کلمه از قرآن است . این موارد اختلاف در کتابی با نام "التیسیر" آمده است. در سال 1920 و پس از جلسات متعدد بزرگترین علمای اسلام که در دانشگاه الازهر مصر گرد آمده بودند به این نتیجه رسیدند که روایتی که حفص بن سلیمان به نقل از عاصم بن ابی النجود خوانده و روایت کرده است از نظر ماهوی و قوائد صرف و نحو و قرابت و نزدیکی با پیامبر اکرم(ص) به حقیقت نزدیکتر و به مفهوم کلی کلمه دقیقترین روایتی است که از قرآن عهد پیامبر شده است. این روایت به تایید تمامی کشورهای اسلامی رسید و پس از آن تمامی قرآنها در تمامی کشورهای اسلامی براساس روایت حفص از عاصم چاپ شد (تا دو یا چندگانگی در تلاوت قرآن در بلاد اسلامی وجود نداشته باشد). بعدها چند کشور از جمله تونس نسبت به این قرارداد پشت کردند و قرآن به روایتهای مختلف را چاپ کردند و امروزه نیز چنین میکنند اما در مسابقات قرآنی مجبورند قرآن را به روایت یاد شده تلاوت کنند درغیر اینصورت برای آنها برای هر کلمه ای که برخلاف آن خوانده شود(هرچند براساس روایتهای دیگر باشد) غلط منظور میگردد. علمای شیعه علاقه خاصی به عاصم دارند چراکه روایت او را منتسب به قرائت علی بن ابیطالب(ع) میدانند و به همین جهت ایران و عراق جزو اولین کشورهای اسلامی بودند که به قرارداد مصر پایبند شدند.

قاریان بزرگ اسلام عمدتا نه در مسابقات قرآنی بلکه در محافل خاصی اقدام به تلاوت قرآن با روایتهایی غیر از عاصم کرده اند که مشهورترین قاری و مشهورترین سوره ای که خوانده شده است صدای مرحوم سعید مسلّم  برای سوره تکویر است. وی در این قرآئت جاودانه روایات مختلف برای هرکلمه از این سوره را با قرائت بصورت یکجا میخواند : "اذا الشمس کُوّرَت ، کُوِرَت ، کووٍِرَت و اذا النجوم انکدرت و اذا الجبال سيّرت و و اذا العشار عطّلت و اذا الوحوش حشرت ، حشّرت  ...  این قرآئت آنقدر زیبا و آسمانی است که همه ما آن را شنیده ایم و گاهی ناخوداگاه از خود پرسیده ایم " چرا غلط میخونه!" و همین فکر غلط باعث شد از آن پس صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران هرگز این قرائت و قرائتهای دیگر استاد سعید مسلم را که علاوه بر عاصم روایتهای ورش از نافع و دوری از زید و قنبل از ابن کثیر را یکجا میخواند هرگز پخش نگردد.

در اینجا و برای اولین بار ، من 10 روایت(از 14 روایت) از قرآن را با صدای مشهورترین قاریان جهان اسلام برای سوره تکویر برای دوستان علاقمند ارائه میکنم و امیدوارم ما را در این ماه الهی از دعای خیر خود محروم نکنند. دوستان توجه کنند که در سوره تکویر اختلافها بسیار اندک است و من برای یکسان بودن سوره ها و کوتاهی آن این سوره برگزیدم و بهانه ای است برای شنیدن صدای قاریان فعلی جهان اسلام.

برای روایت حفص از عاصم که قرآن شناخته شده جهان اسلام و کشور عزیز ما ایران است از بین بیش از 300 قاری مشهور جهان اسلام صرفا 2 ترتیل از فارس عباد و سعد بن سعید غانمی (دو تن از قاریان سترگ مسجد النبی) انتخاب کردم که بدون شک زیباترین صدا را در بین تمامی قاریانی که به شیوه ترتیل قرآن را قرائت کرده اند ،دارند اعتراف میکنم به شخصه عاشق صدای ایندو (در ترتیل) هستم . متاسفانه در ایران ما این دو قاری کمتر شناخته شده اند . سال گذشته ترتیلی از سعدبن سعید از رادیو پخش میشد و این درحالی است که فارس عباد محبوبترین قاری جهان اسلام است و هنوز در ایران کسی او را نمی شناسد . جالب است بدانید در ترتیل ، عبدالباسط محمد عبدالصمد و محمد صدیق منشاوی(که حتی یعد از نگارش هر قرآنی در ایران اداره ارشاد آنرا با ترتیل منشاوی تصحیح میکند) بعد از فارس عباد و غانمی در رده های 10 تا 15 جدول محبوبیت جهان اسلام قرار دارند.

