نام فیلم : ای یران

نام ترانه : ای ایران

خواننده : در فیلم (گروه کر و حسین سرشار)

ترانه سرا : حسین گل گلاب

آهنگساز: در فیلم ناصر چشم آدر

سال ساخت : 1368

مدت : 3 دقیقه و 55 ثانیه

متن ترانه:

ای ایران ای مرز پر گهر
ای خاكت سرچشمه هنر
دور از تو اندیشه بدان
پاینده مانی و جاودان
ای … دشمن ارتو سنگ خاره ای من آهنم
جان من فدای خاك پاك میهنم
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاك ایران ما


سنگ كوهت دُر و گوهر است
خاك دشتت بهتر از زر است
مهرت از دل كی برون كنم
برگو بی مهر تو چون كنم
تا … گردش جهان و دور آسمان بپاست
نور ایزدی همیشه رهنمای ماست
مهر تو چون شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاك ایران ما


ایران ای خرم بهشت من
روشن از تو سرنوشت من
گر آتش بارد به پیكرم
جز مهرت بر دل نپرورم
از … آب و خاك و مهر تو سرشته شد دلم
مهرت ار برون رود چه می شود دلم
مهر تو چون ، شد پیشه ام
دور از تو نیست ، اندیشه ام
در راه تو ، كی ارزشی دارد این جان ما
پاینده باد خاك ایران ما

فیلم ای ایران با دستمایگی سرود ای ایران روایت متفاوتی از انقلاب 57 به سبک ناصر تقوایی میباشد. ای ایران به نوعی سرود غیر رسمی ملی ایران میباشد. بخشهایی از این سرود گاهگاهی در برخی از سکانسهای فیلمها پخش میگردید اما اولین بار ناصر تقوایی آنهم با ورژنی متفاوت از آن در فیلمی به همین عنوان استفاده نمود.

خلق ای ایران باز می گردد به سالهای بسیار دور. سال 1323 سالی که تهران در اشغال متفقین بود. روح الله خالقی به روی سروده حسین گل گلاب که به زیبایی تمام احساس خود از وطنش را به روی کاغذ آورده بود در آواز دشتی آهنگی میگذارد که جزو جاودانه های این کشور میگردد. سرودی که هیچ نظامی و هیچ حکومتی نمی تواند از آن بگذرد. این کشور اگر در تسخیر هر مکتب یا گروهی قرار بگیرد ای ایران سروده جاودانه ای خواهد بود که هیچوقت  آن مکتب یا گروه نمی تواند آنرا توقیف کند.

وقتی خالقی ای ایران را در سال 1328 با گروه کر در تهران اجرا نمود تاثیر شگرفی روی مردم گذاشت . روح الله خالقی و گروهش به دعوت وریر فرهنگ وقت به رادیو دعوت شدند و صفحه ای از آنرا پرکردند و این سرود هر روز از رادیو پخش میگردید. نسخه ای که اکنون نایاب است.

استاد غلامحسین بنان اولین خواننده ای بود که در سال 1337 یعنی چهارده سال پس از خلق این اثر ای ایران را تکخوانی نمود و سکه اجرای آنرا به نام خود ثبت کرد. ای ایران بارها در برنامه گلها در آن سالها پخش گردید.

تا اینکه در سال 1350 ارکستر رادیو و تلویریون به رهبری استاد فرهاد فخرالدینی (آهنگساز سریال سربداران) و با خوانندگی اسفندیار قره باغی آنرا مجددا و به زیبایی تمام اجرا می کند. نسخه ای که اغلب دهه شصتیها و حتی دهه پنجاهیها آنرا بارها و بارها از رادیو و تلویریون شنیدند و بیشتر این اثر را با صدای او بیاد می آورند تا صدای بنان. قره باغی آنرا به زیبایی تمام اجرا میکند و جنس صدای اپرا گونه او کاملا با این اثر همخوانی دارد (البته خدمت دوستان عرض کنم این نظر شخصی بروبیکر می باشد اما قطعا بسیاری از دوستان شاید با بنده هم عقیده باشند) . قره باغی  خواننده آذری زبانی بود که در دوران جنگ و انقلاب آثار شاخصی را بزبان فارسی و آذری اجرا نمود. سرود آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو را شاید دوستان جدا از مظنون و اهداف آن هرگز فراموش نکنند.

