اسکورپان عزیز! فکر می کنم کمی زیاده از حد احساساتی درباره عادل و فردین صحبت می کنید. من که به شخصه عادل را - با تمام ظعفها و بعضا شیطنتهایش - به فردینی* که شمایل دروغین ارزشهای پوشالی جامعه بیمار ما بود - و هست - ترجیح میدهم. (با عرض معذرت از تمام دوستداران ایشان) و معتقدم اگر برنامه نود و رویکرد فردوسی پور را از منظر عدالتخواهی و گرفتن حق ضعیف و این حرفها تحلیل کنیم راه به خطا رفته ایم.

برنامه نود در ابتدا برای تحلیل کیفی بازیهای لیگ فوتبال شروع به کار کرد. کارشناسان فنی برنامه مهمان ثابت آن بودند (برخلاف حالا که داوری بخش ثابت شده) اولین برنامه اش را خوب به خاطر دارم که در آن حتی بحث داوری کاملا اتفاقی وارد شد (به دلیل خطای شدیدی که در بازی پرسپولیس با بهمن کرج اتفاق افتاده بود و داور بازی بازیکن خاطی را اخراج نکرده بود او را به برنامه دعوت کردند تا در این مورد از او سوال کنند و این شد سنگ بنای بحث داوری) این برنامه و شخص عادل فردوسی پور هرگز سیاسی نبوده و از ورود به بحثهای سیاسی خودداری کرده است. در سالهای اولیه برنامه نود تا سال 84 هیچ اثری از بحثهای سیاسی در برنامه را نمی بینیم و این مباحث پس از آلوده تر شدن فوتبال به سیاست (به خصوص پس از شکایت محمد دادکان به فیفا و تعلیق فوتبال ایران) در برنامه به صورت ناگزیر مطرح شدند. و معتقدم افت و خروج از اصالت آن هم از همان موقع شروع شده است.

نقاط ضعف برنامه از نظر من:**

1- حذف بخش کارشناسی فنی : اگر هدف اصلی این برنامه را ترویج فرهنگ فوتبالی صحیح و متمدنانه بدانیم باید بگوییم که بحث کارشناسان فنی (به خصوص تحلیل های تئوریسین هایی چون مجید جلالی ، جلال چراغپور ، امیر حاج رضایی و حمیدرضا صدر) برای این برنامه از نان شب هم واجب تر است. آنها هستند که به بیننده فوتبال با صحبتها و تحلیلهایشان خودآگاهی می دهند. برنامه نود در سالهای اولیه با این تاکتیک به جنگ هواداری متعصبانه فوتبال رفت و با نشان دادن ضعفهای باشگاه های محبوب ( و عیان کردن اجحافهایی که این تیمها بر تیمهای دیگر می کنند) تا حدی توانست از تب این تعصب کور در برهه هایی از زمان بکاهد ، اما متاسفانه حذف این بخش تمام رشته های این برنامه را پنبه کرد و با بخشهای مضحک و کودکانه ای مثل مسابقه اس ام اس دوباره در آتش تعصبهای رنگی دمید.

منصور گرامی اشاره ای داشتند به القای نظرات شخصی عادل فردوسی پور در برنامه ، معتقدم این هم از عوارض حذف بخش کارشناسی فنی است. وقتی کارشناسی چون جلالی در برنامه نباشد و کارشناسان و مخاطبین افرادی غیر فنی باشند ، خود به خود مخاطب برنامه از میان نظرات مطرح شده به نظرات فردوسی پور بیشتر اعتماد می کند و هر حرفی از جانب او به عنوان گزاره درست تر به بیننده القا می شود. حتی فکر می کنم خودش هم خیلی وقتها قصد القای چیزی را ندارد و حرفی را بر اساس حدس و گمان مطرح می کند اما سخنش به همان دلیل عرض شده در میان مخاطبان برنامه پخش میشود و مقبول می افتد.

2- باج دادن به مسئولین صدا و سیما : سطح انتقادی مباحث مطرح شده در نود آشکارا فراتر از گنجایش مدیران صدا و سیماست! شاید در نگاه اول ادامه پیدا کردن 12 ساله این برنامه در سازمانی که مدیران آن با انتقادهای یک جوجه سیاسی درجه هشت ، پایان بندی سریالهایشان را به گند می کشند (میوه ممنوعه ، ساعت شنی و ...) تا حدی عجیب باشد! اما به نظر من دلیل اصلی این همزیستی مسالمت آمیز! درآمد سرسام آوری است که این برنامه عاید مدیران مفت خور سازمان می کند (حدود نیم ساعت پیام بازرگانی قبل و بین برنامه با تعرفه های ثانیه ای چندصدهزار تومان غیر از قرارداد اسپانسر جایزه ها و ...!!) فردوسی پور هم از این فرصت استفاده کرده و با تاکتیک شل کن و سفت کن برنامه را ادامه میدهد. یعنی پس از چند برنامه محافظه کارانه برنامه های جنجالی اش را رو می کند تا جنجال های پی در پی باعث نشود مدیران ترسوی سازمان از خیر پول بادآورده بگذرند و از طرفی هم بتواند کاری کند که با این همه پول این تندیس های جبن و بلاهت ، انتقادهای ناشی از جنجالهای یک برنامه در هر چند ماه را به جان بخرند!

