(۱۳۹۰/۳/۲۸ عصر ۰۴:۴۵)ميثم نوشته شده:  

با سلام مجدد خدمت دون کورلئونه نازنین.

در راستای نظریات شما بنده هم نظراتم را بیان می کنم.

در درجه اول مایلم بین منتقدین و نظریه داران اصیل سینما و یک عده ریویونویس آماتور عشق فیلم پرمدعا - که در کشور ما و در مجلات سینمایی اش حضور فعالی دارند! - تفکیک قائل شوم. قطعا بین جوانک عاشق تارانتینو که حاضر نیست فیلمهای برگمان را حتی تماشا کند با دیگری که سالها عمر و وقت خود را صرف معرفی و تفسیر آثار او کرده فرق زیادی هست! گروه اول را بنده منتقد به حساب نمی آورم و در مورد گروه دوم بحث می کنم ، مورد نمونه و ارجاع من در اینجا جاناتان رزنباوم خواهد بود.

بر آقا میثم عزیز درود ...

ممنون از به اشتراک گذاشتن نظرات و دیدگاه های خوبتان با این حقیر و دیگر همراهان ...

در ابتدا باید عنوان کنم که این پست من جوابیه برای نوشته شما نیست  و در حکم گپ و تبادل افکاری موازی با شما و دیگر دوستان و تکمیل تر کردن بحث برای خود من می باشد .

آقا میثم عزیز من ((تقریبا)) با همه دیدگاه اخیر بیان شده در نوشته شما موافقم ... تقریبا چونکه فکر می کنم دیدگاهی ایده آل گرایانه است .  اما در اینجا یک مشکل وجود دارد و آن هم این است که ما به عنوان کشوری با مشخصات فعلی جقدر می توانیم خود را با این ایده آل ها نزدیک کنیم ...

بد نیست به چند مورد که در این وادی مورد بحث که هیچ ، حتی در مسائلی کلان تر هم متاسفانه صدق  میکند نیز نظری داشته باشیم :

1) ما از ((شرقی ترین شرقی ها )) هستیم برادر ! و حتی در طول سالیان اخیر که خیلی از جوامع و کشورهای پیرامون ما و کمی دورتر در خاور دور مثلا پنجره ها را گشوده و به افق های دیگر نگاه های دقیق کرده اند ما تقریبا میشود گفت پنجره را با تار عنکبوتهای نوستالژی برانگیزش را برای به تماشا نشستن بیشتر دوست داشته ایم !

2) این مورد دوم تقریبا میشود گفت در پیشینه ما ریشه ای به آن دور دورهای تاریخ دارد ... خیلی کم دوست داشته ایم بررسی کنیم که یک نظریه و سخن اصلا چه می گوید و بیشتر ترجیح داده و می دهیم در نظر بگیریم که (( که )) گفته و می گوید ... با چنین دیدگاهی که در طول تاریخ آمیخته به سوء تفاهم های بسیار بوده کی ما مجال آن داشته ایم که فرهنگ نقد صحیح و پذیرفتنش و تقویت ظرفیت شنیدنش را نهادینه کنیم ... این البته مساله ای واقعا ریشه دار است و از دل یک جمع کوچک خانوادگی تا دیدگاه های اعتقادی کلان ما در این مقوله می گنجد . چرا (( مولانا )) در قونیه می توانست همان (( انا الحق )) منصور را فریاد کند و چرا منصور در اینجا همان گفت و بر دار شد ؟

