موضوعی که قصد دارم بهش بپردازم نه فیلمه، نه به سینمای کلاسیک مربوط میشه و نه به یک شاهکار ادبی! ولی در عوض یک مینی سریال با فضای کاملا کلاسیکه و یک اقتباس همنام و ناب از یک کتاب جالب و خوندنی:

گامبی وزیر The Queen's Gambit اثر والتر تِویس نویسنده آمریکایی در سال 1983 به چاپ رسید.

قبل از شرح داستان باید بگم گامبی وزیر در واقع اسم یکجور گشایش (شروع) در بازی شطرنجه. «گامبی به گشایش‌هایی گفته می‌شود که در آن یکی از بازیکنان، معمولاً سفید، یکی از مهره‌های خود، معمولاً پیاده، را در خطر نابودی قرار می‌دهد تا در مقابل موقعیت بهتری به دست آورد. در گامبی وزیر به نظر می‌رسد که سفید پیادهٔ c خود را قربانی می‌کند.» نقل از ویکی پدیا

خلاصه: داستان زندگی یک دختربچه نابغه شطرنجه بنام بث هارمون که از خردسالی به یتیمخونه سپرده میشه و همونجا از سرایداری پیر و دانا بازی شطرنج رو یاد می گیره. او علیرغم اعتیاد به الکل و داروهای آرامبخش در جوانی به مقام استاد بزرگی شطرنج می رسه و اواخر دهه 60 میلادی در بحبوحه جنگ سرد بین آمریکا و شوروی با اساتید بلامنازع روسی مسابقه میده و ...

والتر تِویس با اینکه خودش یک شطرنج باز حرفه ای بود ولی برای نوشتن کتاب از چندین استاد شطرنج و ورزشی نویسان کمک گرفت تا اثری بی نقص خلق کنه. کتابی که نه میشه گفت ورزشیه نه تریلره نه تاریخی بلکه تموم این کلیات رو در خودش جا کرده. البته می گن یحتمل تِویس از بابی فیشر قهرمان شطرنج آمریکایی دهه 70 برای پروتاگونیست کتابش الهام گرفته. بابی فیشر اولین و تنها استاد شطرنج آمریکایی بود که تونست بر بوریس اسپاسکی استاد جهانی شطرنج روسی غلبه کنه. اما حتی اگه این شایعه درست باشه از ارزش کتاب چیزی کم نمی کنه. اونقدر ارزشمنده که باید ازش فیلم و سریال ساخت؛

و چه می کنه نت فلیکس اینبار با سریال گامبی وزیر!

مینی سریال، محصول 2020، در یک فصل و هفت اپیزوده.

بازی خوب بازیگران بخصوص بازیگر نقش اول، آنیا تیلور جوی، صحنه های درخشان و نفس گیر از بازی اساتید شطرنج، بازسازی موفق سبک چشم نواز وینتیج در دکوراسیونها و استایل بازیگران، اشارات ظریف به بازیهای پشت پرده دینی، ایدئولوژی و سیاسی از نقاط قوت این مینی سریاله. بسیاری از منتقدان گامبی وزیر رو به فارست گامپ شطرنج تشبیه کرده اند.

بخشی از زیبایی بصری سریال مرهون خوش استایل بودن و شیک پوشی بث هارمون مو قرمز و زیباست، طوری که دختر خانم جوانی که همراه بنده به تماشای سریال نشسته بودن با تغییر هر سکانس و تعویض رنگ به رنگ و مدل به مدل لباسهای بث هارمون، آه از نهادشون برمی خاست! -اما حتی فشن هم کاملا در خدمت محتوا و پیام سریاله بخصوص در سکانس آخر که بث علیرغم هشدار مقامات آمریکایی در روسیه دگمه های پالتو رو تا خرخره بر روی پیراهن سیاهش می بنده و با پوششی سراپا سفید، آزاد و در فراغ بال در خیابونهای مسکو، با استقبال گرم مردم مواجه میشه. این سکانس بسیار زیبا و معنا داره و چه پیامی داره؟ باید ببینید گفتنی نیست!

اما برای من، جذابیت سریال در توالی فضاهای متناقض دلهره آور و آرامش بخشه، بدون هیچ جلوه اکشن یا صحنه خشن. دیدن سکانسهای عالی از مسابقات شطرنج هم بیشتر از پیش منو شیفته این ورزش فکری جذاب کرد. باور کنید انگار مهره های شطرنج بجای صفحه چهارخونه سیاه و سفید روی تارهای قلبم بازی می کردن!

گفتنی درباره گامبی وزیر و بث هارمون زیاده. سعی کردم اسپویلش نکنم. احتمالا شما با هر سلیقه از دیدنش لذت خواهید، هر سلیقه -تا اونجا که حتی منتقد گاردین در جمله جالبی در تعریف از این سریال می نویسه: "کی فکر می کرد بازی شطرنج این قدر س.ک.سی باشه!"

بالاخره برسیم به پیام کلی سریال از دید من؛ ورزش نباید بازیچه سیاست یا هر مکر دیگه ای بشه. در یک رقابت ورزشی دو طرف حریف هستن نه دشمن! و به عنوان یک حرکت مفید و امیدبخش اجتماعی، ورزش می تونه و باید پیام آور همدلی، دوستی و صلح بین مردم دنیا باشه.

کیش و مات...