منتقدی که جوانمرگ شد

 برای فرانسوا تروفو سینما یک حرفه نبود، بلکه مهم‌ترین چیزی بود که او می‌توانست همه زندگیش را وقف آن کند.

 ششم فوریه سالروز تولد فرانسوا تروفو است که وقتی از او می‌پرسیدند زندگی را انتخاب می‌کند یا سینما، بدون هیچ تردیدی سینما را انتخاب می‌کرد.

در واقع برای او سینما یک حرفه نبود، بلکه مهم‌ترین چیزی بود که او می‌توانست همه زندگیش را وقف آن کند. بی‌جهت نیست که ژان لوک گدار دلیل مرگ زودهنگام او را فکر کردن و عشق ورزیدن مفرط به سینما می‌دانست.

اگرچه او یکی از تاثیرگذار‌ترین منتقدین مجله کایه دو سینما و پایه‌گذاران موج نو فرانسه است، اما ما بیش از هر چیزی شیفته علاقه دیوانه‌وار و ستایش‌آمیزش نسبت به سینما هستیم، درواقع او بود که به ما آموخت می‌توان شور و وجد حاصل از لذت فیلم دیدن را با تحلیل نکته بینانه و دقیق آن درهم آمیخت. حالا دیگر سال‌هاست که ما سینمادوستان وقتی می‌خواهیم حقانیت علاقه‌مان به فیلمساز خاصی را اثبات کنیم، به جملات و نقل قول‌های او متوسل می‌شویم.

تا پیش از این به نظر می‌رسید خودآگاهی و‌ شناختی که منتقد در هنگام تماشای فیلم با آن درگیر است، نمی‌گذارد که مثل آدم‌های معمولی از سینما لذت ببرد و وقتی به نوشتن نقد درباره آن مشغول می‌شود، به جراحی می‌ماند که با بی‌رحمی فیلم را تکه تکه می‌کند و مورد کالبدشکافی قرار می‌دهد. 

تروفو خودش در مقاله مشهورش «منتقدان چه سودایی در سر دارند» می‌نویسد که خطری که اجبار به تحلیل و تشریح لذت شخصی از فیلم‌ها دارد این است که می‌تواند اشتیاق آدم را زائل کند. چیزی که هرگز درباره خودش اتفاق نیفتاد و عشق سودایی‌اش به تماشای چند‌باره و پی‌در‌پی فیلم‌ها و نوشتن درباره آن‌ها تا پایان عمر کوتاهش باقی ماند.

حتی وقتی به عنوان فیلمساز نیز کارش را شروع کرد، هرگز از این علاقه بیمارگونه به سینما خلاص نشد. انگار بعد از آن همه مطالب مختلف که در ستایش فیلم‌های محبوبش نوشته بود، می‌خواست فیلم مورد علاقه خودش را بسازد.

به همین دلیل شاید هیچ فیلمسازی را نیابید که تا این حد در آثارش ادای احترام به کارگردانان محبوبش دیده شود، تا جایی که بیشتر فیلم‌هایش به فیلمسازان بزرگی که از آنان به عنوان نیاکان و اجداد سینمایی خود یاد می‌کرد تقدیم شده و در گوشه و کنار آن می‌توان ارجاعاتی به فیلم‌های مورد تحسینش را یافت.

اگر می‌بینید که تروفو به عنوان یک منتقد موفق می‌شود شور و اشتیاقش به سینما را حفظ کند و در این حرفه دوام بیاورد، شاید مهم‌ترین دلیلش این بود که او با دیده متفاوتی به مقوله نقد می‌نگریست و آن را نوع دیگری از فیلم ساختن تلقی می‌کرد و معتقد بود که بررسی عمیق فیلمی که آدم آن را تحسین می‌کند، این توهم را به وجود می‌آورد که انگار در حال تکرار آفرینش دوباره‌‌ همان فیلم هستیم.