3) اصولا ما متاسفانه علاقه نداریم هر چیزی را با ریشه و پیشینه دستیابی کنیم و فقط خود (( میوه )) برای ما مهم است : اصولا آموزش هنر مدرن در این سرزمین چگونه آغاز شده و چگونه پیش برده شده است ؟ از الآن که صحبت کنیم خودش میشود مثنوی قطوری : اگر کسی بخواهد به راستی دانسته هایش را نسبت به مقوله مورد علاقه اش که یکی می تواند سینما باشد چه باید بکند ؟ چگونگی پذیرش  در دانشکده ها ! ( عملا دانشکده ای بیش موجود نیست و در پذیرش آن اگر کسی تست های مختلف آموخته در کلاسهای کنکور را با انواع و اقسام دیپلم ها و پیشینه های با ربط و بی ربط زد مجاز به ورود است و چه غم اگر نداند داستایفسکی که بود و یا دیوید وارک گریفیث نام یک خوراکی گم نام بوده و جان فورد و هیچکاک و تنسی ویلیامز نام رشته کوه هایی در بلاد دور بوده اند !) و در سطحی متفاوت در آموزشگاه ها را همگان می دانیم و با ابهامات و کاستی های بیشمارش آشناییم ... اصلا این سوال مهمی است که یک نفر برای برداشتن قدم های اول از کجا باید شروع کند ؟ و این قدم های اولیه که بسیار مهمند و  چه بسا به صورت همیشگی جهت سیر و سلوک فرد را رقم خواهند زد که باید بیاموزدش ؟ به دانشگاه سرک میکشیم ! من خوشبختانه سعادت داشتم و از کنار ان جمع عبورکی کردم در دانشگاه ! مشکلات عمومی مثل دغدغه اجاره خانه و ... به کنار اصلا معیار سر تدریس بودن آن عزیزان چه بوده ؟ با کدامین تحقیقات ؟ با کدامین پایان نامه های عالی پژوهشی و عملی ؟  در این عصر ارتباطات دهکده جهانی چند نفر از آنها پشت دوربین هم حتی برای فیلمی کوتاه حضور یافته اند و با فراهم کردن امکان دیدن و بررسی شدن به تراش خوردن و پرداخت شدن نظریه و هنرشان مجال داده اند ؟ ( امکان انجام این کار امروزه آنقدر ساده و بدیهی است و پیداش دن مخاطب از سراسر جهان تا ان اندازه ساده که هیچ توجیهی برای نپرداختن به ان نمی ماند و اصلا شاید اینگونه بود که UTube اختراع شد! ) اصلا چند نفر از آنان از علاقمندان راستین فرهنگ و در حدی ریزتر سینما و تئاتر بوده اند ؟

البته متاسفانه باید گفت چه بسا مشکل از گروه از نظر من واجد شرایط برای آموزش هم باشد که خمیره آن را دارند اما میل به جوانه زدن و تکثیر و گسترش دادن دانش خود با آموختنش به مستعدینی چند را ندارند و (( فوت کوزه گری )) را  فقط در دستان استاد مجاز می دانند ...

4) ابزارهای گسترش آگاهی و نظریات در چه حالی هستند ؟ قطعا در این وادی که تعدادشان زیاد نیست ! ( جراید پر تعداد زرد و همچنین کانال های متعدد ظاهرا فرهنگی با متولیانی کم فرهنگ را که کنار بگذاریم شما دوستان تعداد باقیمانده ها را بشمارید ...) البته همان کم تعداد ها هم هر روز به کیفیت دیروز خود حسرت میخورند . ماهتامه (( فیلم )) را در نظر بگیرید ... من هر از چندگاهی در کتابفروشی عتیقه ای با کتابی از (( مسعود مهرابی )) مواجه میشوم و اتودهای خط خطی دوران جوانیش را که مشاهده می کنم حداقل می توانم تصور کنم که ((روح ناآرامی داشته ...)) خوب ! بینانگزاران اولیه به همراه نسلی از نویسندگانش که پابه پای آن و رشد و نموش همراه شدند و شروع کردند الآن کجایند ؟ البته قابل درک است که بالاخره یکروز نسل دیگری باید گرداننده آن باشند اما اولا نباید ناگهان همه از صحنه کنار بروند و باید آرام آرام نیروهای جدید را وارد کار کنند که اوضاع مثل لنگر کشتی  ناگهان بیش از 180 درجه چرخش نداشته باشد !