این رویکرد شاید در این شرایط اجتناب ناپذیر باشد اما علاقمندان و دلسوزان واقعی این برنامه را بیشتر اوقات مایوس می کنند. به خصوص وقتی که در همان یک برنامه جنجالی هم مباحثی مطرح میشود که ربطی به اصل فوتبال ندارد. (گاهی وقتها هم مثل برنامه اخیر خیلی خوب کولاک می کند!)

3- باج دادن به جوجه سیاسی ها : نفرت انگیز ترین ، مایوس کننده ترین و اعصاب خرد کن ترین قسمت برنامه برای من برنامه مربوط به محمد دادکان بود! آن برنامه عرصه تاخت و تاز بچه گانه یک عده بی عمل سیاسی شد (فکر نمی کنم یادآوری بیشتری مورد نیاز باشد) و محلی برای عقده گشایی و مانور دادن یک مهره سوخته سیاسی! واقعا از فردوسی پور بعید بود که در برابر یکی از بدترین و ریاکار ترین و بی وجدان ترین مدیران تاریخ فوتبال مملکت اینقدر منفعل باشد و از ترس جماعتی که دادکان برایشان تبدیل به قهرمان یک شبه شده بود ، در برنامه سکوت کند تا عده ای عقده گشایی سیاسی بکنند. چه بسا مدیران سیاسی تلوزیون هم ترتیب این "سوپاپ بی خطر اطمینان" را داده بودند. هر چه بود در آن برنامه عادل خود را تا حد بازیچه پایین آورد.

فقط آن برنامه نبود و در بسیاری برنامه ها ، میهمانان صرفا برای شهوت رسانه ای شدن و جنون شهرت به برنامه می آمدند. به خصوص که در این زمانه هم سو شهرت به گمنامی ترجیح داده میشود. آن جوجه طلبه جزوه کش! *** (شریفی)  با حرفهای صد من یه غاز و خوشمزه بازی در آوردن با اصطلاحات حوزوی می آمد که شو راه بیندازد و فردوسی پور هم خواسته و نخواسته صحنه را برایش مهیا میکرد و این واقعا برای دوستداران اصیل این برنامه مایه عذاب بود.

این روزها اگر نام فردوسی پور را در گوگل سرچ کنیم، اگر برنامه را ندیده باشیم فکر می کنیم که او یل دوران و یک مبارز سیاسی در حد گاندی و مصدق است! تعریفهای یک مشت عاشق پیشه آلزایمری (که تا حالا تمام هنرمندان و متفکران و قهرمانانشان را یا کشته اند یا دق مرگ کرده اند) در فضای مجازی نباید باعث شود که فردوسی پور خودش را گم کند و رسالت برنامه اش (ترویج فرهنگ ورزشی متمدنانه) را فراموش کند.

به اینها اضافه کنید بخشهایی مثل مسابقه پیامک یا دوربین نود (هر چند بخشهایی از آن جالب است) را که برنامه را بیش از حد متورم کرده است.

به نظر من برای احیای برنامه در درجه اول بازگرداندن بحث کارشناسی فنی و فوتبالی قدم اول باید باشد و دیگری بازگرداندن روحیه سابق که میدانم مستقل تر و سرکش تر از این حرفهاست و رها شدن از وسوسه این محبوبیت های پوشالی یک شبه. (آن هم نزد جماعتی که نه جرئت و پایمردی دوست داشتن را دارند و نه لیاقت دوست داشته شدن)

این نظر من به عنوان دوستدار واقعی برنامه ای است که از شب تولد 16 سالگی ام تا به امروز سعی کرده ام حتی یک قسمتش را هم از دست ندهم و حالا با این مسیری که برنامه در پیش گرفته برایش خیلی نگرانم.

_____________________________

* : چقدر مزه پپسی خوب است / چقدر سینمای فردین خوب است / ... و من چقدر دلم میخواهد گیس دختر سید جواد را بکشم - فروغ فرخزاد

** : در این نوشته فقط به نقاط ضعف پرداختم ، البته که نقاط قوتش همچنان کم نیست. اما از آنجایی که میدانم منصور گرامی به زودی نظرات انتقادی خود را (که قطعا تندتر از نظرات من است و چه بسا در زمینه هایی که به ذهن من نرسیده) مطرح می کنند ، دفاعیاتم را میگذارم برای دیالوگ با منصور (اگر قابل بدانند). از دوستان هم خواهش می کنم با حضورشان این بحث را گرم کنند.

*** : ببخشید که بعضی جاها از مرز ادب خارج میشوم! وقتی یاد این کوتوله ها می افتم به سختی می توانم عصبانیتم را کنترل کنم.