تروفو بود که با نقد‌ها و نوشته‌های سینمایی‌اش ثابت کرد که نه تنها می‌توان به عنوان یک منتقد حرفه‌ای از تماشای فیلم‌ها لذت بیشتری برد، بلکه می‌توان تجربه حاصل از مواجهه با فیلم مورد علاقه را نیز با دیگران در میان گذاشت و تقسیم کرد و با این کار فرایند لذت بردن از فیلم را تداوم و تکامل بخشید.

انگار منتقد با پرسه زدن و واکاوی در دنیای فیلم اجازه نمی‌دهد که اثر در ذهن مخاطب پایان پذیرد و کنار گذاشته شود و با مراجعه به آن و بررسی در مقاطع مختلف، آن را در طول زمان زنده نگه می‌دارد. با چنین رویکردی است که می‌توان دریافت که یک فیلم برای ادامه حیات و حفظ بقایش چقدر به این منتقدهای لعنتی نیاز دارد. چه کسی می‌تواند انکار کند که فیلم‌های هیچکاک بعد از آن گفت‌وگوی شگفت‌انگیز تروفو با هیچکاک که به سیر و سلوکی در دنیای رازآمیز سینمای هیچکاک می‌ماند، به درک تازه‌ای از آثار استاد نرسیده است!

http://www.khabaronline.ir/detail/197650/culture/cinema

[quote='آوینا' pid='13152' dateline='1328518572']

منتقدی که جوانمرگ شد

 برای فرانسوا تروفو سینما یک حرفه نبود، بلکه مهم‌ترین چیزی بود که او می‌توانست همه زندگیش را وقف آن کند.

 کتابی با عنوان نامه های فرانسوا تروفو چند سال پیش ترجمه شده است که برای شناخت روحیه و ویزگی های شخصیتی این عاشق سینما خیلی مفید است.

آندره بازن (به فرانسه: André Bazin) ‏ (۱۸ آوریل ۱۹۱۸-

 ۱۱ نوامبر ۱۹۵۸) سرشناس‌ترین و تأثیرگذارترین

نظریه‌پرداز و منتقد فرانسوی فیلم بود که با رشته‌ای از

مقالات به ایجاد و تأسیس نظریه‌ای موسوم به نظریه

میزانسن همت گماشت.او در آنژر به دنیا آمد . بازن به

همراه ژاک دونیول والکروز در سال ۱۹۵۱ نشریهٔ

کایه‌دوسینما یا دفترهای سینمایی را تأسیس کردند. در

این نشریه بسیاری از منتقدین و فیلمسازان آیندهٔ موج‌

نوی فرانسه مقالاتی نگاشتند. او خود در این نشریه

مقالاتی نگاشت که عموماً پس از مرگش به صورت

کتاب‌هایی منتشر شدند.

آندره بازن و فرانسوا تروفو 

پدر معنوی یک فیلمساز بزرگ

برگردان از لیلا بهشاد

برگرفته از وبلاگ آدم برفی

آندره بازن و همسرش جِنین تأثیر عمده ای بر زندگی و حرفه فرانسوا تروفوی منتقد و فیلم‌ساز داشتند. تروفو از پس زمینه‌ا‌ی متزلزل سر برآورده بود و حتی درباره اصل و ریشه خود سردرگم بود. او هرگزپدر واقعی خود را ندیده بود، در روزگار نوجوانی و بزرگسالی همواره درگیر مشکلات قانونی بود، اغلب در بازداشت، یا در حال گریز از دست قانون به سر می‌‌برد و حتی اقدام به خودکشی نیز کرده بود.

آندره بازن به عشق تروفو به کتاب و سینما توجه  نشان داد و  او را به دنیای نقد سینمایی معرفی نمود. نخست، پژوهشی اختصاصی درباره سینمای ژان رنوار را به او سپرد و کمی بعد پای او را به کایه دو سینما باز کرد. بازن در موارد گوناگون به تروفو یاری رساند که از جمله آن‌ها خلاص کردن او از زندان بود. او چشم انداز درست زندگی را به تروفو نشان می‌داد.