آیا ما را چه میشود که جماعتی بالاخره با هدفی مشترک با هم همراه میشویم و مسیری را شروع می کنیم اما هنوز منزلی پیش نرفته به سبک فیلم پدرخوانده خودمان میخواهیم منطقه خودمان را داشته باشیم و خانواده مستقلی تشکیل بدهیم ؟! البته میشود به صرورت استقلال فکری هم نظر داشت اما باید منزل اول را همیشه در مقابل دیدگان داشت و برای حفظ آن و ارتقای کیفیتش متعصب بود ... ( آخرین باری که از بسیاری از قدیمی نویس های مجله فیلم ، نقدی و نظری و گزارشی خوانده اید کی بوده ؟) هجوم جندین نفر از نسل جوان که به قول آقا میثم عزیز به کمک تکنولوژی و امکانات بسیط مادی ! برای سفر و دیدار از ساخته های چندین کارگردان مد روز ، توانایی می یابند با سبک نوشتاری خاص ( البته اینجا مجبورم عذرخواهی کنم اما باید گفت که گاهی این عزیزان ، بین نوشتن برای دوست دوران دبیرستانشان در دو طبقه بالاتر از خانه خود و نوشتن برای عموم مخاطبین با فرهنگ ها و دیدگاه ها و سن و سال متفاوت تفاوتی قایل نمی شوند ) که بیشتر در آن حس و حال شخصی و سلیقه ای موج می زند تا برداشتی جامع و مستند و با دلیل ، همین وضعیت را که شاهدیم برای مثلا (( مرجع )) اولیه خیلی از ما دوستداران سینما در این کشور یعنی ابزار رسانه ای نوشتاری (( مجله فیلم )) موجب میشود که مدتهاست جز برخی بخش های آن برای خواندن بقیه قسمتها ضرورتی احساس نمیشود ... ( وارد بحث تشابه اسمی برخی واردشوندگان جدید به حوزه ترجمه و نوشتار مجله که احساس وجود نسبت فامیلی با برخی از متصدیان اصلی و پیشین مجله را در مخاطب موجب میشود  ، نمی شویم اما فقط خوب است که این عزیزان به یک نکته توجه داشته باشند که سهم آنها در حفظ کیفیت کار حتما باید از نسل قبل بیشتر باشد و نه کمتر...)

5) دوست عزیزم . در مورد استثناها و به نوعی نوابغ ، نظر دادن کار کمی دشوار است . به گفته خود شما این دیگر به طالع هر سرزمین جامعه ای بستگی دارد که آیا لطف پروردگار شامل حالش بشود و افرادی استثنایی را با جوهره خاص نسیبش بسازد یا نه ! البته من بر این باورم که خداوند عادلتر از آن است که چنین استعدادهایی را از سرزمین ما هم دریغ بدارد ... اما ما باید به این مساله هم توجه کنیم که توانایی حفظ و پرورش آن استعدادها را داریم ؟ و یا بهتر آن است که انها را تا سن بخصوصی تربیت کنیم و بعد که موقع برداشت از توانایی هایش شد شرایطی را فراهم کنیم که بروند و در فرانسه و کانادا و استرالیا و ... میوه بدهند !  (( گلستان ها )) ، (( کیمیاوی ها )) ، (( نادری ها )) و ... ( یادش بخیر آن دیالوگ محشر در فیلم کمال الملک : هنر مزرعه ذرت نیست آقا ! که بکاری و پیاپی درو کنی ... چه بسا سالها بگذرند و فردی دیگر هم استعداد و توان  این پیشکسوتان که نامشان برده شد در این سرزمین ظاهر نشود ... از وضعیت و دست باز برای ساختن فیلم توسط دیگر بزرگانی که در این آب و خاک مانده اند نظیر بیضایی و تقوایی و ... که بهتر است صحبت نکنیم ... واقعا دریغا ...

