اطلاعات درباره‌ی دوبله‌ی فیلم‌های موزیکال اغلب جسته گریخته‌ن. امیدوارم این‌جا به کمک هم بتونیم پرونده‌ای درباره‌شون تشکیل بدیم.

بر اساس نوشته‌های سینمادوستان در مطبوعات و چند کتاب منشر شده و خاطرات:

دست کم هشت موزیکال تولید قبل ۱۹۷۹ با ترجمه‌ی موزون و اجرای آهنگین و حرفه‌ای آوازها به فارسی و شماری دیگه با یک یا دو ترانه و بقیه‌‌ بدون شعرها دوبله شده‌ن.

۱) مهرویان شب (۱۹۵۲) ساخته‌ی رنه کلر محصول مشترک ایتالیا و فرانسه در سال ۱۳۳۴ به مدیریت دوبلاژ سیامک یاسمی در استودیو سانترال دوبله شد و با نام رویای شیرین برنامه‌ی افتتاحیه‌ی سینما رویال بود.

مهین کسمایی که در رویای شیرین بجای مارتین کارول صحبت می‌کرد به یاد می‌آورد: «از آنجا که نوار دیالوگ‌ها و آوازها و موسیقی به طور جداگانه وجود نداشت، نمی‌شد خواننده به زبان فارسی و روی موسیقی اصلی فیلم بخواند. بنابراین می‌بایست آواز و موسیقی با هم اجرا می‌شد. خانمها اولین باغچه‌بان و منیر وکیلی که خواننده‌ی اپرا بودند، با ارکستر مجلسی، آوازها را اجرا کردند.»

نسخه و نمونه‌ی صدایی از این دوبله، که به نظر می‌آد بسیار زیبا کار شده، هست و یا به کل از بین رفته، سوالی‌ه که فقط اساتید کافه شاید بتونن جواب بدن.

۲) آوای موسیقی (۱۹۶۵ در ایران اشکها و لبخندها) به اصرار نماینده‌ی فاکس قرن بیستم قرار شد فیلم با آوازهایش دوبله شود. روبیک گریگویان(معروف به روبیک دماوند) مسئولیت کار را به عهده گرفت و مدیریت دوبلاژ را به علی کسمایی سپرد، کریم فکور(یا تورج نگهبان) اشعار را ترجمه کرد و فیروز فلاحتی دیالوگ‌ها را. با مشورت رئیس گروه اپرای تهران، عنایت رضایی از میان اعضای گروه و هنرآموزان هنرستان عالی موسیقی خوانندگان انتخاب شدند. ضبط دیالوگ‌ها در استودیو دماوند ده روزه با صدای ژاله کاظمی بجای جولی اندروز، ابوالحس تهامی بجای کریستوفر پلامر، رفعت هاشم‌پور بجای النور پارکر، خسرو خسروشاهی بجای ریچارد هیدن و منیژه نویدی و ناهید امیریان و شهرام شکوفنده و منصور غزنوی بجای بچه‌ها انجام شد. آوازهای ماریا را سودابه صفائیه (خواننده‌ی سوپرانو)، کاپیتان و رالف را رشید وطن‌دوست و همایون معزی مقدم، لیزل را نازیلا زندکریمی و بقیه‌ را نسرین و آزیتا آزرمی، سیمین قدیری و شمسی شادمند خواندند.

با وجود مجهز بودن استودیو دماوند به دلیل کوچک بودن اتاق گویندگان، آوازها در استودیوی وزارت فرهنگ و هنر ضبط شدند و کار در ادامه برای میکس نهایی همراه  روبیک گریگوریان به آلمان رفت و چون سیستم صدابرداری استریوفونیک و شش باندی در ایران آن زمان وجود نداشت روبیک به ابتکار خود سه باند صدا (راست و چپ و وسط) برایش ساخت. فیلم برنامه‌ی افتتاحیه‌ی سینما دیاموند بود که شاهنشاه از جمله‌ی مدعوین سرشناس مدیرش پرویز فتوره‌چی بود و پس از نمایش فیلم گویندگان و خوانندگان از طرف مهمان عالی‌مقام تحسین شدند و به سودابه صفائیه بورس دوساله‌ای برای تحصیلات تکمیلی موسیقی در اتریش اعطا شد. آوازهای اشکها و لبخندها به قدری محبوبیت یافتند که صفحه‌هاشون هم به بازار آمد.

سوال: آیا در حال حاضر نسخه‌ی سینمایی دوبله‌ی فیلم یا نوار و ریل صدای سه بانده‌ی فیلم موجوده در جایی/انباری/آرشیوی؟

در ادامه: بانوی زیبای من، الیور، رنگین‌کمان ( ِ فینیان)، ویلن‌زن روی بام، تامی

۳) رنگین کمان فینیان

به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا و با شرکت فرد آستر

https://www.imdb.com/title/tt0062974

بنا بر فرهنگ جهانی فیلم بهروز دانشفر به نام «رنگین کمان» در تهران اکران شده و خسرو خسروشاهی در شماره‌ی ۱۴۵ مجله‌ی فیلم درباره‌اش می‌گوید: حدود سال ۴۹ در استودیو شهاب دوبله شد و آوازهایش را نازیلا زند کریمی می‌خواند.

در قسمت اول برنامه‌ی سینما و دوبله بی هیچ مقدمه‌ای حدود ۱ دقیقه و ۱۵ ثانیه ازش پخش می‌شه که نشون می‌ده مدیر دوبلاژش ابولحسن تهامی بوده و خود ایشون هم توش آواز خوانده. (=> جناب مطمئن‌زاده نسخه‌ای ازش را موجود داره):

از گویندگان دیگر فیلم اطلاعی در دست نیست.

نمونه‌ی دوبله:

https://vimeo.com/330191575

۴) تامی (۱۹۷۵)

لحظه‌هایی از آنونس فیلم که در آن راوی، ابولحسن تهامی‌نژاد، می‌گوید: «تمام آوازهای فیلم تامی به زبان فارسی دوبله شده و به شیوه‌ی استرریوفونیک پخش خواهد شد.»

ستارگان: ان مارگارت، الیور رید، جک نیکلسون، التون جان، اریک کلپتون، تینا ترنر

https://www.instagram.com/p/B2lBOYlAr4d

(از دوبله‌هایی که می‌ارزه که اگه در این چهل سال از بین نرفته باشه، پول‌هامون را روی هم بذاریم و تهیه‌ش کنیم.)