سریال جدید امراله احمدجو سریال فوق العاده ایست. این سریال که پخش آن از اواسط بهار شروع شد در نزدیک به 40 قسمت در حال پخش از شبکه 3 است و من به همه دوستان توصیه میکنم آنرا حتما ببینند... ابتدای پخش و حتی تا قسمتهای بیستم علاقه ای به سریال نداشتم. خاطره سریال روزی روزگاری این کارگردان انتظارها را ازاو افزایش داد چنانکه تفنگ سرپر (سریالی بعدی وی) را کسی جدی نگرفت (هرچند آنهم حرفهائی برای گفتن داشت) و انتظار من بیننده از این کارگردان سریالی در حد روزی روزگاری بوده و هست... پیش ازین از قسمتها را 4 در میان و بعضا دقایقی از بخشهائی که پخش میشد را می دیدم (اما یقین بدانید بعد از اتمام سریال آنرا خواهم خرید تا قسمتهای ندیده را حتما ببینم)

آنچه باعث آزار من میشد همین املای "پشت کوهای بلند" بود. کوها (کو+ها) یعنی کوچه ها و نه کوه ها. اگر منظور کوه است باید بشکل کوه ها یا کوهها نوشت و نه کوها، که اتفاقا منظور همان کوه است چون کوی ها و کوچه های بلند بی معنی است و برای شخص من جالب است که در این مدت طولانی پخش، حتی یک نفر هم به فکر اصلاح چنین املای غلطی(چه در عنوان بندی سریال و چه زیر نویس سیما) نیفتاده است! بخاطر همین اشتباه، ابتدای امر قید سریال را زدم و با خود گفتم سریالی که حتی نامش غلط است قطعا خود نیز پر از مغلطه کاری است.

اما روزها گذشت و پشت همین کوهها آفتاب سریالی برآمد که مرا روز به روز بیشتر شیفته خود میکند... اگر داستان سریال روزی روزگاری یک داستان خطی بود و صرفا به یک داستان می پرداخت ، سریال پشت کوهها مملو از داستان است. هر چند قسمت، داستانی جداست هرچند کلیت داستان حکایت پادشاهی است که قصرش، تفرجگاه نخچیر و سقفش آسمان و چادر است. اینکه چرا این آدم در قصر سنگ و گل زندگی نمیکند به روایت خود احمدجو شنیدنی است: این همان حسام بیگ است که حال به سامشا یا عموزاده پادشاه تبدیل شده است. دوستانش همه رفته اند... از صفرعلی بگیرید تا نسیم. بسیم کم عقل (که نامش را تلخک گذارده اند ) مانده است که از صد عاقل ، عاقلتر است و خود سامشا... اما اطرافیان جدید هریک عالمی دارند. هریک تکیه کلام خاصی دارند هریک علائقی دارند و دیدن این همه تنوع (از موجودی بنام انسان) خود حکایت دیگری است. نکته جالب اینکه اینهمه تنوع خلق و خو،اینهمه رنگارنگی ، اینهمه سلیقه های مختلف در یک جا و در کنار هم زندگی میکنند (چیزی که در روزی روزگاری هم بود و یکی از هوشمندیهای احمدجو در خلق انواع شخصیتها و مهمتر از آن شخصیت پردازی تک تک آنهاست). از نظر من اینگونه زیستن جذابست (همدلی و همزیستی در عین عدم همفکری). سریالهای امروزی که جوانان ما شب روز خود را پای ماهواره بپای آنها تلف کرده و انواع سریالهای ترکی و کلمبیائی و کره ای را بلغور میکنند که بعضا هرکدام تا 300 قسمت هم به درازا میکشد همه و همه یک پیام را القا میکنند : همزیستی. اما واقعا چه نوع همزیستی؟ همزیستیی که در آنگونه سریالها تبلیغ میشود کاملا در تضاد با همزیسیتی است که در سریالی چون روزی روزگاری و پشت کوههای بلند ارائه میشود. آنجا همه ظاهرا همرنگند، اما دلها هریک ساز خود را میزند. اینجا کسی با هم همرنگ نیست اما دلها همه با همند. اینجا وقتی کسی با دیگری عهد بست به او خیانت نمیکند (اگرهم کرد او چهره ای منفور خواهید دید) ، آنجا خیانت نقل و نبات محفل است و خائن، قهرمان اصلی داستان و محبوب دلهای تماشاگران .اینجا زرق و برق نمی بینید. زرقی که بیرون آدمها را احاطه کرده باشد. اینجا خبری از چشمهای آبی و سبز نیست. اینجا لباسها حتی برای یکبار هم اتو نخورده اند اما .. این دلها هستند که همگی اتوخورده و صافند و زرق و برق واقعی در درون آدمهاست... جوان امروزی خودرا هلاک میکند تا سریال عشق ممنوعه ترک را از دست ندهد همین جوان مدتی بعد استفراغ میکند اگر چند دقیقه از سریال پشت کوههای بلند را ببیند... یقین بدانید اگر جنگی کشور را امروزه دربرگیرد همین جوان سوراخ موش را به قیمت ناموس خواهرش خواهد خرید تا آسیبی به خود او نرسد و ...این آموزه ی نهائی چنان سریالهائی است.