بعد از قره باغی نوبت به حسین سرشار فقید رسید که با آن صدای بینظیر خود این سرود را بازخوانی کند. ای ایران دیگر تبدیل به نماد هر ایرانی و حس ایرانی بودن هر ایرانی شده بود. انقلاب 57 که به وقوع پیوست این سرود بجای سرود شاهنشه ما زنده بادا ..... جایگزین شروع برنامه های تلوریون و رادیو شد.

اما از آنجا که در اوایل انقلاب از خیلی کسان و خیلی از آثار تجلیل شد اما یک شبه تبدیل به دشمن میشدند (تمجیدها و سروده هایی که از مصدق در اوایل انقلاب میشد را هرگز فراموش نمی کنم حتی خیابان ولیعصر فعلی در اوایل انقلاب از پهلوی به مصدق تغییر نام داد) سرود ای ایران نیز ناگهان به نماد ملی گرایی تبدیل میشود و سرود <شد جمهوری اسلامی به پا > جایگزین آن گردید. یک سرود طولانی که نواختن آن در مراسمهای رسمی حوصله همه حضار را سر می برد.

اما این بی مهری زیاد بطول نیانجامید. سال 1367 و عملیات فروغ جاودیدان که توسط سازمان مجاهدین و عوامل صدام مشترکا طراحی شد باعث گردید که ناگهان پیشروی رزمندگان ایرانی در خطوط جبهه ها به پسروی مبدل شود. حالا دشمن با سرعت زیادی در حال اشغال شهرهای خطوط مزری بود. کمبود نیروهای داوطلب بدلیل فرسایشی شدن جنگ در جبهه ها کاملا مشهود بودو مسئولین مملکت دست به دامن این سروده میهنی شدند. پخش چند باره ای ایران پس از سالها از رادیو و تلویزیون تحریک احساسات ملی تمام ایرانیان را در پی داشت و آنجا بود که همه به عظمت این سرود پی بردند.

ای ایران توسط بسیاری دیگر از خوانندگان و آوازه خوانان بارها و بارها بازخوانی شد. از فرخزاد گرفته تا اندی.

ساختار این سرود آنقدر زیبا و روان طراحی شده است که آنرا میتوان در هر جا و هر مکانی حتی بدون نیاز به آهنگ خواند. به جرات میتوان گفت هیچ هموطن ایرانی وجود ندارد که از کودکی گوشش به این سرود اجین نشده باشد.

اما ناصر تقوایی توانست با روایتی ساده و زیبا از انقلاب فیلمی را با محوریت این سروده زیبا بسازد. زنده یاد حسین سرشار که علاقه وافری به این سروده داشت به زیبایی تمام در این فیلم نقش آفرینی میکند. سکانسی که او دانش آموزان مدرسه را رهبری میکند و در کوچه پس کوچه های ماسوله و عبور از پل ای ایران را می خوانند را هرگز فراموش نمی کنم. او با چه شور و شعفی مانند یک رهبر ارکستر بچه ها را راهنمایی میکند. دیدن این سکانس ناخودگاه بروبیکر را بیاد جولی اندروز انداخت که در فیلم آوای موسیقی  (اشکها و لبخندها) با چه شور و شعفی فرزندان کاپیتان را برای شعر خواندن رهبری میکرد و در دشت و کوهها همراه آنها به آواز خوانی می پرداخت. حسین سرشار هم به همان زیبایی به دنبال بچه ها و در کنار آنها ای ایران را رهبری میکرد و میخواند.

اکبر عبدی نیز در این فیلم زیبا بازی میکند اما شاید استفاده از همین سروده باعث میگردد که این فیلم مورد بی مهری قرار بگیرد و حتی برای شرکت در جشنواره فجر پذیرفته نشود چه برسد به آنکه جایزه ای هم دریافت کند. اکبر عبدی پس از 22 سال سرانجام سکوت خود را در اینخصوص می شکند و در مراسم اختتامیه جشنواره سی ام در سال 1390 در حالیکه سیمرغ بلورین برای فیلم خوابم میاد را دریافت میکند اعلام میکند که جایزه گرفتن برای من خیلی دیر شده است و مثل بابایی می مانم که در 60 سالگی صاحب فرزند شده است. زنگوله پای تابوت . و سپس میگوید من باید برای ای ایران جایزه میگرفتم برای کار کردن با فهیم ترین کارگردان ایران .استاد ناصر تقوایی . من برای بازی در این فیلم که ساختنش دو سال طول کشید فقط 195 هزار تومن گرفتم اما این فیلم را به جشنواره راه هم ندادند.