سلام و احترام خدمت دوستان گرامی کافه کلاسیک

بعد از مطالب ارزشمند و جذاب جنابان Savezva و رابرت عزیز، صحبت دلنشین از جام جهانی ۹۰ و روزگار پسا نود، بسیار دشوار است، لذا سعی می‌کنم حتی‌المقدور، با پرهیز از کلام تکراری، از خاطرات و حواشی آن که تا چند سالی کمابیش ادامه داشت، بگویم.

چنانچه دوستان توضیح دادند در آن روزگار و همپای برگزاری بازی‌های جام ۹۰، نوشتن روزنگار، کار متداولی بود و عجیب این بود که این وقایع‌نگاری، توسط هیچکسی تبلیغ و یا توصیه نشده بود، بلکه هر کودک و نوجوانی، خودجوش این کار را می‌کرد. من و برادرانم هم از این قاعده مستثنی نبودیم و با تمام امکانات موجود از قبیل خودکار رنگی، ماژیک، مداد رنگی، عکس‌ها و تصاویر داخل مجلات ورزشی مثله شده، دفترچه‌ای تهیه کردیم.

جام جهانی ۹۰ را می‌توان جام دروازه‌بان‌های شهیر دانست، گرچه در جام‌های پیشین نیز بزرگانی چون شوماخر، یاشین، گوردون بنکس و ... حضور داشتند، اما در جام ۹۰ تجمع چهره‌هایی مانند والتر زنگا(ایتالیا)، داسایوف(شوروی)، شیلتون(انگلیس)، زوبی‌زارتا*(اسپانیا)، هوگوئیتا(کلمبیا) رخدادی جالب توجه بود. برزیل در این جام، بدون ستارگانی شاخص، بسیار کم فروغ می‌نمود و در مقابل آلمان، با رودی فولر، توماس هسلر، آندریاس مولر، اولافتون، لیتبارسکی، لوتر ماتئوس، کلینزمن و ... آسمانی متلآلئ داشت. عجیب اینکه تیم ملی هلند علی‌رغم بکارگیری بهترین بازیکنان، رود گولیت، فون باستن، ریکارد، کومان و ... اقبالی نداشت. تیم کلمبیا با حضور هوگوئیتا و حرکات نمایشی خاص وی و تمایلش برای گل زدن و والدراما با چهره ویژه و به یاد ماندنی اش که گاهی با نام شیر کلمبیا یاد می شد، گرچه افتخاری در جام نود کسب نکرد اما در یادها ماندگار شد.

مهمترین اتفاق آن روزگار ایران، در رده سنی کودک و نوجوان، اقبال به عکسهای فوتبالی داخل آدامس‌ها بود که شاخص‌ترین نام  سین سین است. مجموعه عکسهای آن، ۷۰ عدد بود که البته گاهی اندک تفاوت‌هایی در یک شماره خاص دیده می‌شد، به عنوان مثال عکس شماره ۱۸، برایان رابسون، هم با پرچم مشهور بریتانیا و هم با پرچم کمتر مشهور انگلیس، وجود داشت. یا عکس پیتر شیلتون، با حالتی دیگر و از نمای نزدیکتر و لباسی خاکستری و سیاه، نیز با همان شماره ۳۹ وجود داشت. در آن زمان تصور می شد که داخل هر بسته کامل آدامس تمامی شماره ها وجود دارد ولی متأسفانه چنین نبود و با خرید بسته کامل هم، مجموعه تکمیل نمی شد و لازم بود از مغازه های متفاوت خرید شود تا احتمال یافتن عکسها فزونی یابد. از اتفاقات غیرمترقبه و میمون می توانست سفر به شهری دیگر باشد که در آنجا شماره های دیگری از مجموعه، وفور داشته باشد. مثلا، خاطرم هست که مغازه‌ای در نزدیک منزل ما، فقط عکس ۳۰ و ۳۹ را داشت و تمامی سرمایه من و برادرانم با خرید از آن مغازه به هدر می رفت، آن سال به تهران و خانه عمویم که رفتیم، پسرش عکس ۳۰ را نداشت و ما آن را با شماره ۲۱ پسرعمویم تعویض کردیم.

