مرد خردمند خردپیشه را     عمر دوبایست دراین روزگار

تا به یکی تجربه آموختن     با دگری تجربه بردن به کار

(سعدی)

سلام و درود بر کاربران و بازدیدکنندگان محترم،

توصیه به مطالعۀ تاریخ و پند گرفتن از آن نکتۀ جدیدی نیست و همچنین در اهمّیت تجربه اندوزی و عدم تکرار اشتباهات گذشتگان فراوان سخن رفته است.

من این جستار را با هدف ذکر وقایع تاریخی از هر جای این کرۀ خاکی و پندهای نهفته در آن رویدادها آغاز می کنم. امید است مفید و جذاب باشد.

افسانۀ سه امپراتوری

چین سرزمینی است با صدها زبان و لهجۀ گوناگون و اقوامی مختلف. کشوری که تا چند قرن پیش با گذشتۀ چندهزار ساله اش، تفاوت چندانی نکرده بود و تاریخش با افسانه های بسیاری آمیخته است. این سرزمین هزاران سال بواسطۀ صحرای گبی و کوههای سر به فلک ساییدۀ هیمالیا از غرب و جنوب غرب جدا بود. تنها دشمن برجستۀ چینیان تا قرنها مغول ها بودند که با گذر از دیوار چین و رسیدن به حکومت از کرمهای در هم لولیده(اصطلاحی که چینیان به وحشی های شمال می دادند) تبدیل به فرزندان خدایان می شدند.  زمانی که به قطع می توان گفت چینی ها به مرزهای دنیای متمدن ورای گبی تسلّط یافته اند، بعد از حملۀ گستردۀ مغول است و پیش از آن گرچه سخنانی در این باب است امّا دلایلی بر نفی آن نیز هست که از حوصلۀ کلام خارج است.

از نقاط برجستۀ تاریخی چین، تقسیم این کشور به سه قلمروی متخاصم در حدود 170 سال پیش از میلاد است که در ایران با نام افسانۀ مشهور سه برادر در ذهن بیشتر دوستان گرامی نقش بسته است. گرچه نام اصلی افسانه " افسانۀ سه امپراتوری" است و داستان اصلی طولانی تر از آنی است که ما می دانیم. معمولاً این داستان را تا مرگ برادر کهتر لیوبی دیده ایم.

چنانچه در خاطرتان هست در پی شورش کلاه زردها که کشاورزانی یاغی بودند حکومت مرکزی چین دچار تزلزل می شود. در این اثنا پهلوانان و دلاوران زیادی از سرتاسر چین جمع می شوند تا فتنۀ کلاه زردها را خاتمه دهند. در بین ایشان سه برادر قسم خورده، لیوبی، شانگفی و کوانیو و نجیب زادۀ قدرت طلبی به نام سائو سائو شاخص ترین افرادند. سائو سائو با رسیدن به مقام نخست وزیری عملاً شمال چین را تحت سیطره می گیرد و لیوبی به یکی از اقوامش در غرب پناه برده و وارث تاج و تخت او می شود و با کمک خردمندی به نام کانگ مینگ و همّت برادران و سربازانی دلیر چون چائو یان در کنار سائو سائو قدرتی بزرگ را برقرار می سازد.

در پایان تلخ داستانی که اکثراً به خاطر می آورید، کوانیو در دام امپراطور جنوب سانگ چیانگ گرفتار و کشته می شود و شانگفی که برای گرفتن انتقام او راهی شده به سبب بدرفتاری با سربازانش بدست نیروهای خودی کشته می شود و لیوبی نیز که در گرفتن انتقام برادران توفیقی نمی یابد در اثر بیماری و افسردگی جان داده و پیش از مرگ نیابت سلطنت فرزندش را به کانگ مینگ می سپارد. کانگ مینگ بارها تا گرفتن جان سائو سائو پیش می رود امّا هر بار ناکام می ماند. سائو سائو پیش از مرگ از نجیب زاده ای که قبلاً رانده است به نام سیماهی کمک می طلبد و او را وکیل و ناظر حکومت فرزندش می کند. جدال سیماهی و کانگ مینگ به سرانجام نمی رسد و زمانی که چائویان تنها قهرمان بازمانده از لیوبی جان می دهد، کانگ مینگ جوانی رزم آور و خردمند در سپاه سیماهی به نام جیانگ دی را برای جانشینی خود سزاوار می بیند و او را در کمینی دستگیر و به سوی خود جذب می کند. با مرگ کانگ مینگ، فرزند لیوبی از جیانگ دی پند نمی شنود و جیانگ عزلت پیشه می کند و فرزند لیوبی پستی زندگی در دربار فرزند سائو سائو و خوشگذرانی را بر حکومت ترجیح می دهد و با مرگ ایشان و نابودی دلاوران و پهلوانان، غائلۀ سه پارگی چین خاتمه می یابد و کشور دوباره یکپارچه می شود.

امّا نکتۀ برجسته ای که از عاقبت این داستان در ذهن تداعی می شود، کلام سعدی است "ده درویش در گلیمی بخسبند و دو پادشاه در اقلیمی نگنجند." گرچه در وطن ما همیشه دلیل چندپارگی کشور بی لیاقتی پادشاهان و عدم وجود افراد شایسته بوده امّا همیشه چندپارگی ناشی از عدم وجود شایستگان نیست و گاه فراوانی آنها نیز اغتشاش آفرین است، چنانچه ذکر شد.