فارس عباد :  http://www.4shared.com/audio/bJN96Ju5/t_online.html

سعد بن سعید غانمی : http://www.4shared.com/audio/TbEoHTit/_2__t.html

 فارس عباد

برای روایت شعبه از عاصم ترتیل استاد عبدالرشید صوفی انتخاب شد. وی امام جماعت مسجد مالک بن انس دوهه است

http://www.4shared.com/audio/GyjXvyba/_3__t.html

روایت ورش از نافع را عبدالباسط محمد عبدالصمد برگزیدم چراکه وی (با وجود تسلط کامل به 4 روایت دیگر) مسلط ترین قاری جهان اسلام در روایت ورش است. عبدالباسط عمدتا قرائتهای قرآنی خود را هم مطابق با روایت ورش خود خوانده است. سوره حمد او را به یاد بیاورید که میخواند : "ملک یوم الدین" (یعنی روایت ورش). این آیه در روایت مشهور عاصم و قرآنهای ما "مالک یوم الدین" است. قرائت او آنچنان در ایران تاثیر گذار بوده است که با وجود نگارش مالک یوم الدین در همه قرآنهای ایرانی و روایت عاصم ، اکثریت مردم در نمازهای یومیه خود، این آیه را  بدون آنکه بدانند با روایت ورش میخوانند.

http://www.4shared.com/audio/wEpIVPTw/_4__t.html

برای روایت قالون از نافع ، استاد محمد احمد سحیم را انتخاب شد . سحیم امام جماعت مسجد فلسطین در شهر الجزیره کشور الجزایر است.

http://www.4shared.com/audio/DBuk8U3P/_5__t.html

برای قرائت بزی از ابن کثیر ، استاد قدری محمد عبدالوهاب را برگزیدم. وی نفر اول مسابقات حفظ قرآن جهانی در سال 1997 است و یکی از 10 قاری فعلی جهان اسلام است که مسلط به تمامی 20 روایت قرآنی است

http://www.4shared.com/audio/koNyOt70/081.html

روایت قنبل از ابن کثیر را استاد احمد عیسی المعصراوی را انتخاب کردم  که ریاست  فعلی انجمن قاریان مصر را عهده دار است . وی شیخ القراء قاریان مصر در دانشگاه الازهر مصر و مسلط به تمامی 20 روایت قرآنی و از اعجوبه های تجوید در جهان اسلام است.

http://www.4shared.com/audio/pyOq5tj5/_6__t.html

برای روایت الدوری از ابی عمرو (بخوانید ابی عمر) قرآن استاد مسلم قرآنی جهان اسلام و شیخ القراء زمان ،  محمود خلیل الحصری را ترجیح دادم

http://www.4shared.com/audio/7vo-tPKp/_7__t.html

روایت سوسی از ابی عمر را استاد مفتاح محمد السلطنی انتخاب کردم که یک قاری آزاد از مصر است

http://www.4shared.com/audio/AYwsxVPW/_8__t.html

برای روایت خلف از حمزه نیز مجددا استاد احمد عیسی المعصراوی انتخاب شد

http://www.4shared.com/audio/sI10bxcR/_9__t.html

برای روایت ابن ذکوان از ابن عامر نیز مجددا استاد احمد عیسی المعصراوی انتخاب شد چرا که کمتر کسی توانسته است این روایت و خلف از حمزه را قرائت کند.

http://www.4shared.com/audio/TUcEtQSF/_10__t.html

و برای حسن ختام این بحث ، قرائت فوق العاده مرحوم سعید مسلم از همین سوره که ما را بیاد روزهائی می اندازد که جوانان شهید ما در خیابانها تشییع میشد و صدای قرآن وی خیابان را با نوائی ملکوتی از قرآن مزین میکرد. این استاد بی همتا که سالهاست رخت از جهان بربسته است همه روایتهایی که در بالا برشمردیم را یکجا و آنهم و با قرائت میخواند.

http://www.4shared.com/audio/zY0vtMQF/SA...SALEM.html