شوخی

کارگردان: همایون اسعدیان

هنرپیشه های اصلی: پرویز پرستویی - حبیب رضایی - فاطمه معتمد آریا

سال تولید: 1378

برگرفته از فیلم:

قهرمان

کارگردان: استیون فریزر

هنرپیشه های اصلی: داستین هافمن - اندی گارسیا

سال تولید: 1992

فیلم شوخی نیز بنظر من یک شوخی بی مزه بود با یکی از آثار نسبتا موفق سینمای آمریکا. سوژه بکار رفته در فیلم اصلی یک سوژه جدید و موفقی بود که برای اولین بار به تصویر کشیده می گردد. ماجرای فیلم در خصوص سقوط هواپیمایی بود که در آن برنارد با بازی داستین هافمن با حضور اتفاقی خود در محل سقوط به داخل هواپیما می رود و نا خواسته به برخی از مسافرین هواپیما قبل از رسیدن تیم امداد و نجات کمک می کند.

از جمله کسانیکه برنارد موفق می گردد به کمک آنان بشتابد خبرنگاری بنام گیلی می باشد. به محض رسیدن تیم امداد برنارد  خلافکار محل حادثه را ترک می کند اما هنگام ترک محل لنگه ای از کفشش موقع کمک به مسافرین درون هواپیما جا می ماند. خبرنگار نجات یافته بکمک ابزارهای رسانه ای خود سعی در شناسایی قهرمانی که به مسافرین کمک کرده است می نماید و این در حالیست که دوستان او از جمله پسر کوچکش که پدرش را قهرمان خود می داند حرفش را باور ندارند. برنارد  قبل از آنکه بتواند خود را بعنوان ناجی ناشناس مسافرین معرفی کند بخاطر اعمال خلافکارانه اش به زندان می افتد.

تنها سر نخ شناسایی قهرمان همان لنگه کفش جا مانده در کابین هواپیماست که گیلی سعی می کند سیندرلا وارانه در پی یافتن صاحبش باشد. جان دوست برنارد از غیبت او که در زندان بسر می برد سواستفاده می کند و با در اختیار داشتن لنگه دیگر کفش برنارد خود را بجای قهرمان جا می زند تا از این طریق به اشتهار و ثروت باد آورده دست یابد . در نهایت نیز ماجرا ختم به خیر می گردد و برنارد موفق به احقاق حق خود  می گردد تا بتواند به زندگی خود سرو سامان بدهد.

اما بشنوید از نسخه وطنی:

شخصا معتقدم فیلم اصلی دارای سوژه جالبی بود اما از همایون اسعدیان بعید بود که با وجود سوژه های بکرتر بخواهد به سراغ سوژه ای برود که تطبیق آن با فرهنگ ایرانی کمی غیر قابل باور باشد. نقشی که رسانه ها در دنیای غرب دارند هرگز با جامعه ایرانی برابری نمی کند. رسانه های غربی با اتکا بر قدرت خود بخوبی قهرمان پروری می کنند اما آیا روزنامه های ما نیز چنین قدرتی دارند؟

فیلم شوخی کاملا بر مبنای فیلم قهرمان ساخته شده است و دست اندرکاران آن زحمت هیچگونه تغییر اساسی را در آن نداده اند بجز آنکه فیلم با اتکا بر قابلیتهای فردی حبیب رضایی صاحب لایه هایی از طنز گردیده است که در نسخه اصلی از آن خبری نیست. ضمن آنکه در فیلم قهرمان با اتکا بر تجربه و جلوه های ویژه و عدم محدودیت در بودجه ساخت ،سکانس های سقوط و اتش سوزی درون لاشه هواپیما و رسیدن تیمهای امداد و نجات بسیار واقعی تر از نسخه وطنی بتصویر کشیده می شود.

جنجال بر سر یافتن ناجی مسافرین  در فیلم قهرمان نسبت به یافتن او در فیلم شوخی توسط رساناها به مراتب به فرهنگ غربیها بیشتر نزدیک است تا در کشوری مانند ایران که مطبوعات در آن در فضای بسته ای فعالیت می کنند. به همین دلیل است که معتقدم این شبیه سازی با قوانین و فرهنگ ایران منتطبق نمی باشد. به همین دلیل است که معتقدم سینماگران ما برای یافتن سوژه های تقلیدی اغلب ادرس را اشتباه می روند.

در فیلمهایی که تا کنون در این جستار بعنوان فیلمهای متشابه معرفی شده اند شخصا معتقدم فیلمهایی مانند ناخدا خورشید ، همسفر و بیقرار نمونه های موفقی از فیلمهای متشابه می باشند ، زیرا مخاطب داستان فیلم را می تواند باور کند و مخاطبین چنانچه نسخه های اصلی را نیز دیده باشند دیدن آنها برایشان خالی از لطف نیست اما دیدن فیلمهایی نظیر شبی در تهران و زن بدلی و شوخی برای مخاطبی که نسخه های اصلی آنها را دیده باشد نسبتا آزار دهنده می باشد.

در مجموع بنظر من شوخی یک نسخه ناموفق از یک نسخه موفق می باشد. شاید تنها نکته قوت فیلم شوخی حضور بازیگرانی چون پرویز پرستویی و حبیب رضایی به کارگردانی همایون اسعدیان می باشد. زوجی که پیش تر از این مردم خاطره خوشی از حضور آنان در آژانس شیشه ای داشته اند.

در شوخی بجای برنارد از نام رضا فتحعلی استفاده شده است . جان نام دوست برنارد می باشد که در غیاب برنارد خودش را بعنوان ناجی مسافرین معرفی می کند و این در حالیست که در فیلم شوخی ابراهیم تارآبادی معروف به ابرام شوتی بعنوان دوست رضا فتحعلی جایگزین شخصیت جان میگردد. گیلی خبرنگار زنی می باشد که در فیلم قهرمان بدنبال یافتن ناجی مسافرین می باشد تا قهرمان پروری نماید و این در حالیست که خانم سیما کی مرام با بازی فاطمه معتمد آریا جایگزین این شخصیت در فیلم شوخی می گردد.

هر دو فیلم از رسانه ملی پخش شده اند. فیلم قهرمان به مدیریت دوبلاژ ناصر طهماسب با گویندگی جلال مقامی بجای برنارد و منوچهر والی زاده بجای جان برای اولین بار در سال 1380 از شبکه سوم سیما پخش گردید.