منبع عکسهای فوق

رقیب ناکام سین‌سین، آدامسی با نام فینال بود که گویا تا شروع جام ۹۰ تصاویری از جام ۸۶ داشت و بعدا تصاویر جام ۹۰ را نیز به مجموعه خود افزوده بود، لذا در افواه برای تفکیک دو مجموعه، به فینال قدیم و فینال جدید مشهور شده بود. از ابتکارات این شرکت برای تخلیه جیب مشتاقان کم سن، ارائه هر عکس با شماره‌ای ثابت ولی دو رنگ متفاوت سیاه و قرمز بود که مجموعه‌داران کوچک و کم بضاعت را به سوی خرید بیشتر در پی یافتن هر دو رنگ شماره، ترغیب می‌کرد. لذا در کنار دو نام قبلی، لفظ شماره قرمز، نیز برای نشان دادن بهتر کیفیت عکس ، استعمال می‌شد چراکه شماره قرمز کمیاب‌تر بود.

مجموعه فینال قدیم

مجموعه فینال جدید

لازم به ذکر است که مجموعه‌داران کوچک عکس فوتبالی، معمولا تنها به خرید آدامس و آزمودن بخت خود در یافتن عکسی جدید، اکتفا نمی‌کردند، بلکه از تعویض(تاخت زدن) و بعضا بخت‌آزمایی نیز بهره می‌جستند. این سبک خاص بخت آزمایی، عکسبازی نام داشت و در زمان‌های خلوت و کم‌تردد چون بعدازظهرهای گرم و طاقت فرسای تابستان و یا شباهنگام روی سطوح صاف خارج خانه، از قبیل جلوی در ورودی، یا کف پیاده‌روهای خلوت جریان داشت. تا جایی که دیده بودم، قاعده چنان بود که هر یک از طرفین، بر حسب توافق تعدادی عکس، اختصاص می‌داد، عکس ها روی هم گذاشته می‌شد بطوریکه پشت سفید آخرین عکس در معرض دید بود. هر مقامر، یکبار با کف دست بر روی عکسها می‌زد و بخت با کسی یار بود که تعداد بیشتری عکس را به رو برگرداند. از شیوه‌های فنی برای بالا بردن اقبال، چال کردن کف دست بود که با ایجاد خلا نسبی در پشت عکس، تا حدی بر نیروی جاذبه غلبه شود و عکس بالا بیاید و از کارهای ناجوانمردانه، "ها" کردن به کف دست، در حین غفلت حریف بود، که با ایجاد نیروی چسبندگی بر نیروی جاذبه غلبه شود. به هر حال این رقابت چندان آرام و بی دردسر نبود و زد و خوردهایی نیز در پی کشف یا شک به تقلب و یا عدم پذیرش باخت صورت می‌گرفت.

در آخر می‌خواهم پس از ذکر حلاوت وقایع آن دوران، به نکته‌ای غم‌انگیز که بعد از سال‌ها، قابل درک‌تر شده است، اشاره کنم. در آن روزگار بهترین تنقلات شامل، کیم، بستنی، یخمک، نوشابه و پفک و آدامس و ... بود که قیمت هیچ کدام از پنج شش تومان معادل پنجاه شصت ریال تجاوز نمی‌کرد. درآمد کارمندان و بسیاری از قشر متوسط در حد چهار پنج هزار تومان بود. قیمت آدامس‌های فوتبالی در سال ۶۹ اگر اشتباه نکنم با شش تومان شروع شد و تا سال بعد به ۸ تومان هم رسید. متاسفانه بسیاری از این آدامس‌ها به علت زیاد ماندن در انبارها یا کیفیت پایین نگهداری، از لحاظ خوراکی، غیر قابل مصرف بودند و تنها برای عکس داخل آن که احتمال تکراری بودن و بی‌فایده بودنش چندبرابر احتمال مفید بودنش در تکمیل مجموعه بود، خریداری می‌شدند. با توجه به اینکه تب مجموعه داری تنها با خرید یک آدامس در روز اطفا نمی‌شد و از طرفی در هر خانه نیز بعضا چند مجموعه‌دار وجود داشت، فشار مضاعفی از لحاظ اقتصادی بر سرپرست خانواده وارد می‌شد.

*شاید گزارشگران امروزی با علم استثنایی خود، نامی دیگر بر وی بنهند ولی در آن ایام، وی را با نام فوق الذکر می شناختیم.