تروفو، ناپدری داشت و پدر واقعی اش را با وجود این‌که می‌دانست در قید حیات است هرگز ملاقات نکرده بود. او بازن را به نوعی جایگزین پدر و یا مکمل جای خالی او می‌دید و به خوبی می‌دانست  که آندره بازن کسی است که او را از برزخ یک زندگی خودویرانگرانه و بی‌حاصل نجات داده است.

تروفو میهمان تقریبا همیشگی بازن بود. بازن و همسرش تاثیر مثبتی بر تروفو در طول دوره سخت و محوری زندگی او داشتند. نخستین فیلم بلند تروفو ، چهارصدضربه، که به آندره بازن تقدیم شد از نخستین فیلم‌هایی بود که آغازگر جریان موسوم به موج نوی سینمای فرانسه بودند.

«چهارصد ضربه» اقتدار بزرگسالان از جمله آموزگاران و والدین را به شکلی نسبتا منفی به نمایش می‌گذاشت، تروفو در این باره گفته است که اگر او این فیلم را چند سال زودتر می‌ساخت، قطعا منفی تر از آن چه که هست می‌شد و اگر چند سال دیرتر آن را می‌نوشت احتمالا نگاه خوش‌بینانه‌تری در فیلم جاری می‌شد. تروفو همدردی تماشاگر با آنتوان دوانل، کاراکتر اصلی فیلم را ناشی از تاثیرگذاری سن کم او می‌دانست. الگو قرار دادن بازن و گرامیداشت همیشگی‌اش توسط تروفو احتمالا در رشد و پیشرفت تروفو حتی پس از فوت بازن نقش مهمی ایفا کرده است.

هرچند اثبات این مدعا آسان نیست ولی شاید عشق تروفو به سینما به حس همدلانه او نسبت به پرتره سینمایی ژان گابن در فیلم «بندر مه آلود» مارسل کارنه مربوط می‌شد. کاراکترهایی که ژان گابن در دهه ۳۰ ایفاگر نقشش‌شان بود به نوعی هم‌سان کاراکتر سینمایی هامفری بوگارت در فیلم‌های گنگستری بودند. شمایل‌های سینمایی ژان گابن در دهه ۳۰ آدم‌های تک افتاده‌ای بودند که به سراغ تقدیر شوم خود می‌شتافتند.

گابن در فیلم بندر مه آلود ایفاگر نقش یک ارتشی فراری محکوم به اعدام بود که از رفتن به هندوچین سرباز می‌زند و بخت خود برای رستگاری را در قامت یک زن جستجو می‌کند. تروفو در نامه ای که به  یکی از دوستان نزدیکش نوشته بود تلویحا خود را به کاراکتر گابن در آن فیلم که مخفیانه برای جمع آوری پول از دوستان و همکارانش در پاریس تلاش می‌کرد مرتبط دانسته بود. بعدها، در اواخر دهه ۵۰ تروفو چند طرح اریژینال نوشت که از دل آن‌ها «از نفس افتاده»، فیلم تحسین شده ژان لوک گدار شکل گرفت.

بخش عمده‌ای از این فیلم درباره حال و روز یک فراری در پاریس است که در  تلاش برای جمع آوری پول از دوستان و یا همکارانش است و مانند گابن، اعتماد بیش از حدی به زن همراهش دارد. تروفو در یکی از طرح‌های اولیه، حتی شهر بندری Lê Havre  را که لوکیشن اصلی فیلم کارنه بود برای آغاز داستان در نظر گرفته بود. آندره بازن تروفو را از این تکرار برحذر داشت.

مقاله آندره بازن با عنوان «خاطرات یک کشیش روستا و سبک روبر برسون» در سال ۱۹۵۱ که حاوی دغدغه های او درباره کارگردانی روبر برسون و شیوه اقتباس ادبی فیلمنامه‌اش بود اهمیت آتی فیلمنامه‌نویسانی همچون ژان اورِنش و پیر بوست را مشخصا تحت الشعاع قرار داد.

