(۱۳۸۹/۳/۲ عصر ۰۸:۱۳)بهزاد ستوده نوشته شده:  

 مصاحبه با ایرج دوستدار ...

ایرج دوستدار (این چهره بزرگ و دوست داشتنی و بسیار توانمند تاریخ دوبلاژ ایران) در شماره 148 ماهنامه فیلم و در تکمیل آن مصاحبه چنین نوشت:

... مطلب دیگر اینکه می فرمائید چرا تصنیف "دندون دندونم کن" یا "امشب شب مهتابه" از دهان جان وین خارج شده است. یکبارهم در شماره 57 ماهنامه فیلم(آذر66) مطلبی درهمین زمینه خواندم با عنوان "جان وین بچه جوادیه نیست". میدانید که در همه شهرهای دنیا ، بخصوص آمریکا، محله هائی وجود دارد که ساکنان آنها به زبان پاکیزه و شسته رفته صحبت نمیکنند و حرف زدنشان جویده و عامیانه و با استفاده از اصطلاحات ساختگی است. جان وین، عموما نقش چنین افرادی را در فیلمهایش بازی میکرد و من فقط در دو سه فیلم از آنگونه تصنیفها استفاده کردم،آنهم نه بطور کامل بلکه فقط یکی دو جمله در تناسب با تصنیفی که جان وین در نسخه انگلیسی میخوانده و شاید تصنیفی بوده که آنزمان در آمریکا رواج داشته است.

اگر بنا به توصیه شما قرار بود اشعار و تصنیفهای رایج در نقاط مختلف دنیا را که در فیلمها خوانده میشد ترجمه کنیم و برای حفظ اصالت اثر همانها را به خورد تماشاگر ایرانی بدهیم،باز هم مورد انتقاد شما عزیزان قرار می گرفتیم. فرض کنید یک کابوی آمریکائی می خواند : "مرا نزد بوفالوها ببرید، بوفالوها را آزاد بگذارید، اجازه بدهید در مراتع سبز و خرم به چرا مشغول باشند،..." درینصورت باز مینوشتید :"بعضی از تماشاگران ایرانی حتی اسم بوفالو را هم نشنیده اند،چرا با خواندن این اشعار فرهنگ غربی را رواج می دهید؟" آیا فکر نمیکنید این قبیل کارها باعث رواج فرهنگ غربی میشود؟ بله تعجب نکنید. اگر قبول ندارید ،میشود امتحان کرد.

در شماره 145 واژه تحریف را در کارهای من بکار بردند. ببینید وقتی در فیلم گفته میشود : one of these days i will kill you" برگردان دقیق این جمله چنین است :" یکی ازین روزها من ترا خواهم کشت" آیا این جمله باید به همین شکل و بی کم و کاست در دوبله گفته شود؟ آن وقت سوال اینست که یکی از این روزها کدام روز است؟ جمعه؟یکشنبه؟ پنجشنبه؟ و منظور از مشخص کردن روز با کلمه اشاره "این" چیست؟ آیا روزها مانند شی در مقابل شما قرار دارند و شما مشغول جدا کردن و مشخص کردن آنهائید؟ آیا منظور ازین جمله این اصطلاح خودمان نیست که "بالاخره یک روز می کشمت"؟ یا "از دست من جان سالم در نمی بری"؟ یا هر جمله دیگری با همین مفهوم که در مقابل تهدید باشد؟...

در فیلم افسانه گمشدگان که داستان آن در مراکش اتفاق می افتد عده ای از جوانان و بچه ها که لباسهای عربی به تن داشتند در حال عبور از خیابان به جان وین می گفتند : "اهلا و سهلا" . من "صداقت در امانت" بخرج دادم و این جمله را عینا نقل کردم. تنها خیانتی که صورت گرفت این بود که بنظرم رسید که بعد از یک "اهلا و سهلا" ، درحالیکه جان وین پشت به دوربین حرکت می کرد و فقط سرش را بدون هیچ حرفی تکان میداد بگویم : "عربا تو صحنن" (عربها توی صحن هستند). هردوی این جملات مدتها ورد زبانها شده بود. آیا اشکال و خیانتی درکار هست؟یا موقعی که دوربین نمای درشت یک بازیگر را نشان میدهد و صحنه کاملا در سکوت میگذرد چه اشکالی دارد اگر بازیگر دیگری که دوربین روی صورتش نیست بگوید: "نیگا می کنه" و در واقع آن خلا و سکوت را پر کند؟...

نکته دیگر که به عقیده مصاحبه کننده و عده ای دیگر خلاف جلوه کرده اینست که چرا در بعضی مواقع جمله "لا اله الا الله" بجای jesus Christ یا oh!Holly Mother مسیحی ها بکار رفته و بهتر است ما هم برای آنکه فرهنگ انسانها عوض نشود از همین جمله ها استفاده کنیم. ولی تنها تفاوت در اینست که آن جمله در فارسی مصطلحتر است وانگهی کلام توحید از زبان از دهان هر موجود یا غیرموحدی ادا شود زیبا و دلنشین است. ولی بقول معروف هزار نکته باریکتر از مو اینجاست..

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

متاسفانه امروزه مترجمین ما آنقدر (عذرخواهی میکنم که این کلمه را بکار می برم: ) نفهم و بیسواد هستند و آنقدر سعی میکنند عین کلمات را مثلا ترجمه کنند که بعنوان مثال بجای غرولند پرسشی "هوم؟" می نویسند : "هوم؟" و اینقدر ذهن آنها کوچک است که حتی فراموش میکنند که وقتی یک فارسی زبان میخواهد سوالی با همین روش بپرسد میگوید: "ها؟" ونه هوم؟ آنها هنوز آواها را هم نمی شناسند چه رسد به ضرب المثلهای معادل فارسی در برابر لاتین و اینجالست که میتوان به یا قمر بنی هاشم دوستدار بجای یا عیسی مسیح جان وین بیشتر ارزش قائل شد تا این ترجمه های صدمن یک غاز بدوی و بی ربط. "یا قمر بنی هاشم انسان درگیر یک مشکل را به ذهن متبادر میکند انسانی که عنقریب یک خطر از بیخ گوش وی گذشته یا خواهد گذشت. دقیقا همان یا عیسی مسیح کاتولیکها. اما اگر دقیقا و به فارسی گفته شود یا عیسی مسیح برای یک فارسی زبان حکم یک دعا را دارد(مانند یا علی و یا مثلا یا قائم آل محمد) و نه کمک خواهیی که از یا قمر بنی هاشم به ذهن متبادر میشود ن. بنابراین میبیند که اگر جان وین در فیلم شمال به آلاسکا میگوید : یا قمر بنی هاشم زیاد بیراه نمیگوید. اگر او میگوید استغفر الله بدین معنی نیست که برای خود یا دیگری طلب استغفار میکند، او از سخنان یا کارهای دوست خود خسته است و مطابق با روال معمول گفتگوهای ما ، بلند میگوید استغفر الله (بدین معنی که : دیگر کافی است، خفه خون بگیر و یا اینکه عجب گندی زدی و خودت هم خبر نداری) و بهمین دلیل گفتار دوستدار زیباست و عجیب به دل می نشیند چون زبان حال عامیانه است و لبریز از کنایه... و نه کلمات پرزرق و برق شکسپرینی.