سناتور

کارگردان: مهدی صباغ زاده

سال تولید: 1362

باز هم دهه شصت و باز فیلمی با محوریت اعتیاد. در آن روزگار فقط فیلمهایی مقبول نظام بود که یا در خصوص جنگ و رشادتهای رزمندگان در جبهه ها ساخته شود و یا در خصوص انقلاب و فساد در دستگاه پهلوی . فیلمهایی که به موضوع اعتیاد می پرداختند نیز ریشه در همین موضوع داشتند و به نوعی باید نهایتا به فساد در رژیم گذشته می رسیدند.

سناتور نیز موضوعی شبیه تاراج داشت اما هیچگاه محبوبیت تاراج را کسب ننمود. در سناتور نیز بجای پرداختن به وضع معتادین و یا زوم نمودن به روی زندگی یک معتاد و حوادث پیرامون آن و لطمه های فردی به سراغ سردسته ها و عوامل توزیع آن می رود. درست مانند کاری که ایرج قادری با تاراج  یکسال بعد نمود.

فریدون جیرانی که در آن دوره نویسنده توانایی بود سناریوی سناتور را یکسال قبل از اینکه گلهای داوودی را بنویسد آماده می کند. مهدی صباغ زاده نیز فرامرز قریبیان را با کوله باری از تجربه در کنار بیژن امکانیان قرار می دهد و فیلم خود را می سازد. سناتور داستان ساده ای دارد و علیرغم آنکه یک موضوع پلیسی نیز در دل فیلم قرار دارد ماجرا هرگز پیچیده نمی شود.

علی حقیقت راننده شرکت حمل و نقل گل بار می باشد. او هرگز نمی داند که با کامیونش در حال حمل مواد مخدر می باشد. استوار حقگو محموله مواد مخدر را کشف می کند و ماجرا از همینجا آغاز می گردد. استوار حقگو بجای اینکه مورد تشویق قرار گیرد متوجه می شود که این عمل او به مزاج مسئولین مافوقش خوش نیامده است. او در می یابد که در این موضوع علی بیگناه است. بیژن امکانیان بخوبی از عهده این نقش بر می آید و هر بیننده ای به معصومیت و صداقت او از همان ابتدای فیلم پی می برد. صداقتی که استوار حقگو هم به آن پی می برد.

تلاشهای استوار برای متهم کردن عوامل توزیع مواد مخدر به جایی نمی رسد. لذا خودش دست بکار می شود و درست مانند ستوان احمد در تاراج خود تصمیم می گیرد عدالت را اجرا کند و ریشه اعتیاد را نابود کند. طبعا ریشه اعتیاد نیز باید در بتن دستگاه حکومت پهلوی باشد. سناتوری که از عوامل رژیم می باشد شبکه ورود و توزیع مواد مخدر را رهبری می کند اما استوار حقگو برای کشف چنین موضوعی نه تنها مورد تشویق قرار نمی گیرد بلکه مورد مواخذه هم قرار می گیرد.

تا اینکه در سکانس پایانی فیلم استوار حقگو در سمیناری که اتفاقا در خصوص معضلات اعتیاد برگزار شده است سناتور را ترور می کند و بدینوسیله شخصا عدالت را اجرا می نماید. و فیلم به پایان می رسد. این فیلم بارها و بارها بعنوان یک فیلم موجه در دهه شصت از صدا و سیما پخش گردید و اگر فرصتی دست بدهد باز هم پخش خواهد شد. اما دیگر نه بخاطر پیام و محتوای فیلم بلکه بعنوان تجدید خاطره!!!!.

سناتور از فیلمهای اولیه سینمای بعد از انقلاب می باشد. انتخاب نام سناتور که نام سنگین و با مسمایی بود حس کنجکاوی جوانان آندوره را بر می انگیخت تا بسوی گیشه ها بروند و ببینند سناتور کیست ؟ بویژه پوستر سر در سینماها که در آنزمان به روی پارچه نقاشی می گردد نیز مزید بر علت گردیده بود. پوستری که در آن استوار حقگو با ژستی اکشن وار در حال شلیک است . همچنین عنایت بخشی نیز با گویندگی ایرج ناظریان که در دهه شصت تبدیل شده بود به نمادی از رژیم پهلوی در این فیلم نیز نقش کلیشه ای خود را بازی می کند. گویا در دهه شصت هیچ هنرپیشه دیگری وجود نداشت تا نقش یک ساواکی را بازی کند. اعتیاد در این فیلم فقط دستاویزی بود برای جور شدن قصه. در واقع فیلم هرگز جنبه بازدارندگی ندارد. کدام معتادی بعد از دیدن چنین فیلمی اعتیاد خود را کنار گذاشته است؟

در واقع موضوع اعتیاد بهانه ای بود برای حمله به رژیمی که دیگر وجود نداشت. در چنین فیلمهایی هدف آن بود که رژیم پهلوی بعنوان یکی از عوامل بروز اعتیاد در کشور معرفی گردد اما زمان اثبات نمود که عوامل اعتیاد در یک جامعه فراتر از آنی بود که کارگردانان در فیلمهای دهه شصت به آن پرداخته بودند.

شخصا معتقدم اگر کارگردانی می خواهد با قصد و نیت پرداختن به معضلات اجتماعی اعتیاد فیلمی بسازد باید به سراغ آسیبهای آن برود تا فیلم بتواند بازدارنده باشد. در میان فیلمهایی که تاکنون به آن اشاره شده است شخصا فیلمی مانند  بی پناه را در این مقوله موفق تر می دانم. فیلم به واسطه مجید انتظامی دارای موسیقی مناسبی می باشد. همچنین منوچهر اسماعیلی نیز بعنوان مدیر دوبلاژ بزرگان این عرصه را برای گویندگی دعوت می کند تا فیلم از نظر دوبله نیز در خاطرات دهه شصت ماندگار گردد.

دوستان می توانند برای مشاهده اسامی گویندگان فیلم به پستی که ایرج عزیز در اینخصوص ارسال نموده اند مراجعه نمایند:

http://cafeclassic4.ir/thread-156-post-4...ml#pid4153

در مجموع باید گفت فیلم سناتور امروز بیشتر خاطره ساز است و یاد کردن از آن بیشتر جنبه نوستالوژی دارد تا نقد یا بررسی آن.