اورنش و بوست، پیشقراول فیلمنامه‌نویسان فرانسوی بودند که غالبا به اقتباس از آثار ادبی می‌پرداختند. در این زمان خیلی‌ها از اقتباسی که اورنش به همراه بوست از رمان ژرژ برنانو انجام داده بود و اعتراض شدید برنانو به کیفیت کار آن‌ها خبر داشتند. مقاله بازن پیش زمینه ای برای مقاله تروفو در کایه دو سینما در  ژانویه ۱۹۵۴ بود که در آن به شدت این دو فیلمنامه نویس و کلود اوتان لارا(کارگردان) و سنت سینمای فرانسه را به باد انتقاد گرفت.

این مقاله و مقالات دیگر تروفو در کایه دو سینما پیش زمینه ای برای خیزش موج نوی سینمای فرانسه بودند که بخشی از آن، مردود شمردن دیدگاه به جامانده از فیلم‌سازان پیش از جنگ جهانی دوم بود که گمان می‌کردند فیلم لزوما باید در استودیو، با صرف هزینه‌ای گزاف و به کارگیری ستاره‌های پرشمار ساخته شود.

در مراسم عقد تروفو با مادلین مورگنشترن در پاریس، او از آندره بازن خواست تا به عنوان شاهد عقد حاضر شود، دو شاهد دیگر روبرتو روسلینی و کلود دو گیوری بودند.

بازن اولین جلد از نسخه اصلی مجموعه چهار جلدی «سینما چیست؟» را به روژه لینهارت و فرانسوا تروفو تقدیم کرد. اگرچه بازن در این باره توضیحی نداد، ولی به نظر می‌رسد که او اثرش را به دو نفری تقدیم کرد که یکی از آنها (لینهارت) در حکم پدر او در نقد نویسی و دیگری( تروفو) در جایگاه پسرش در این حیطه بود. پس از شروع به کار فیلمسازی، بسیاری از آثار منتشر شده تروفو، شامل دیباچه و شرح بر مجموعه نوشته‌های آندره بازن بودند که توسط تروفو  خود و یا دیگران ویرایش شده بودند.

فیلم‌های تروفو اغلب آمیزه تلخی و شیرینی، ترکیب نور و تاریکی و اندوه و طنز هستند. وسواس، تم غالب و یا نهفته بیشتر فیلم‌های او است. بسیاری از کارهای بعدی تروفو را می‌توان ادای دین او به نقش بازن در زندگی‌اش دانست. دستمایه‌هایی همچون مشاوره، آموزش، تشویق و حضور آدم‌هایی که برای افراد حاشیه‌ای و دورافتاده دلسوزی می‌کنند، غالبا به شکلی مثبت در فیلم های تروفو نمود دارند.

تروفو ، همچنین جِنین، همسر بازن را تشویق کرد که حضوری افتخاری جلوی دوربین داشته باشد. کاری که خود او در تعدادی از فیلم‌های خود از جمله کودک وحشی، روز برای شب، اتاق سبز، حضور کوتاهش در سرگذشت آدل . ه و  نیز برخورد نزدیک از نوع سوم اسپیلبرگ انجام داد.

تروفو همچنین گاهی از جنین و فلورنت (پسر آندره و جنین بازن که تنها فرزند بازن بود) به عنوان دستیار فیلمبردار یا کارگردان استفاده می‌کرد، کاری که بعدتر اریک رومر، رومن پولانسکی، پاتریس لکونت و … نیز انجام دادند. فلورنت همچنان به عنوان مسوول امور فنی دوربین و تجهیزات با فیلمسازان فرانسوی همکاری دارد.