اما نکته دیگری هم این وسط خیلی مهم است و آن هم این است که بخصوص در سینما هیچ فیلمسازی جای خالی فیلمساز دیگر را پر نمی کند ... نمیدانم میشود تصور کرد که مثلا اگر فیلمهای ساخته جناب آقای بیضایی را کارگزدان دیگری بسازد به چه شکل و فرمی در می آمدند یا نه ؟ و این مساله برای همه صدق می کند و هرکسی باید فیلمهای خودش را بسازد ... و یک سوال در اینجا میشود مطرح کرد : اصلا ما چند فیلمساز داریم که با ساختن هر فیلمشان جا برای نقد دارند و جریان ساز میشوند و تا مدتها شاهد بحث ها و تبادل افکار سازنده از پی آنها هستیم ؟  حواب این سوال را می توانند دوستان به بحث بنشینند ... )

6) مورد دیگری که فکر می کنم بسیار مهم است و اگر اشتباه نکرده باشم جناب (( منصور )) عزیز در همین کافه اشاراتی کامل به آن داشته اند و این حقیر به بخش هایی از آن در اینجا اشاره میکنم این است که ما هم به موازات همه جوامع باید برای بیان فرهنگ و نظراتمان راه بیان کردنی قابل درک برای عموم جوامع و جهانیان بیابیم ... با نگاه از زاویه ای دیگر توسط دیگران و بهره مندی از نقدها و دیدگاه های آنان می شود خون تازه ای در رگ های پیکره فرهنگی آن دمید ( تقریبا همان کاری که سینمای کشورهای خاور دور انجام داده و راه آن هم مشخص شده و جریان و حرکتش به نظر پیوسته می آید ...) البته بر این باورم که همانگونه که برخی از دوستان و اساتید چنان بومی شده می نویسند و به تصویر می کشند که برای فهم آن خودشان هم باید در کنار پرده عریض نقره ای حضور داشته و بیان دارند که اینجا نظر این بود و آنجا هدف آن بود ، متاسفانه برخی از اساتید و بزرگان هم به یکباره از یاد می برند که در این سرزمین فیلم می سازند و ساخته های آنها در  مرحله اول باید توسط مردم همین آب و خاک دیده و بررسی شوند تا تاثیر فرهنگی آن ساخته مورد نظر اعمال شود ... و متاسفانه در کنار این دو دسته انبوهی از طرفداران هر دو طیف آن هم با نهایت تعصب و یا دریغا از حداقل تعصب ! نتیجه مشخص است ! چون تعادلی برقرار نیست هر طیف همچنان راه خودشان را می روند و هیچ تاثیری از این گروه بر آن دسته و یا برعکس متصور نیست !

7) مورد مهمی در اینجا هست و آن هم اینکه سلیقه خاصی اجازه دیدن و ندیدن ساخته های فرهنگی را موجب میشود ... وجود جریانی که می گوید این ساخته های سینمایی را من می گویم ببینید و آن  آثار  را من می گویم که نبینید  موجب ایجاد جریان یکدست و بدون چالشی میشود که در آن همه چیز همیشه خوب است ! و وقتی همه چیز تا این حد و اندازه خوب و مثبت همیشگی است اصلا چرا باید سراغ موضوعات دیگر برویم ؟! و اینگونه کار برای منقدین هم ساده تر میشود ! و منتقدین عزیز ما می توانند نقدی برای یکی از فیلمهای بسیار پر فروش سینمای کشور که در سینماها مخاطبین را به خود می خواند نوشته و کاربنی زیر آن بگذارد تا برای نوشتن نظر و نثد برای اغلب دیگر فیلمهای روی پرده وقت و انرژی خود را به هدر ندهد !

و اما موردی مهم هم در نهایت وجود دارد و ان هم این است که هنرمندان و افراد علاقمند به هنر حسگرهایی قوی تر از عموم دارند . تقویت سعه صدر طرفین و رسیدن به این باور مشترک که هر نقدی دلیل بر غرض ورزی نیست و از طرفی هر نظریه ای (( نقد )) نیست ممکن است با آمیختن جوهره موارد برشمرده در بالا موجب شود روزی و روزگاری که هر کسی بر سر کارش باشد ... فیلمساز راستین ، بسازد و با مخاطبین عام ببیند و فیلمش را از زاویه دید های متفاوت به نظاره بنشیند به کمک منتقدین و در نهایت اثر به اثر ساخته هایش برسند به آن رسالتی که دارند : یعنی سینما را به سان صنعتی درآمدساز در خدمت بیان کردن حرف هایی به کار برند که موجب تعالی انسان های مخاطب در جوامع مختلف و دست اندرکاران آن گردد  ...

یا حق ...