با درود

برای پاسخ به این سوال ابتدا باید واژه سینمای کلاسیک را برای خودم کاملا باز میکردم . لذا ناچار شدم به چندین سایت سینمایی خارجی سرک بکشم و اطلاعات کسب کنم ونیز برداشتهایی از جزوه دکتر احمدی که زمانی افتخار شاگردی ایشان را در کلاسهای (فیلمنامه نویسی وتاریخ سینما)  داشتم ، که در اینجا به اختصار ذکر میکنم ... در آغاز بگویم ما دو قالب را میتوانیم از دل سینمای کلاسیک خارج کنیم : عصرکلاسیک و سبک کلاسیک... هدف این مقاله تشریح چیستایی عصر کلاسیک میباشد.

در رابطه با این اطلاق خاص دو نظریه کاملا متفاوت وجود دارد:

نظریه اول

1- "سینمای کلاسیک" واژه ای خاص و وابسته به زمان است و مشتمل برفیلمهای اواخردهه ده تا اواخر دهه شصت میباشد

 اصطلاح Classical Hollywood Cinema اول بار توسط دیوید بوردول(تئوریسین واستاد تاریخ سینما)جنت استایگر (استاد وتئوریسن دانشکده سینمای تگزاس) و کریستین تامپسون(تئوریسین و سینمایی نویس) رسما درکتابی پژوهشی تحت همین عنوان درسال 1985 مطرح شد. طی این مطالعه آنها 100 فیلم را بین سالهای 1917 تا1960 بطور رندوم تحت بررسی  قرار داده وبه این نتیجه رسیدند که در این طیف زمانی بتدریج سبکی در فیلمهای هالیوودی رشد وعمومیت یافت که به استیل کلاسیک هالیوود مشهور گردید وباتوجه به فضای تحت سلطه هالیوود آن زمان، این قالب بشدت فراگیر شدوفیلمسازانی که درهالیوود شاغل بودند ناچار به رعایت آن شدند معدودی نیز درجهت عکس باهدفِ ساختارشکنی از هالیوود جدا و به فعالیت هنری مستقل پرداختند.

در ویکی پدیای انگلیسی با رجوع به کتاب جامع "سینمای کلاسیک هالیوودی" به قلم مایکل گلدبرگ آمده است:

"سینمای کلاسیک هالیوودی" را در تاریخ سینما مربوط به فیلمهایی میدانند که درصنعت فیلمسازی درطیف زمانی 1927 تا 1963 تولید شده اند. این دوران که اغلب به عصر طلایی هالیوود نیز شهرت دارد دارای یک سینمای شاخص و "سبک"دار است.

چه "سبکی" ؟

موازین سینمای کلاسیک تاحدود زیادی برپایه سبک ادبی و سنت گرای "کلاسیسم "بناشده است . بقول دکتر احمدی سینما تلفیقی از هنر وصنعت است که در آمریکا کفه صنعت به هنر می چربد.سبک کلاسیک که در هالیوود تجلی دارد ،استیل خاصی با  ویژگی های زیر دارد :

1) شاه علامت این سینما فرم داستان گویی آن است.

1)  رعایت اصول مقدس و موازین عرف و دین واخلاق  نظیر ازدواج ، اخلاق ،میهن پرستی و خداوند

2) سینمایی به شدت محافظه کارانه است .(اگر مخاطبان مایل باشند بنده باذکر چندین مثال در پستهای بعدی این ویژگی را باز و اثبات مینمایم)

3و4) عموما زنان فلاش بک ندارند زیرا اعتقادشان این بوده که زنان احساسی و مردان عقلانی عمل میکنند(البته فیلم همشهری کین یک استثنا محسوب میشود) وحتی تا سال 1956 زنان ندرتا قهرمان فیلمها بوده اند . میتوان این خصوصیات را نقطه ضعف سینمای کلاسیک دانست.

5) Good looking اکثرا از هنرپیشه های خوش چهره خصوصا خانمها استفاده شده است.

 با توجه به این نظریه سینمای کلاسیک بطور عام (بادرنظر گرفتن سینمای صامت دهه 10 و 20) مجموعه فیلمهایی است در دوران اوج قدرت هالیوود ساخته شدند و امروزه جزو  فیلم‌های شاخص تاریخ سینما به حساب می‌آیند و اکثر فیلم سازان امروزی هم فیلم های خود را با الگو برداری مستقیم یا غیر مستقیم از آنها می‌سازند.

درویکی فارسی درتوصیف تکنیکی این سبک میخوانیم :

اساساً آثار سبک کلاسیک، بر مبنای اصل ویرایش مداوم و با سبک و شیوهٔ «نامرئی» ساخته می‌شدند. یعنی، نه حضور دوربین و نه حضور ابزارهای صدابرداری، هیچیک توجه کسی را جلب نمی‌کرد و برای هیچکس محسوس نبود. (این همان ویژگیست که ممکن است در کارهای مدرن یا پست مدرن به چشم بخورد).

در سینمای باز اروپا کفه هنر به صنعت چربش یافت .در حقیقت سینمای اروپا در دهه 60 در تقابل با هالیوود اصطلاحا "موج نو " را (بخصوص در فرانسه)ارائه داد که به  European art cinema معروف شدبر این اساس فیلمهای دهه های گذشته اروپایی تا کنون لزوما داستانگو نبوده و بیشتر مفهوم گرا و چالش برانگیزند. به همین علت است که با آوردن واژه کلاسیک ذهن مخاطب عمدتا جذب هالیوود قدیم میشود نه اروپا...