اما چرا به این سریال علاقمند شدم. یک مثال کافی است... یک مرد روستائی از روستا به نخچیر پادشاه می آید(عمو لهراسب). او ظاهرا از بستگان همسر سامشای پادشاه است. همسر شاه او را آنچنان بزرگ میکند که رفته رفته همه امور به دست او می افتد. حکم حکم لهراسب است... همه را در پستهائی که دارند جابجا میکند و تنها بهانه (و در واقع تکیه کلامش) اینست که :" ا ای چیا زیاده"(ازین چیزا زیاده)... حتی شاه هم نمیتواند کاری از پیش ببرد و در نهایت با زرنگی حتی جای پادشاه نشسته تاج بر سر میگذارد. او حتی یکبار بخاطر آنکه دستورش را اجرا نکرده اند قهر میکند و میرود اما شاه و ملکه و خدم و حشم بدنبالش رفته و با تمنا او را باز میگردانند. او حتی دزدهای سرگردنه و مال مردم خور را که در حبسند آزاد میکند ... چنین شخصیتهائی مصداق عده ای خاص در جامعه ما هستند که خود بهتر میدانید... و همینهاست که یک طنز فوق العاده قدرتمند را در عرصه سیمائی به نمایش میگذارد که حتی خود طرف هم نمیداند منظور سریال شخص وی است... سریال انباشته از چنین طنزهای بی نظیر و البته گزنده ایست.

تکیه کلامها از تکیه کلامهای سریال روزی روزگاری بیشتر است. اگر آنجا حسام بیگ دائم میگفت : ... التماس نکن ... گوشت میبرم میذارم کف دستت خین بیاد ... اینجا با ویترینی از تکیه کلام مواجهید. تلخک دائم و برای بی اهمیت جلوه دادن چیزی میگوید: فلان چیز چی نی اما ... (مثلا جائی که در حضور شاه مشغول تیله بازی است میگوید : بیکاری چی نی. اما ا من و تو بیکارتر تو ای دنیا هه؟ (از من و تو بیکارتر تو این دنیا کسی هست؟)... یا مثلا کدخدای کولی باد (کولی آباد) وقتی کلمات را با ترکیبات خاص خودش بلغور میکند ... ای چه صحبت از فرمایش ... من خود خویشتن ... یا مثلا صفرعلی طبیب در پایان داستان هر شخصیتی به او نزدیک شده و میگوید : اون دنیا نزدیکه و قیامت نزدیکتر ... یا مثلا شخصیت قشون سالار که کلمات را با جابجائی حروف ادا میکند یا حتی خود سامشا (پادشاه) که به وقت تعجب از سخن کسی میگوید : ای دروغو که میگی راسته؟ و یا حاکم که وقتی عصبی میشود : حقتس حقتس حقتس هی ....و الی ماشا الله ... وجود دو زبان شیرازی و اصفهانی سریال بشکلی عجیب به جذابیت گفتگوها افزوده است. خود احمد جو از اهالی میمه (شهری کویری بین شیراز و اصفهان) است و احیای زبانهای مادری که به نوعی لهجه های زیبای ایرانی است از نظر هر میهن پرستی یک افتخار است...

سریال حتی در پرداخت صحنه ها هم موفق است اما نیاز به دیدگانی بازتر دارد. بخشهائی را بیاد بیاوریم که شاعری برای مدح شاه عازم تفرجگاه شاه میشود. شاه به اطرافیان می سپارد که شاعر را تا آنجا که امکان دارد آزار دهند تا ببیند در نهایت او زبان به مدح شاه خواهد گشود؟... انواع تحقیرها (از زندانی شدن و گرسنگی و تهمت و آزار) در حقش بجا آورده میشود و در نهایت وقتی در حضور شاه است با گیوه هائی که بهم چسبیده اند ابتدا در مذمت شاه میگوید اما وقتی می بیند چنین سخنانی عایدی ندارد مجددا زبان به تسبیح شاه می گشاید و وقتی انعام میگیرد هرگز سکه ای  به صفرعلی که از نزدیکی مرگ به او خبر میدهد و سکه ای برای فقرا ازاو میخواهد نمیدهد... لحظه ای نمیگذرد که پیرمرد که فکر میکرد این هزار سکه خرج سالیان عمر خواهد شد روی استر جان میدهد... حالا ببینیم چنین صحنه ای چگونه ساخته و پرداخته شده اند. همه جا سرسبز است. کلا سریال در تابستان و بهار فیلمبرداری شده است... اما صحنه های نهائی عمر پیرمرد که در مناظری از پائیز با برگ زرد درختان که هر لحظه به زمین می ریزند فیلمبرداری میشود (یا اقلا با جلوه های ویژه فصل را پائیز کرده اند)... شماری پرنده بهنگام مرگ پیرمرد در آسمان به پرواز درمیایند و نگاه خیره پیرمرد در لحظه احتضار یادآور صحنه مرگ قلی خان در روزی روزگاری (با آرزوی ناتمام رساندن سالم یک کاروان به منزل) است و حکایت ازین واقعیت که همه ما وقتی میرویم هرگز کارهای خود را بشکلی کامل به سرمنزل مقصود نرسانده ایم.