بازیگری وکارگردانی در تئاتر وسینما از نگاه دو کارگردان برجسته الیاکازان و اینگمار برگمن

ترجمه و تالیف:احمد دامود - نشر مرکز 1388

   کتاب بیش از ان که سینمایی باشد،تئاتری است.اصلا تمام تئاتری است و روایتگر دورانی از کارهای کازان و برگمان که نمایشنامه ها را به روی صحنه می بردند و تئاتر هایی درخشان اجرا می کردند.

بخش دوم کتاب باب دل برگمان دوستان حقیقی است و به مصاحبه ای مفصل با وی پرداخته است.بخش اول کتاب را که به الیا کازان می پردازد،بیشتر دوست داشتم.پس از بیو گرافی کوتاهی که از وی بیان شده ،به طور خاص و به تفصیل بحث و بررسی اتوبوسی به نام هوس مطرح می شود.از هنگامی که از قلم توانای تنسی ویلیامز تراوش میکند تا به انجا که توسط کارگردان توانایی چون الیا کازان به روی صحنه ی تئاتر می رود (والبته بعدتر به روی پرده ی سینما) و بوسیله ی اغلب  منتقدین یکی از بهترین کار گردانی های ارائه شده در طول تاریخ برادوی قلمداد میشود.

کتاب به تحلیل چهار شخصیت اصلی این نمایشنامه یعنی بلانش ، استلا ، استانلی و میچ می پردازد، ان هم برگرفته از یادداشتهای خصوصی کازان.

 یکی از قسمتهایی که در این کتاب جالب توجه می باشد، بحثی است که مولف کتاب یعنی اقای احمد دامود در همان ابتدا، پیرامون ترجمه ی نام نمایشنامه ی a streetcar named desire انجام داده اند و استدلال کرده اند که "اتوبوسی به نام هوس "ترجمه ای اشتباه برای نام این نمایشنامه است و به کلی با اهداف نویسنده ی ان در تناقض می باشد.

ایشان علاوه بر انکه" تراموا "را ترجمه ی صحیح برای streetcar میدانند، انتخاب واژه ی "هوس" به عنوان معنای desire را نمی پذیرند و این گونه بیان میکنند که:

  (( کلمه ی desire به معنای ارزو، خواست و تمایلی جدی است که معمولابرای مدتی دراز و گاه تا ابد در درون یک فرد باقی می ماندو با او همراه است، درحالی که هوس خواستی نه چندان جدی است که برای کوتاه مدت به وجود می اید و معمولا با انجام ان عمل، خواست ان نیز از بین میرود. به این ترتیب در زبان فارسی از کلمه ی هوس برای یک خواست عمیق و دراز مدت استفاده نمی کنیم. برای مثال میگوییم"دیروز هوس عدس پلو کردم"یا " هوس کردم کمی قدم بزنم"که با خوردن ان غذا و یا قدم زدن ،هوس ارضا می شودو خواست پایان می یابد.اما ارزوی موفقیت یا ارزوی سلامتی، خواستهایی عمیق و جدی هستند که معمولا مدتهای دراز وگاه تا پایان عمر با فرد همراه هستند.معمولا نمیشنویم که کسی هوس موفقیت یا هوس سلامتی داشته باشد.به همین دلیل همه ی خوانندگان فارسی زبان این نمایشنامه- تا انجا که من دیده ام-کلمه ی هوس را که در نام نمایشنامه امده است، بلافاصله به خواست انی یا کوتاه مدت جنسی تعبیر میکنندو این خواسته را به شخصیت اصلی نمایشنامه "بلانش دوبوا"نسبت میدهند.دلیل ایجاد چنین ارتباطی نیز این است که چون بلانش در مواردی از این ارتباط صحبت میکند،خواننده زود فکر میکند که نویسنده خواسته بلانش را فردی هوس باز معرفی کند. در حالی که موضوع به هیچ وجه چنین نیست.

  طبق تحلیلی که خود نویسنده(تنسی ویلیامز)و کارگردان نمایشنامه و سازنده فیلم(الیا کازان)در هنگام اجرای این اثر به تفصیل از شخصیت ارائه داده اند، بلانش انسانی تنهاست که در ارزوی یافتن یک پناهگاه است و یافتن پناهگاه ارزوی همیشگی و دراز مدت همه ی انسانهااست.........به این دلایل معتقدم که ترجمه درست واژه ی desire در اینجا "ارزو" است.ارزوی یافتن پناهگاه.ونام درست نمایشنامه که خواننده را به تعبیر و تفسیر های غلط سوق نمی دهد "تراموایی به نام ارزو" است.))

جسیکا تندی(بلانش)- کیم هانتر(استلا)- مارلون براندو (استانلی)

صحنه نمایشنامه اتوبوسی به نام هوس در برادوی