درعوض هر کشور چارچوب گرایی ( نظیر آسیایی ها)بخشی از سینمای خود را کلاسیک میداند . دریک سایت سینمایی هندی خواندم که تاریخ نویسان سینمای هند فیلمهای دهه 40 تا اواخر دهه شصت بالیوود را جزو رده کلاسیک یا طلایی آورده اند از جمله فیلم دوچشم و دوازده دست 1967به کارگردانی وبازی شانتارام که درسطح جهانی با بردن گلدن گلوب شهرت یافت...

نظریه دوم

2 - "سینمای کلاسیک "واژه ای عام و فرازمانی است وبا رعایت سبک خاص به هر فیلم در هرمقطع زمان تعلق پذیر است:

جیم امرسون سردبیر سایت راجرایبرت(منتقد معروف فقید) در واکنش به مقاله ای در سایت رسمی روزنامه EW  با عنوان "فیلمهای کلاسیک نوین New Classic " نظر مخاطبانش رادرارتباط با این اصطلاح جویا میشود.او معتقد است فیلمهای بزرگ امروزی ، عتیقه های ارزشمند فردا محسوب میشوند و درگذر زمان بسیاری ازفیلمهای کنونی در رده کلاسیک قرار میگیرند. مثلا به زعم او فیلم Apocalypse now 1979  یک فیلم کلاسیک است. او در همین رابطه از خوانندگان میپرسد: - چه چیز در نظر آنها فیلمی را کلاسیک میکند؟ ...رکوردشکنی در باجه؟ تنظیم استادانه؟ تاثیرگزاری شگرف؟ وآخر اینکه چه زمانی لازم است تا یک فیلم حال حاضردر گروه کلاسیک قرار گیرد؟( فیلمها حداقل باید 25سال عمرداشته باشند تا درلیست کتابخانه کنگره آمریکا NFR ثبت شوند)

نشریه گاردین در جایی این سوال را اینگونه پاسخ میدهد:

هنر سینما ملغمه ای نظم یافته ای از نگارش، بازی، عرضه ورده بندی است. بحث بودجه کلان یا مقبولیت فراگیر نیست و فیلم کلاسیک یک پدیده است که جاودانه میشود اما چه عواملی لازم است تا باور کنیم فیلمی جاودانه است:

1)      نوآوری انقلابی و ساختارشکنی در تکنیک نظیر  ازنفس افتاده 1960(گدار) - تایتانیک  1996 (کامرون)

2)      خستگی ناپذیری در دیدن چندباره (کیفیت زوال ناپذیر) که تاحدودی امری سلیقه ای است

3)      اجراهایی بی نقص و ماندگارنظیر نقشهای اول مرد و زن در بربادرفته

4)      خرق عادت و تقابل با هنجارها و عدم واهمه از شکافتن حقایق (این ویژگی تا حدودی با اصول سبک کلاسیک در تضاد است)

5)      غلیان فرابار احساسی. فیلمی که باعث شود احساسات بیننده  درجهت مثبت یا منفی لبریز و سرریز شود به گونه ای که مدت مدیدی پس از تماشا همچنان درچالش باحس خود از پیام فیلم باشد.

اینگونه شاید بتوان گفت مفهوم فیلم کلاسیک بیشتر برخاسته از یک پندار ذهنی است هرچند به شدت متاثر از احساس نوستالژیک فیلمهای سیاه و سفید دهه 30 و 40 هالیوودی است. اما در صنعت فیلم،اطلاق این واژه بر یک فیلم به اتفاق آراء متخصصان این هنر و مخاطبان آگاه و حتی عوام نیاز دارد.فیلمی که دریک پریود زمانی طولانی کیفیت بسیار بالایش راحفظ نموده و سرآمدو حتی الگوی امثال خود باشد، یا در یک کلام فیلمی که حسابی "گُل "کرده است...

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%8...9%88%D8%AF

http://en.wikipedia.org/wiki/Classical_Hollywood_cinema

http://www.theguardian.com/studio-canal-...ssic-movie

http://www.movieplus.com/article-details...ovies-448/

http://faculty.washington.edu/mlg/course...inema.html

http://www.rogerebert.com/scanners/what-...-a-classic

http://www.ew.com/ew/article/0,,20207063,00.html

******************************

درپایان این مقال بنده بعنوان یک بیننده ی عام بیشتر بانظریه اول موافقم . من نمیتوانم فیلم متفاوت "ازنفس افتاده" را گرچه مربوط به دهه 60 است کلاسیک تلقی کنم چون درچارچوبهای سبک جای نمیگیردهرچند که بقول ناصرتقوایی این فیلم دنیای سینما را تکان داده باشد!... همینطور اینک آخرالزمان را،ودرمورد تایتانیک شاید آن را تاحدودی پیرو سبک کلاسیک بدانم اما بازهم وقتی صحبت از سینمای کلاسیک و فیلمهای کلاسیک میشود فورا درنظرم بربادرفته ،کازابلانکا، همشهری کین و بانوی زیبای من و امثالهم نقش میبندند...من این سینما را دوست دارم چراکه یادآور عظمت، صداقت،زیبایی،عشق،ایمان واحترام است خصائلی که در میان هیاهوی خشونت،هتاکی،ابتذال ،خیانت ودروغ سینمای کنونی گمگشته اند.

با تشکر از بذل توجه شما ...لمپرت