۳۰ بهمن, ۱۳۸۸

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اندرو ساریس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

اندرو ساریس (به انگلیسی: Andrew Sarris) (زادهٔ ۳۱ اکتبر ۱۹۲۸ - درگذشت ۲۰ ژوئن ۲۰۱۲) نظریه‌پرداز فیلم در ایالات متحده آمریکا است. او متولد بروکلین نیویورک است و استاد دانشگاه کلمبیا نیز بود. او بنیانگذار جامعه منتقدین فیلم آمریکا نیز هست. نظریهٔ اصلی او نظریهٔ مؤلف نام دارد که او این تئوری را در اصل با الهام از نظریه‌پردازان موج نوی فرانسه خاصه فرانسوا تروفو و در مجموعه و مقالاتش بیان کرده است. او وارد کنندهٔ نظریه مؤلف به ایالات متحده است. اندرو ساریس همچنین همسر مالی هاسکل منتقد و نظریه‌پرداز فمینیست سینما نیز هست.

نظریات سینمایی

به اعتقاد اندرو ساریس باید بین مؤلفین سینما و انبوهی از فیلمسازان مقلد تفاوت قائل شویم. او اعتقاد دارد که یکسری پارامترها برای شناسایی فیلمساز مؤلف وجود دارد. از جمله سبک بصری مشخص، ویژگی‌های فنی منحصربفرد و دلالت‌های معنای متعلق به فیلمساز. او فیلمسازانی که به این ویژگی‌ها دست یافته‌اند را فیلمساز مؤلف می‌خواند. او فیلمسازان مؤلف را تحت نام پانتئون‌نشینان از سایر فیلمسازان جدا کرده است. کسانی چون جان فورد، هوارد هاکس، آلفرد هیچکاک، ارنست لوبیچ، فریتس لانگ و چارلی چاپلین از نظر ساریس در دستهٔ فیلمسازان پانتئون نشین محسوب می‌شوند.

تاثیرات

ساریس در طول بیش از نیم قرن فعالیت خود در حوزه نقد فیلم و نظریه پردازی سینما، با نقدها و دیدگاه‌های غیرمتعارف اش درباره فیلم‌ها، وزن و اعتبار دیگری به نقد فیلم بخشید و آن را به سطح یک اثر هنری ارتقا داد.

او نزدیک به نیم قرن، به صورت هفتگی برای نشریاتی چون ویلج وویس و نیویورک آبزرور نوشت. مدرس تحلیل فیلم و تاریخ سینما در دانشگاه کلمبیا، دانشگاه ییل و دانشگاه نیویورک یونیورسیتی بود و انجمن ملی منتقدان فیلم آمریکا را پایه گذاری کرد.

اندرو ساریس، نگره مولف (نظریه کارگردان به عنوان مولف فیلم) را با الهام از نوشته‌ها و افکار نویسندگان مجله فرانسوی کایه دو سینما دنبال کرد و به فضای نقد فیلم آمریکا کشاند. نگره‌ای که پیروان ومخالفان بسیاری در جهان پیدا کرد. ساریس در دفاع از نگره مولف گفته‌است: "فکر می‌کنم ما نسلی از منتقدان که با هم پرورش یافته‌ایم، یعنی منتقدان کایه دوسینما و هواداران نگره مولف؛ سینمای جدید را کشف کرده‌ایم. ما از گذشته‌ها چیزی استخراج کردیم که به دست فراموشی سپرده شده بود."

مخالفان

خانم پالین کیل از منتقدان برجستهٔ آمریکایی از جمله مخالفان نظریه مؤلف ساریس است. او در مقاله دایره‌ها و چهارگوش‌ها به اندیشه مؤلف حمله کرد و کلیه پیش‌فرض‌های این اندیشه را زیر سؤال کشید. این مسئله به رشته‌ای از جواب‌ها و عکس‌العمل‌ها از سوی ساریس منجر شد و بحث تئوری مؤلف به بحث داغی در بین نظریه‌پردازان سینمایی بدل شد.

راجر ایبرت

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

راجر جوزف ایبرت (به انگلیسی: Roger Joseph Ebert) متولد ۱۹۴۲ در اوربانا در ایلینوی، منتقد معروف آمریکایی سینما.

او برندهٔ جایزه پولیتزر است، و دانش آموختهٔ دانشگاه کیپ‌تاون و دانشگاه ایلینوی در اوربانا شامپاین است.ایبرت که عضو حزب دموکرات آمریکا است، هم اکنون در حال مبارزه با سرطان تیروئید است

نشریه فوربز از او بعنوان یکی از متفکرین برتر آمریکا نام برده است

ایبرت اغلب برای روزنامه شیکاگو سان تایمز قلم زده، اما آثار مکتوب دیگری هم دارد، من جمله

    Scorsese by Ebert (ISBN 978-0-226-18202-5). Read the introduction.

    Awake in the Dark: The Best of Roger Ebert (ISBN 0-226-18200-2) — a collection of essays from his forty years as a film critic, featuring interviews, profiles, essays, his initial reviews upon a film's release, as well as critical exchanges between the film critics Richard Corliss and اندرو ساریس

    Ebert's "Bigger" Little Movie Glossary (ISBN 0-8362-8289-2) — a book of movie clichés

    The Great Movies (ISBN 0-7679-1038-9) and The Great Movies II (ISBN 0-7679-1950-5) — two books of essays about great films

    I Hated, Hated, Hated This Movie (ISBN 0-7407-0672-1) — a collection of reviews of films that received two stars or fewer.

    Roger Ebert's Book of Film (ISBN 0-393-04000-3) — a Norton Anthology of a century of writing about the movies

    Questions For The Movie Answer Man (ISBN 0-8362-2894-4) — his responses to questions sent from his readers

    Behind the Phantom's Mask (ISBN 0-8362-8021-0) — his first attempt at fiction.

    An Illini Century (ASIN B0006OW26K) — the history of the first 100 years of the University of Illinois

    The Perfect London Walk (ISBN 0-8362-7929-8) — a tour of Ebert's favorite foreign city

    Your Movie Sucks (ISBN 0-7407-6366-0) — a new collection of less-than-two-star reviews.

    Roger Ebert's Four-Star Reviews 1967-2007 (ISBN 0-7407-7179-5)

•

وبسايت رسمي آقاي ايبرت :

http://www.rogerebert.com

___________________________

    جامع نگري و دانش اين منتقد برجسته جدا از سينماي هاليوود ، بر سينماي ايران نيز بسيار دقيق است . گواه اين موضوع نقدي * بر فيلم زماني براي مستي اسبها / a time for drunken horses ساخته بهمن قبادي ( كارگردان كردِ ايراني ) به سال ٢٠٠٠ ميلادي است كه هرچند در سينماهاي رسمي ايران با محدوديت مواجه بود و كمتر در محافل تخصصي به بحث و نقد آن پرداخته شد ، اما ايشان در نقد خود اطلاعات نسبتا خوبي در مورد اوضاع و شرايط اقليتها در ايران دارد ( موضوعي كه در ميان منتقدان داخلي كمتر به چشم مي آيد ) . همچنين شناخت وي نسبت به موقعيت جغرافيايي كردستان نشانگر دقت در اهميت خواستگاه چنين فيلمي ميباشد . اين امر آگاهيِ وي در خصوص ساختار اجتماعي در ايران و مطالعه و بررسي شرايط حاكم بر فضاي فيلم در نگاه وي را آشكار ميسازد . كه باعث شده است نقد بسيار كاملي از آب در بيايد.
تفاوت منتقدان بزرگ و ساير منتقدها در اين است كه جدا از نقد فيلم از ديدگاه فني ، جنبه هاي تاريخي وقايع ، جامعه شناسي و ساير موارد مرتبط با جزئيات اثر را نيز در نظر گرفته و تحليل مي نمايند .

   پ.ن :

* - http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20001027/REVIEWS/10270309/1023

شايان ذكر است كه فيلم مذكور به موفقيتهاي زيادي در جشنواره هاي بين الملي دست يافت .

http://m.imdb.com/title/tt0259072/